Ameen Jubran zet zich met de ngo Jeel Albena al 6 jaar lang in voor Jemenieten op de vlucht
Jemen: ‘Moeten we wachten tot de hongersnood komt om hulp te krijgen?’
Cassandra Backx
24 november 2021Updated: 31 maart 2022
Voor slachtoffers van de oorlog in Oekraïne zien we veel solidariteit, maar tegelijk dreigt in Jemen een humanitaire catastrofe door een gebrek aan hulpmiddelen en voedsel. Ameen Jubran zet zich al 6 jaar lang in voor vluchtelingen in eigen land. 'Ik weet hoe het voelt om alles achter te laten.'
Ameen Jubran met twee intern ontheemde kinderen.
© UNHCR
De humanitaire crisis in Jemen houdt aan: 24 miljoen Jemenieten heeft intussen humanitaire hulp nodig. Velen zijn op de vlucht in eigen land. Medewerkers en vrijwilligers van een Jemenitische ngo, Jeel Albena, riskeren hun leven om ontheemde landgenoten te helpen. MO* sprak met medeoprichter Ameen Jubran. ‘Ik weet hoe het voelt om alles achter te laten.’
Update 31 maart 2022
Terwijl door het Consortium 12-12 miljoenen euro’s aan hulp voor Oekraïne werd opgehaald, werden tijdens een recente internationale conferentie voor Jemen te weinig middelen verzameld. Aan die conferentie, georganiseerd door de VN, Zweden en Zwitserland, namen verschillende wereldleiders deel. ‘Mensen in Jemen hebben dezelfde steun en solidariteit nodig als die we gezien hebben voor mensen in Oekraïne’, verklaarde een teleurgestelde Jan Egeland van Norwegian Refugee Council (NRC) eerder deze maand. ‘De crisis in Europa zal een al zeer ernstige situatie nog erger maken. We moeten actie ondernemen, opdat duizenden mensen niet omkomen van de honger.’
Er werd 1,3 miljard dollar opgehaald voor noodhulp aan Jemen. Dit jaar zou er 4,2 miljard dollar nodig zijn om 23,4 miljoen mensen in nood te helpen. Momenteel ervaren naar schatting al 31.000 mensen ‘catastrofale’ hongersnood. Men vreest dat dit cijfer tegen het einde van dit jaar vervijfvoudigd zal zijn tot 161.000.
De burgeroorlog in Jemen, die in 2014 begon, zorgde voor ’s werelds grootste humanitaire crisis. 24 miljoen Jemenieten, of 80 procent van de bevolking, heeft humanitaire hulp en bescherming nodig. Dat is het hoogste aantal ter wereld. Daar komt nog bij dat het land op de rand van een hongersnood staat.
Jeel Albena, een lokale Jemenitische organisatie, ondersteunt Jemenieten op de vlucht in eigen land. Ontheemden, in het jargon: het zijn mensen die hun thuis moesten ontvluchten, maar binnen de eigen landsgrenzen bleven. Vandaag werken meer dan 160 mensen voor de organisatie. Hun werk wordt nog eens ondersteund door 230 vrijwilligers, waarvan zo’n 40 procent zelf ontheemd is.
Tijdens de burgeroorlog blijven de medewerkers en vrijwilligers hun terreinwerk doen. ‘Dat is gevaarlijk, we vrezen vaak voor onze levens. Maar we blijven ons inzetten voor zij die ons nodig hebben’, vertelt medeoprichter Ameen Jubran. Ook hij moest zijn huis verlaten, vier keer zelfs, door de oorlog.
‘Ons werk is gevaarlijk en we vrezen vaak voor onze levens, maar we blijven ons inzetten voor wie hulp nodig heeft.’
In september won de organisatie de Nansen Refugee Award van UNHCR, de VN-Vluchtelingenorganisatie, ‘voor zijn niet aflatende steun voor ontheemde Jemenieten’. ‘Het werk van Jeel Albena is een voorbeeld van menselijkheid, compassie en toewijding’, motiveerde de Hoge Commissaris voor de Vluchtelingen, Filippo Grandi, de beslissing.
