Wet op nationale veiligheid ter stemming in Beijing
‘Het kwaad is al geschied, Hongkong is alle rechten kwijt’
Eefje Rammeloo
24 juni 2020
Margaret Ng moet op haar tellen passen. De 72-jarige oud-politica en voorvechtster van de democratie in Hongkong maakt graag gebruik van de vrijheid van meningsuiting in de stadstaat. Aan die vrijheid dreigt een einde te komen als de omstreden wet op de nationale veiligheid deze week wordt goedgekeurd in Beijing.
Margaret Ng tijdens de start van een burgerlijke sit in, in 2009
Charles MokFollow / Flickr (CC BY-NC-SA 2.0)
Margaret Ng moet op haar tellen passen. De 72-jarige oud-politica en voorvechter van de democratie in Hongkong maakt graag gebruik van de vrijheid van meningsuiting in de stadstaat. Aan die vrijheid dreigt een einde te komen als de omstreden wet op de nationale veiligheid deze week wordt goedgekeurd in Beijing.
De veiligheidswet die China wil invoeren in Hongkong is verstrekkender dan de omstreden uitleveringswet, die het mogelijk zou maken om Hongkongers op het vasteland van China te berechten. Na alle protesten van afgelopen jaar werd die wet van tafel gehaald. Nu wachten de Hongkongers gespannen af hoe de veiligheidswet eruit gaat zien. Sommigen gaan de straat op om de massale demonstraties van vorig jaar te herdenken, en om de geest van de democratisering levend te houden.
Ng geeft de hoop niet op. ‘Zelfs op het vasteland van China, waar onderdrukking zo heftig kan zijn, zijn er mensen die zich uitspreken. Het belangrijkste is dat we de moed niet verliezen. Het is niet alleen een strijd om het hart, maar ook om de geest. Om de altijd wakkere ziel van de vrijheid. Dat klinkt heel abstract, maar het zijn hele realistische dingen waar de beschaving om draait.’
In april werd u opgepakt voor betrokkenheid bij “illegale bijeenkomsten”, samen met een aantal andere oudgedienden. Was dat een waarschuwingsschot van Beijing?
Margaret Ng: Ze arresteerden ons om te kunnen zeggen: nou, wat gaan jullie doen? Het is om het westen uit te dagen. Als ze zeggen dat er een hoop geweld is, en ze harde actie moeten ondernemen… Dat gaat niet om ons. En toch komt het tot dit. Beijing zegt ermee: jullie bepalen niet zelf welke mensen je moet respecteren. Je dacht dat we hen niet zouden arresteren? We zullen jullie eens iets laten zien.
Het is nog steeds onduidelijk wat de veiligheidswet precies inhoudt. Wat denkt u?
Margaret Ng Ngoi-yee (°1948) is politicus, advocaat, schrijver en columnist in Hongkong. Ze was lid van de Wetgevende Raad van Hongkong van 1995 tot 2012.
Ng behoort tot de “Basic Law Article 45 Concern Group” (de voormalige “Basic Law Article 23 Concern Group”), een pro-democratische organisatie die campagne voerde tegen de inspanningen van de pro-Beijingse regering om de burgerlijke vrijheden van de inwoners van Hongkong te beknotten. Ng is ook lid van het uitvoerend comité van de Burgerpartij.Margaret Ng: De uitvoering is een directe aanval op de vrijheid van meningsuiting, vergadering… Als je het aan de rechtbank in Hongkong overlaat, dan houden ze zich aan deze wetten. Maar er wordt nu gesproken over speciale rechtbanken. Als onze wet het niet toestaat, dan moet je iets anders verzinnen natuurlijk. Welke zaken behandelt zo’n “speciale rechtbank”?
Als het China niet schaadt, kun je onafhankelijke rechtspraak hebben, maar het moment waarop je iets kritisch over China zegt, of iets anders waarvan China denkt dat het haar nationale veiligheid bedreigt, dan heb je een ander soort rechtspraak nodig. De vraag is nu: wat gaan onze rechtbanken doen?
