Ontwikkelingsdebat
‘Dit boek is een uitnodiging tot debat’, schrijft Francine Mestrum in het Woord Vooraf van Ontwikkeling & solidariteit. Dat komt goed uit, want er is wel degelijk behoefte aan een goed onderbouwd debat over ontwikkelingssamenwerking (OS) –met de nadruk op stevige argumenten.
Want ‘het verschil tussen het populistische mediadebat in Nederland en het ernstige mediadebat in Groot-Brittannië is dat de nieuwe Nederlandse regering zonder een zweem van verzet zowat 900 miljoen euro kan schrappen uit het ontwikkelingsbudget, terwijl de Britse besparingsregering dat budget ongemoeid laat’, zegt Bogdan vanden Berghe van 11.11.11. Francine Mestrum is minder begaan met het per se behouden of verhogen van het budget voor OS, zij wil vooral onderzoeken of de miljarden euro’s goed besteed worden en resultaat opleveren. De vraag stellen is, zoals meestal, ze beantwoorden. Maar Mestrum trapt niet in de schrappen-die-boel-val, zij wil niet minder maar juist meer solidariteit. Alleen moet “hulp” dan gekaderd worden in een beleid dat ook echt gericht is op het toestaan en mogelijk maken van ontwikkeling –en dat is een heel ander beleid dan wat nu door de internationale organisaties en de Europese Unie gevoerd wordt. Dat resulteert immers in een Zuid-Noordgeldstroom die veel groter is dan de Noord-Zuidoverdracht via OS.
Midden in Ontwikkeling & solidariteit plaatst Mestrum een hoofdstuk over de relatie tussen ontwikkeling en veiligheid, waarmee ze de vinger legt op een van de meest recente en onrustwekkende verschuivingen in het internationale denken over OS. Ook het Belgische ministerie van OS beklemtoont voortdurend dat ontwikkeling maar mogelijk is indien een minimum aan vrede en stabiliteit gewaarbogd is, terwijl men een omgekeerde klemtoon vanuit die beleidspost mag verwachten.
Charles Michel gaat gelukkig niet zo ver als de Nederlandse regering, die het liefst alle “vredesmissies” in ontwikkelingslanden op het budget van ontwikkelingssamenwerking zou inschrijven. Tijdens de informele top van Europese ministers van OS in oktober kregen de Nederlanders een duidelijk no op die vraag, aldus zowel Michel als Europees Commissaris Piebalgs. Maar, zoals Mestrum terecht stelt, de tendens is duidelijk: al twintig procent van de hulp van het Amerikaanse USaid wordt uitgegeven door het departement Defensie.
Het alternatief van Mestrum is gebaseerd op de Universele Verklaring van de Mensenrechten in plaats van op vrijgevigheid en welwillendheid. Voor de financiering kijkt ze gretig uit naar de invoering van een mondiale transactietaks. Voor de uitvoering van een echt ontwikkelingsbeleid rekent ze op mondiale, nationale en lokale structuren. Ze schrijft gelukkig de ngo’s niet radicaal af –al roept ze hen duidelijk op tot een herdefiniëring van hun rol en functioneren– want ze zal de inzet van de duizenden vrijwilligers nodig hebben om het debat te voeren en tot een goed einde te brengen.
Ontwikkeling & solidariteit door Francine Mestrum is uitgegeven door Epo. 261 blzn. ISBN 978 90 6445 660 2