Sahara
‘Het jonge lichaam is van goud maar heeft een koperen mond. Het oude lichaam is van koper maar heeft een gouden mond.’ Jan Kees van de Werk citeert dit Toeareg-gezegde in een korte beschouwing over het belang van taal voor een volk. En hij heeft het niet over de Vlaamse identiteit, maar over de multinationale, multi-etnische context van West-Afrika.
Jan Kees is zelf voor tachtig procent opgetrokken uit taal. Hij was ooit de bezieler van de Afrikaanse Bibliotheek, een uitgeefserie van In de Knipscheer en hij zette samen met een boel Afrikaanse uitgeverijen het African Publishers Network op. Van de Werk publiceert ook gedichten die eruit zien als de slanke sculpturen van Giacometti en hij schrijft reisverhalen die lezen als uit de hand gelopen gedichten. Zijn heel eigen taalgebruik en -kleur gebruikt hij in Sahara, stad en savanne om de lezer toegang te verlenen tot de mensen, de geschiedenissen en –verrassend– de Nederlandse ontwikkelingssamenwerking in Mali en Niger.
Aanleiding voor de reis van de auteur is een radicale koerswijziging van de ngo SNV, die niet langer voor rechtstreekse financiering van projecten zorgt, maar kiest voor het versterken van de capaciteit van lokale groepen om dingen zelf te doen of ze te bepleiten bij overheden of andere donoren. De reacties daarop variëren tussen enthousiast en teleurgesteld. Maar eigenlijk voel je dat het hart van Van de Werk niet in die discussie ligt, maar on the road.
De onmetelijke einders, de geuren en kleuren, en ad nauseam de liederen, gezegdes en gedichten van de volkeren uit Mali en Niger: dat is wat de auteur echt raakt. Een uitstekend boek dus voor wie, mijmerend langs oases en duinpannen, toch wat wil opsteken over ontwikkelingswerk in Afrika. ‘Met één vinger kun je geen steen oprapen’, noteert Van de Werk tijdens een dorpsdiscussie. Samenwerken is, met andere woorden, ook samenspel.
Sahara, stad en savanne. Een reis door Mali en Niger door Jan Kees van de Werk is uitgegeven door KIT Publishers. 200 blzn. ISBN 978-90-6832-479-2