Guatemalteekse rapster wil komaf maken met machomaatschappij

Extra

Rebeca Lane zingt 'een nieuw volkslied voor de spijtige omstandigheden waarin vrouwen verkeren'

Guatemalteekse rapster wil komaf maken met machomaatschappij

Guatemalteekse rapster wil komaf maken met machomaatschappij
Guatemalteekse rapster wil komaf maken met machomaatschappij

Laura Lepla

12 maart 2020

_‘_A-ha, ik ben een krijgster. Ik ben politiek incorrect, mijn woorden zijn opstandig.’ Het is geen oorlogsverklaring, maar tekst uit een rap van Rebeca Lane. De Guatemalteekse rapster en feministe is immens populair in Latijns-Amerika. Ze wil komaf maken met de grote ongelijkheid waar vrouwen het slachtoffer van zijn.

Rebeca Lane tijdens een optreden in Berlijn in 2017

iZilla at flickR (CC0 1.0)

Een feministische rapster uit Guatemala, Rebeca Lane, protesteert tegen het hegemonische regime van haar thuisland. In haar lyrics heeft ze het over sociale ongelijkheid tegenover vrouwen. Haar teksten kennen een grote populariteit in verschillende Latijns-Amerikaanse landen. ‘Het voelt alsof ze het woord neemt voor velen onder ons.’

Rapster Rebeca Eunice Vargas Tamayac, beter bekend als Rebeca Lane, is 35 jaar komt uit Guatemala. Ze studeerde sociologie en ging daarnaast ook dichten en rappen. Ze maakte haar intrede in de rapwereld in 2012, met de hulp van het Guatemalteekse rapnetwerk “Última Dosis”. Die hielpen haar om haar geschreven gedichten in muziek om te zetten.

In Guatemala zijn vrouwen, en vooral die uit inheemse bevolkingsgroepen, het slachtoffer van het patriarchale regime. Dat fenomeen is niet nieuw. Tijdens de burgeroorlog (1960-1996) werden vrouwen het slachtoffer van gruwelijk geweld. Rebeca Lane verwijst er vaak naar in haar teksten, zoals in het nummer Las Que Faltaron (‘zij die ontbraken’) uit 2018: ‘Ik kijk achter me en ze zijn er niet / Zij die altijd ergens waren / Zij die altijd zullen ontbreken / Vrouwen die geschiedenis schreven / Vrouwen die stierven zonder glorie’.

Ook vandaag is de positie van vrouwen in Guatemala veel minder sterk dan die van mannen. Ze worden vaak het slachtoffer van geweld: in 2018 werden 172 vrouwen vermoord omdat ze een vrouw waren, een fenomeen dat feminicide genoemd wordt. Opeenvolgende politici brengen geen verandering. Ook de nieuwe president Alejandro Giammattei, een rechts-conservatief, brengt geen nieuwe hoop op dat vlak.

In een land waar vrouwen en inheemse populaties onder druk staan, is het moedig om als vrouw controversiële teksten te publiceren. Momenteel is Rebeca Lane’s populairste hit ‘Libre, Atrevida y Loca’ oftewel ‘Vrij, gedurfd en gek’. Hierin zingt ze ‘dat ze nog liever dood gaat dan met haar mond dicht leeft’ en ‘Als vrouwen iets zeggen, zijn we heksen en boosdoeners. We zijn slaven van mannelijke kudde.’

Rebeca Lane is de stem van een nieuwe generatie vrouwen die vechten tegen gendergeweld. Ze vergeten daarbij de vrouwen niet die hen voorgingen. ‘Ik ben een lichaam dat het spirituele pad aflegt / Het is geen rechte lijn / Mijn taal is oud, voorouderlijk / Ik reis in een spiraal’, zingt Lane.

Verdwenen vrouwen

De zangeres werd vernoemd naar een tante, Rebeca Eunice Vargas Braghiroli, ook een dichteres. Die werd opgepakt verdween tijdens de burgeroorlog. Ze maakte deel uit van een linkse guerrillaorganisatie, de tegenstanders van de rechtse militairen.

Een van de redenen waarom Rebeca begon te schrijven was de verdwijning die tante, vertelde ze aan de Luxemburgse krant Woxx. ‘Mijn naam is mijn identiteit, geworteld in de identiteit van mijn voorouders en pijnlijk omwille van de afwezigheid’, zei ze daarover in een ander interview.

De verdwijning van vrouwen was en is een alledaagse realiteit in Guatemala. Volgens het openbaar ministerie (MP) verdwenen tussen augustus 2018 en september 2019 nog 838 vrouwen. Dat zijn er vier per dag.

Rebeca vertelde Woxx dat ze de straffeloosheid en patriarchale structuren in Guatemala beu is. Door hierover te schrijven, wil ze mensen bewust maken en deze praktijken aan het licht brengen. De lyrics van Lane zijn strijdlustig: ‘A-ha, ik ben een krijgster / Ik ben politiek incorrect, mijn woorden zijn opstandig / Verboden verzen schrijf ik met bloed op de huid van mijn vijand.’

‘Nieuw volkslied voor vrouwen’

MO* vroeg twee Guatemalteekse fans, Lucía en Gladys, waarom de rapster hen zo inspireert. ‘In Guatemala krijgen feministen niet vaak het woord, terwijl Rebeca Lane wel zeer populair is’, zegt Lucía. ‘Een groot deel van de bevolking ziet haar niet graag komen omdat ze te veel invloed heeft op Guatemalteekse vrouwen. Maar die kritiek kan haar niets schelen.

‘Ze zingt niet vanuit het slachtofferperspectief, maar zet vrouwen aan om vechters te worden.’

‘Ze streeft ernaar om het machismo te beëindigen en vrouwen hiertegen te beschermen’, gaat Lucía verder. Met die term verwijst ze naar een overdreven machocultuur, die zich kan uiten in haantjesgedrag en traditionele rolpatronen voor mannen en vrouwen, maar ook in regelrecht geweld zoals verkrachting en moord. ‘Rebeca is een moedige vrouw en wil vrouwen empoweren om het heft in eigen handen te nemen.’

Gladys ervaart de lyrics van Rebeca Lane ‘alsof ze voor haar persoonlijk geschreven werden’. Zij woonde op 8 maart voor het eerst een optreden van Rebeca Lane bij, tijdens een festival in Guatemala op de Internationale Vrouwendag. ‘Ze is een van de meest invloedrijke feministische activisten uit Latijns-Amerika. In vele landen wordt geluisterd naar haar muziek. Net alsof er een nieuw volkslied is voor de spijtige omstandigheden waarin vele vrouwen verkeren.’

‘Ze zingt niet vanuit het slachtofferperspectief, maar zet vrouwen aan om vechters te worden’, zegt Gladys. ‘Het voelt alsof Rebeca het woord voert voor velen onder ons.’