‘China heeft de buik vol van mensen die zich uitspreken.’
Hetzelfde geldt voor de rechtshandhaving. We hebben het politiegeweld bekritiseerd, maar er is tenminste een gedragscode. Nu zegt Beijing dat we die politie niet kunnen vertrouwen, we hebben speciale politie nodig, of speciale adviseurs om toezicht te houden. Als het huidige systeem alles doet wat Beijing wil, wat natuurlijk fundamenteel onze rechten en autonomie ondermijnt, dan mag je het houden. Anders beginnen ze een ander systeem.
Vrijheden aan een zijden draadje
Margaret Ng werd in 1995 lid van de LegCo, de Legislative Council of volksvertegenwoordiging van Hongkong. Dat was twee jaar vóór de koloniale heerser, Groot-Brittannië, het stokje overdroeg aan Beijing. In het begin hield Beijing haar belofte: Hongkong mocht zich grotendeels zelf regeren onder de Basic Law, een soort minigrondwet.
Volgens artikel 23 uit de Basiswet moest er een wet komen die onder andere beschermd tegen terrorisme, separatisme en ondermijning van de staat. Die zou er in 2003 komen, maar de Hongkongers zagen hun vrijheden aan een zijden draadje bungelen en gingen de straat op. Volgens Ng begon Beijing daarna de teugels aan te halen. En aangezien het de Hongkongers niet lukte om de wet zelf in te voeren, grijpt Beijing nu in. Het ziet ernaar uit dat de wet wordt doorgevoerd via een decreet van Carrie Lam, de hoogste bestuurder van de stadstaat.
Vorig jaar gingen Hongkongers wekenlang de straat op om te protesteren tegen een uitleveringswet, en later tegen politiegeweld. De vraag is nu of de Hongkongers zich ook zo zullen verzetten tegen deze wet. Met name de jeugd is veel meer uitgesproken dan die in het vasteland. Daar kan Beijing maar niet aan wennen, merkt Ng.
‘Het zit in de natuur van Hongkongers om te protesteren, om nee te zeggen. Ik kan me niet voorstellen dat we opeens erg onderdanig zijn. Wij zeggen gewoon wat er in ons omgaat. Beijing zegt dat ze haar geduld kwijtraakt, maar geduld is niet nodig. Dat begrijpt ze niet. China heeft de buik vol van mensen die zich uitspreken.’
‘China hoeft niet meer te verbergen dat het een autocratische regering heeft, die bang is door haar eigen mensen te worden uitgedaagd.’
U trad aan als volksvertegenwoordiger in 1995, dus vóór de Britten het stokje overdroegen aan Beijing. Zag u toen aankomen dat de situatie zo explosief zou worden als die nu is?
Margaret Ng: In het begin wilde China de wereld graag laten zien dat ze zich aan hun belofte houden. Mensen konden Hongkong vertrouwen, ze konden zakendoen met China via Hongkong. De regering was gewend aan een verantwoordelijk, geciviliseerd parlementair systeem. Dat veranderde drastisch na 2003, toen ze zagen dat Hongkongers de straat op gingen om voor hun vrijheid te vechten. Ze willen voorkomen dat dat nog eens gebeurt.
Het spijt me dat ik dit moet zeggen, maar hoe meer China zich economisch ontwikkelt, hoe meer het de lakens uitdeelt in de rest van de wereld. Het hoeft niet meer te verbergen dat het een autocratische regering heeft, die bang is door haar eigen mensen te worden uitgedaagd. De invoering van een nationale veiligheidswet toont haar ware aard. Dat hebben we toch zo’n twintig jaar weten te voorkomen, best een prestatie.
Dat Beijing nu deze ruimte kan nemen, komt dat doordat er iets misging bij de onderhandelingen met de Britten?
Margaret Ng: Absoluut. Groot-Brittannië moest er niet aan denken dat Londen vol zou lopen met immigranten. Als je erop uit bent om hoe dan ook een overeenkomst te bereiken, dan sta je zwak. Met die handicap hebben de Britten gedaan wat ze konden om een zo gedetailleerd mogelijke overeenkomst te krijgen. Tot op zekere hoogte is het gelukt. China heeft beloftes gedaan en die breekt ze nu.
