De roemruchte Amerikaanse geheime dienst Central Intelligence Agency (CIA) bestaat 60 jaar. Volgens Tim Weiner is het een verjaardag in mineur. In zijn nieuwe boek Een spoor van vernieling hekelt de New York Times-journalist de incompetentie van de inlichtingendienst.
Over de geheime missies van de CIA is al heel wat inkt gevloeid. Nieuw aan Weiners boek is dat het volledig on the record is. Met andere woorden: er staan geen anonieme bronnen of anonieme quotes in. Het is volledig gebaseerd op documenten van de CIA, het Pentagon, het State Department en het Witte Huis, en op interviews die Weiner de voorbije twintig jaar heeft gedaan met spionnen, militairen en diplomaten.
Weiner: ‘Het is een transparant boek zonder uitgevonden dialogen of gereconstrueerde scenes. Dit is hoe het echt gebeurd is. Het is tevens de eerste narratieve geschiedenis van de CIA die de hele 60 jaar overspant.’ Een geschiedenis vol mislukkingen bovendien. Weiner beschrijft hoe de CIA talrijke belangrijke gebeurtenissen niet zag aankomen – van de sovjetinval in de DDR over de Zesdaagse Oorlog tot de invasie van Koeweit door Saddam Hoessein.
Het probleem volgens Weiner: ‘De Britten zijn al vijfhonderd jaar met spionage bezig, de Chinezen al minstens 26 eeuwen; wij nog maar 60 jaar en we zijn er nog niet mee klaar. Wij leven in een open samenleving, we zijn een Amerikaanse democratie. Het is heel moeilijk in de VS om geheimen te bewaren. Bovendien zijn wij als volk niet geschikt voor spionagewerk, omdat wij de wereld niet kennen. We hebben geen koloniale imperia gehad. Wij kennen de taal, cultuur en geschiedenis niet van de landen die wij willen controleren en overheersen.’
Volgens Weiner moet een performante dienst de president voorzien van strategische inlichtingen, niet voor morgen of volgende week, maar voor de horizon, voor de komende jaren. ‘Een tweede opdracht is een volgende terroristische aanslag voorkomen. De enige manier om dat te doen, is door je vijand te kennen. Sun Tzu schreef het 2600 jaar geleden al: ken je vijand.’
Ondanks een overdaad aan namen –de hele CIA-top van zes decennia passeert de revue– is de kroniek een vlot leesbare klepper, waarin Weiner een interessant licht werpt op het beleid van de naoorlogse Amerikaanse presidenten. Ook de mythe van de almacht van de CIA wordt ontkracht. ‘Het idee dat de CIA een soort machtige, geheime regering is die doet wat ze wil, is een kinderversie van de geschiedenis, een oude linkse kijk’, zegt Weiner.
‘De CIA is een relatief kleine organisatie, die niet veel meer dan 24.000 mensen telt, waarvan 90 procent woont en werkt in de buitenwijken van Washington. Ze rijden elke dag naar hun werk en proberen er achter te komen wat er in de wereld gebeurt. Hooguit 2000 tot 2500 CIA-medewerkers wonen buiten de VS en proberen spionnen te rekruteren. Het idee dat de CIA een alleswetende, allesziende, oppermachtige dienst is, is een mythe. Dat beeld komt door films en televisie, en we moeten er van af stappen.’ Weiners boek geeft een realistisch beeld van de CIA, al zullen ook James Bond- en Jason Bourne-liefhebbers er hun gading wel in vinden.
Lees het volledige interview met Tim Weiner
Een spoor van vernieling. De geschiedenis van de CIA door Tim Weiner is uitgegeven door De Bezige Bij. 528 blzn. ISBN