'Aidsmaffia gooit geld over de balk'

Terwijl Unaids vroeger cijfers moest ‘opkloppen’ om fondsen binnen te rijven, zwemt de aidsbestrijding vandaag in een poel van geld, weet de auteur. ‘Rond 2007 gaf de wereld tien miljard dollar per jaar uit aan hiv in ontwikkelingslanden, het grootste bedrag ooit aan een enkele ziekte besteed’.
Maar helaas worden bestrijdingsprogramma’s niet afgerekend op een daadwerkelijke daling van het aantal infecties, klaagt zij. De manier waarop offertes en landen worden gekozen, grenst soms aan pure waanzin. Toen Oost-Timor in 2002 onafhankelijk werd, kreeg het van de Verenigde Staten bij wijze van doopsuiker een hiv-programma. ‘Een kolossale verspilling van belastinggeld’, fulmineert Pisani. ‘Toen de Verenigde Staten met hun cadeau van twee miljoen op de proppen kwamen, waren maar zéven mensen op Oost-Timor ooit positief voor hiv getest’.
De ex-correspondente van Reuters hamert eerder dan ‘hiv-preventie voor iedereen’, op gerichte acties zoals ‘naaldomruil’. Volgens haar zouden we veel meer schone naalden moeten verschaffen aan injecterende druggebruikers, want drugs spuiten is de snelste weg naar een hiv-infectie, meer dan anale seks, het verkopen of kopen van seks, cellen in je voorhuid of een onbehandelde soa. Helaas liggen junks niet goed bij kiezers en de meeste politici, zucht ze.
Afrikaanse leiders verwijt Pisani dan weer gebrek aan leiderschap. Op enkelingen zoals president Museveni van Oeganda na, zijn zij het gespreksthema seks te lang uit de weg gegaan, of erger nog, hielden zij vast aan het condoomverbod. ‘Als bisschoppen, presidenten en media gaatjes in condooms prikken, werken die niet meer’.
Pisani’s persoonlijke geschiedenis is serie  stommiteiten, geniale invallen, hard werk en stom toeval. ‘Als die leuke vent er indertijd niet was geweest in de WHO-kantine in Genève, zouden drugs nauwelijks binnen mijn gezichtsveld zijn gekomen’. Maar natuurlijk stopt het aidsverhaal niet bij haar. Bij het ter perse gaan telde onze planeet zeventig miljoen hiv-infecties en dat zullen er in het volgende aidsrapport wellicht meer zijn.
Eén van de vragen in dit boek is daarom meer dan pertinent. Wat als westerse donoren zich straks afkeren van hiv en meer geld stoppen in de aanpak van klimaatopwarming, om maar iets te noemen? Welke zin heeft het om zoveel mogelijk Afrikanen en Aziaten levenslang op aidsremmers te zetten en preventie op een lager pitje? Pisani: ‘Meer behandeling betekent meer mensen met hiv, die mogelijkerwijs meer risico’s nemen en meer andere mensen aan het virus blootstellen. We moeten er wel zeker van zijn dat we genoeg geld en personeel hebben om de preventie op te voeren naarmate er meer mensen behandeld worden.’
Sex, drugs … & aids door Elisabeth Pisani is uitgegegven door Nieuw Amsterdam. 336 blzn. ISBN: 978 90 468 0391 2