Onversneden Turks verleden

Volgens Kerincsiz, die eerder ook schrijver Orhan Pamuk en Europarlementslid Joost Lagendijk voor de rechter daagde, staat Shafaks boek bol van pro-Armeense propaganda en anti-Turkisme. Het proces werd vorig jaar door de hele wereldpers en vooral door Europa nauwlettend gevolgd als testcase: de uitspraak moest Europa tonen of Turkije voldoende openheid kon creëren voor meer vrijheid van meningsuiting. Shafak werd vrijgesproken wegens gebrek aan bewijzen van anti-Turkse propaganda en Turkije kwam er redelijk goed uit.
Hoe dan ook, Elif Shafak, die in Turkije en in de VS woont, begaf zich op erg glad ijs. Shafak vertelt het verhaal van twee families: een Armeens-Amerikaanse in San Francisco en een Turkse in Istanbul. Uiteindelijk zijn beide verbonden door een ver slaapkamergeheim dat het boek terugvoert naar het Ottomaanse Rijk van 1915, het jaar waarin Turkije de Armeniërs massaal deporteerde en afslachtte. Via de verhalen en dialogen van de uiteenlopende vrouwelijke karakters brengt Shafak dit zwarte hoofdstuk van Turkije openlijk op tafel. Daarmee is ze wellicht koploper als romanschrijfster. Turkije leidt aan geheugenverlies, aldus Armanoush, een van de personages in het boek, en daarmee deelt ze de mening van haar geestelijke moeder.
Elif Shafak, tegen haar zin vaak opgevoerd als de vrouwelijke Pamuk, heeft een missie, ook als romanschrijfster. Publiceren is in Turkije nooit apolitiek, is geen afgebakend expressiedoel op zich, en als intellectueel kan je niet aan de zijlijn blijven staan. Het boek is geen politiek werk, wèl een herkenbaar verhaal, waar mensen discussiëren en filosoferen over hun plaats in de samenleving, en kampen met hun verleden en hedendaagse verlangens. Shafak schrijft in een lucide, geestige en menselijke stijl, die je zo mee in het verhaal trekt. Een must voor elke Turkije-liefhebber.
De bastaard van Istanbul door Elif Shafak is uitgegeven door De Geus. 412 blzn. ISBN: 978-9044509731