‘De Chinese regering wil niet samenwerken. Wie niet gehoorzaamt, is de vijand van het volk en daar onderhandelen ze niet mee.’
Sommigen zeggen dat Hongkong als Britse kolonie ook niet bepaald vrij was.
Margaret Ng: Klopt. Maar ik vind dat een erg raar argument. Zo van: je was niet perfect voorheen, dus het maakt niet uit dat je nu kapot gemaakt wordt. Zelfs in koloniale tijd was er een lijn die de Britse koloniale regering niet overging. Deels omdat ze verantwoordelijkheid moesten afleggen aan het parlement. De Chinese regering voelt geen enkele terughoudendheid.
Is er een mogelijkheid dat de pro-democratische beweging probeert een consensus te vinden met de Chinese regering?
Margaret Ng: De Chinese regering wil niet samenwerken. Ze wil onderhandelen, maar alleen als je bereid bent te doen wat ze willen dat je doet. Ze gelooft niet in onderhandeling. Ze hebben al een lijn getrokken tussen hun volk en de vijand van het volk. Wie niet gehoorzaamt, is de vijand van het volk en daar onderhandelen ze niet mee.
Hongkongers lijken niet erg politiek betrokken.
Margaret Ng: Inwoners van Hongkong zijn heel politiek bewust, terwijl ze nooit openlijk politiek actie ondernemen. Zelfs als de dingen niet goed gaan, houden ze er niet van te protesteren. Ze maken zich wel zorgen om chaos en geweld, op z’n minst een beetje.
Maar het gekke aan Hongkongers is dat je ze dit niet aan kunt blijven doen. Als het een bepaald punt bereikt, staan ze op, zoals ze vorig jaar hebben laten zien. Maar dan nog: ik ken Hongkongers al mijn hele leven, en ik had nooit verwacht dat ze zo stellig en vastberaden van zich zouden laten horen als vorig jaar.
‘De Europese reactie is een beetje teleurstellend.’
Hoe gaat dit verder?
Margaret Ng: Dat weet niemand. Maar ik zou zeggen: reken niet op de Hongkongers om meer en meer repressie te accepteren en onderdanig te blijven. Hongkongers doen dat niet.
Ik weet niet wat ze wel zullen doen, maar hun basisvertrouwen, hun basisidentiteit met Hongkong als hun thuis en hun sterke gevoel dat ze de jongere generatie moeten beschermen – dat zijn dingen die we niet moeten vergeten. Als je Hongkongers voorbij een bepaald punt duwt, worden ze heel standvastig.
Wat verwacht u van de internationale gemeenschap?
Margaret Ng: Steun van de internationale gemeenschap is essentieel. Tenminste om te markeren wat een geciviliseerde regering zou moeten zijn. De Europese reactie is een beetje teleurstellend. We snappen dat de EU de economische belangen en principes moeten balanceren. Maar als je je principes negeert, dan zullen je economische belangen er uiteindelijk onder lijden, denk ik. Dan word je gegijzeld door wat er in China gebeurt. Als China zich laat zien als een land dat zijn beloftes niet nakomt, wie wil er dan nog mee te maken hebben?
Natuurlijk, uit noodzaak heb je op de een of andere manier met China te maken. Maar het zal een ander soort relatie zijn. En ik denk dat een taaie relatie niet goed is voor China.
Bent u bang dat de Hongkongers eronder zullen lijden als Trump Hongkong haar speciale status afneemt?
Margaret Ng: Oh ja hoor, de Hongkongers zullen lijden. We zijn de eersten om eronder te lijden. Al jaren aarzelen we om de VS te vragen de speciale status op te heffen als sanctie tegen de onderdrukking vrijheid in Hongkong. Maar nu hebben we geen keuze meer, het kwaad is al geschied. Onze principes van rechtsbescherming, onafhankelijke rechtspraak… We zijn alles al kwijt.