‘Democratie staat of valt met burgerparticipatie’

Moeten politici samenwerken met jongeren om dingen gedaan te krijgen anno 2018? De A1000, een burgerplatform voor jongeren, van theaterregisseur Simon De Vos lijkt dat alvast te suggereren. Met de A1000 wil De Vos de stem van de huidige generatie Antwerpse jongeren aan politici laten horen.

Het idee van de A1000 komt van de G1000 van Vlaams schrijver David Van Reybrouck. Zeven jaar geleden bracht hij in Brussel meer dan zevenhonderd burgers samen om oplossingen te bedenken voor de Belgische politiek die toen in een impasse zat door de langstdurende formatie. Om een zo goed mogelijke afspiegeling van de samenleving te krijgen, werd er een groep burgers geloot.

Deze groep kwam door deliberatieve democratie tot oplossingen. ‘Wanneer burgers met elkaar en experts het gesprek aangaan zullen ze concrete, rationele oplossingen kunnen formuleren voor maatschappelijke uitdagingen’, schreef Van Reybrouck.

Drietrapsraket

In de Britse dorpjes Frome hebben ze het idee van deliberatieve democratie goed begrepen. Daar palmde de burgerbeweging Independents for Frome in 2015 de volledige gemeenteraad in. Verschillende Britse dorpjes zoals Isle of Wight, Arlesey en Bedfordshire volgden. Dit deden ze met behulp van de Flatpack Democracy of uitklapdemocratie strategie die de traditionele partijpolitiek vervangt door een cultuur van burgerinitiatieven.

‘Uit gesprekken met jongeren kwamen vijf thema’s naar voren: armoede, democratie, discriminatie, klimaat en mobiliteit’

De Vos steekt zijn affiniteit met burgerparticipatie niet onder stoelen of banken. ‘Door de verkiezingskoorts worden bepaalde zaken op de lange baan geschoven. Democratie staat of valt op de een of andere manier met burgerinspraak. Om de nodige veranderingen door te voeren, hebben de burgers enige politieke invloed nodig. Ik wil niet zeggen dat de burger het heft in eigen handen moet nemen zoals in Frome.’

‘De A1000 verloopt in drie fases’, zegt De Vos. ‘In 2017 voerden we focusgesprekken met jongeren uit een twintigtal scholen om te achterhalen waarvan ze wakker liggen. Uit die gesprekken kwamen vijf thema’s naar voren: armoede, democratie, discriminatie, klimaat en mobiliteit.’

‘Dan is er momenteel de mini A1000 waarbij jongeren uit verschillende scholen met de vijf gekozen thema’s aan de slag gaan. Gedurende een week nemen experts het woord, debatteren de jongeren met elkaar, leggen ze hun aanbevelingen voor aan de experts en tot slot formuleren ze een aantal conclusies.’

‘Uiteindelijk is er de slotfase op 26 september 2018 waarbij de jongeren van de deelnemende scholen en van andere organisaties in gesprek gaan met de Antwerpse politici op het Theaterplein. Ik zie het plein als een democratisch forum.’

Artistieke vertaalslag

De Vos hoopt dat de politici de stem van jongeren ernstig zullen nemen. ‘Jongeren denken na over hun toekomst en die van hun omgeving. Ze hebben ook concrete ideeën en voorstellen. Ze maken deel uit van de maatschappij als ieder ander en worden dus evengoed geconfronteerd met issues binnen hun leefwereld. Ook zij hebben hun verzuchtingen.’

‘Verandering heeft soms verbeelding nodig. Via het artistieke luik proberen we een denkbeeldige wereld visueel te maken’

De Vos legt uit dat het niet genoeg is dat de aanbevelingen naar de politiek gaan. ‘We moeten ook een soort van manifest maken waarbij de aanbevelingen de burgers bereiken. Klimaat is niet enkel een politieke aangelegenheid, het gaat ook om een individuele verantwoordelijkheid.’

De A1000 is een samenwerking tussen Antwerps theaterhuis hetpaleis en theatergezelschappen Laika en De Nwe Tijd. Het creatieve proces ligt theaterregisseur De Vos nauw aan het hart. ‘Verandering heeft soms verbeelding nodig. Via het artistieke luik proberen we een denkbeeldige wereld visueel te maken. De jongeren schrijven gedichten, geven een speech en rappen. Op deze manier wordt hun onderbuikgevoel gekanaliseerd.’

De Vos maakt zich echter geen illusies. ‘Sommige jongeren hebben het liefst een tafel voor zich om met elkaar te praten. Dan voelen ze zich veilig. Maar eenmaal ze uit hun schulp komen, is het geweldig. Af en toe komen er echt artistieke producten uit, maar dat is niet het belangrijkste. Iedereen doet iets wat hij of zij normaal niet zou doen, iedereen overstijgt zichzelf een beetje. Dat is enorm mooi om te zien.’

Afspiegeling van samenleving

De A1000 wijkt enigszins af van de G1000 van Van Reybrouck. ‘Wij werken met jongeren van 17 tot 23 jaar uit Antwerpen. Het zijn jongeren die voor de eerste keer moeten gaan stemmen of jongeren die al een keertje naar de stembus zijn geweest.’

Om een zo goed mogelijke afspiegeling van de samenleving te krijgen, koos De Vos voor een diverse groep van scholen. ‘De vraag vanuit ‘witte scholen’ was zo groot dat we voor de representativiteit van de Antwerpse jongeren enkele scholen moesten afwijzen. Dit project heeft totaal geen zin als we geen afspiegeling hebben van de diversiteit in Antwerpen. Diversiteit zorgt ook voor aanbevelingen die diametraal tegenover elkaar staan.’

‘Of de reeks aanbevelingen daadwerkelijk een impact zal hebben, valt nog af te wachten’, zegt De Vos. ‘Het project geeft een enorme vrijheid en dat voelt enorm fijn. We anticiperen voortdurend op wat er gebeurt.’