Multi-instrumentaliste en performster Ibelisse Guardia Ferragutti
‘Het is voor mij van groot belang om appropriatie te vermijden’
© Felix Zimmermann
© Felix Zimmermann
Ibelisse Guardia Ferragutti is in september als artist in residence te gast bij het Borgerhoutse cultuurhuis Rataplan. Ze zal er eigen werk ontwikkelen met haar nieuwe project Awichas.
Een performance van multi-instrumentaliste Ibelisse Guardia Ferragutti en haar band is een spirituele ervaring. Haar werk laat zich niet snel etiketteren: zachte elektronica die moeiteloos overvloeit in energieke jazz, experimentele muziek of zwoele soul; enigmatische teksten en boodschappen die gezongen, gefluisterd of geschreeuwd worden in het Portugees, Spaans en Engels; synthesizers, drums, basgitaar die vlot afwisselen met precolumbiaanse instrumenten.
De repetitieve structuren zorgen voor een spookachtige sfeer. De symbologie van de traditionele gemeenschappen van het Andesgebergte wordt geprojecteerd als visuele kers op de taart.
De muziek doet soms denken aan protestliederen of rock mestizo, maar evoceert soms ook een landschap. Dan waan je je even in de bergen, tussen de wolken, in een ander tijdperk. Wanneer het folkloristische element het sterkst aanwezig is, gebruikt ze haar hele lichaam als een instrument in een meeslepende dialoog tussen heden, toekomst en verleden.
Frontvrouw en volbloedperformer Ibelisse Guardia Ferragutti is in september als artist in residence te gast bij het Borgerhoutse cultuurhuis Rataplan. Ze zal in dat kader eigen werk ontwikkelen en het resultaat delen tijdens een publiek toonmoment.
Haar leven is een reis geweest: ze groeide op in Bolivia en Brazilië. Als jongvolwassen vrouw ging ze studeren in Amsterdam, waar ze nog altijd woont en werkt.
Haar laatste album MESTIZX gaat niet alleen over haar gemengde afkomst, maar vooral over het bewustzijn van een leven tussen werelden. ‘Van kinds af aan moest ik schakelen tussen talen, culturen, religieuze belevingen... Ik ben een soort trechter geworden van invloeden, ook van mijn voorouderlijke bloedlijnen.’
Hoe combineert u al die invloeden?
Guardia Ferragutti: ‘Ik volgde in Cochabamba, Bolivia, zo’n 15 jaar klassieke pianolessen en toen merkte ik in mezelf een soort van verzet tegenover een instrument dat uit Europa komt, en tegenover composities van mensen die al lang overleden zijn. Ik ben dans gaan doen, maar ook daar moest ik technieken van anderen leren. Als 14-jarige besefte ik al dat ik mijn eigen taal moest ontwikkelen, in plaats van alleen de stappen van anderen te volgen. Toen ik in Nederland de performanceopleiding deed, werd ik aangemoedigd om mijn identiteit als maker te vinden. Daar werd duidelijk dat ik die plek tussen disciplines heel spannend vind.’
‘Ik probeer wijsheid te putten uit het verleden om een eigen universum te creëren en te bedenken hoe dat klinkt. Ik plaats mezelf vaak in een fictieve wereld, geïnspireerd door microtonale rituele muziek uit de Andes. Nu, dat is heel specifiek: bepaalde instrumenten mag je alleen spelen op bepaalde momenten of bepaalde plekken. Ik voel veel respect voor de wortels van die muziek en de oorspronkelijke gebruiken ervan. Het is voor mij van groot belang om appropriatie te vermijden.’
Wat doet u om die inspiratie niet te laten omslaan in culturele toe-eigening?
Guardia Ferragutti: ‘Ik laat me inspireren door de microtonale manier van stemmen. Die heb ik vertaald naar elektronische instrumenten, zoals de Buchla-synthesizers, enorme beesten waarmee je informatie tot op de hertz kan bewerken. Het is inspiratie, maar ook een soort eren en een vorm van heruitvinden, een poging om te verbeelden hoe die bijzondere trancemuziek zou kunnen klinken vandaag.’
‘Ik heb vaak gehoord, zowel in Amsterdam als in Latijns-Amerika, dat ik daarmee kan doen wat ik wil. Ik ben zelfs geïnitieerd, of geadopteerd, door sjamanen. Ze beschouwen me als een dochter van hun land en van hun zon. Maar ik vind het belangrijk om niet fout te interpreteren wat ze met liefde, zo lang na de kolonie, hebben kunnen beschermen. Ik wil wel graag een brug zijn voor hen. Een zekere nieuwsgierigheid opwekken, maar niet hun ding doen.’
‘Ik ben heel erg bezig met mijn Andes-achtergrond, de geschiedenis ervan en zelfs de politics van mijn eigen bestaan: een Latijns-Amerikaanse vrouw die in Europa een experimentele soort kunst maakt, is een onmogelijkheid: een weinig populaire vorm van kunst maken, op zich al geen evidentie, wordt extra moeilijk als migrant en als vrouw. Dat ik hier zonder privileges leef en van daaruit ook kunst maak, is an sich een vorm van verzet.’
© Felix Zimmermann
U doet een residentieweek in Rataplan en dan gaat u het resultaat publiek voorstellen. Wat kunnen we verwachten?
Guardia Ferragutti: ‘Ik zal samen met twee muzikanten onderzoek doen over awichas (wat o.a. naar ‘voorouderlijke geesten’ of ‘voorouderlijk land’ kan verwijzen, red.). Ik haal elementen uit mythes die daar ooit verteld werden maar die door de kolonisatie zijn weggeveegd. Vooral het verhaal van de ch’ullpanaruna: de mensen vóór de mensheid heetten volgens de mythe ch’ullpa, en ze waren wezens zonder zintuigen. Ze maakten een grote reis om runas te worden: mensen zoals wij ze kennen, met zintuigen en bewustzijn. Maar wij, de runas, gedragen ons soms als ch’ullpa, alsof we hier niet zijn… Ik vertrek van die Boliviaanse mythes en maak daar een beeldend concert van. Een Andean Futurism Universe, dát wil ik maken.’
Je kan Ibelisse Guardia Feragutti o.a. aan het werk zien tijdens het stadsfestival Dear Antwerp op vrijdag 19 en zaterdag 20 september.
Dit interview werd afgenomen voor MO*157, het herfstnummer van MO*magazine. Vind je dit artikel waardevol? Word dan proMO* voor slechts 4,60 euro per maand en help ons dit journalistieke project mogelijk maken, zonder betaalmuur, voor iedereen. Als proMO* ontvang je het magazine in je brievenbus én geniet je tal van andere voordelen.