Het aantal intern ontheemden blijft stijgen. Voor de oorlog ging het nog om 5000 tot 10.000 ontheemden, vandaag zijn het er 4 miljoen.
Hongersnood in Jemen
Zo’n 16,2 miljoen Jemenieten, 45 procent van de bevolking, hebben niet genoeg te eten. Ondanks het feit dat velen voedselhulp krijgen, want die blijkt ontoereikend. De situatie blijft maar achteruit gaan. Sinds 2018 zijn het aantal districten waar hongersnood heerst verdriedubbeld van 49 naar 154, op een totaal van 333 districten in heel Jemen.
De situatie is in het bijzonder voor kinderen schrijnend. In sommige regio’s is een op de vijf kinderen onder vijf jaar ernstig ondervoed.
De bevolking uithongeren is een oorlogstactiek. Die conclusie trok een onderzoeksteam van de Yemeni Archive vorig jaar. Saoedi-Arabië en diens coalitiepartners zouden volgens hun onderzoek belangrijke bruggen bombarderen en handelsposten blokkeren waardoor voedselverdeling en bevoorrading zeer moeilijk wordt. ‘Doordat bruggen vernietigd worden door artillerie of luchtaanvallen, kan het voedsel dat langs de havens het land binnenkomt simpelweg niet op zijn bestemming geraken’, vetrelde Hannah Cooper, veldwerker bij het Oxfam Emergency Response Team toen aan MO*.
‘Het is belangrijk dat strijdmachten die hun artillerievuur of gevechtsvliegtuigen bewust op civiele infrastructuur mikken verantwoordelijk gehouden worden’, vindt Cooper. ‘Dit is in strijd met het internationaal humanitair recht.’
Derde COVID-golf
‘Door de oorlog ging de economie erop achteruit en mensen moesten alles achterlaten om gevaarlijke situaties te ontvluchten, soms meerdere keren’, vertelt Jubran. ‘Het wordt ook steeds moeilijker voor hen om gezondheidszorg, onderwijs en een inkomen te krijgen. Sommigen vinden wel een inkomen, maar dat is minder dan 10 procent van de intern ontheemden. 90 procent vindt helemaal geen inkomen of verdient niet genoeg om in hun eigen levensonderhoud te voorzien.’
‘Kinderen van intern ontheemden gaan doorgaans niet naar school. En wanneer ze ziek zijn, gaan ze niet naar het ziekenhuis.’
‘COVID-19 gooide nog meer roet in het eten’, zegt Ameen Jubran. ‘Niemand wist wat er zou gebeuren. Mensen waren tegelijk hopeloos en hulpeloos.’
Want Jemen krijgt COVID-19 niet onder controle. Vaccinongelijkheid maakt dat slechts 0,1 procent van de 30 miljoen Jemenieten een eerste spuitje kreeg. Amper 0,05 procent is volledig gevaccineerd. ‘Jemen heeft een van de hoogste COVID-sterftecijfers ter wereld – het land kan dit virus gewoon niet aan’, vertelde Muhsin Siddiquey van Oxfam in Jemen eerder aan [MO*](http://‘Jemen heeft een van de hoogste COVID-sterftecijfers ter wereld – het land kan dit virus gewoon niet aan’, zegt Muhsin Siddiquey van Oxfam in Jemen. ‘Het aanslepende conflict was nefast voor het toch al kwetsbare gezondheidszorgsysteem. Veel mensen zijn erg zwak omdat ze zich geen degelijke voeding of basismedicijnen kunnen veroorloven.’). ‘Het aanslepende conflict was nefast voor het toch al kwetsbare gezondheidszorgsysteem.’
‘Vaccinatie is een eenvoudige oplossing die levens zou redden, maar de internationale gemeenschap laat de mensen van Jemen die nu doses nodig hebben, in de steek’, voegde Siddiquey nog toe.
Inclusief
Wat doet Jeel Albena voor de intern ontheemden?
Ameen Jubran: In de eerste plaats voorzien we onderdak en voeding. Daarnaast proberen we zo veel mogelijk psychosociale, juridische en financiële bijstand te voorzien.
We vinden het belangrijk om de mensen die we willen helpen ook bij onze projecten te betrekken. Bij de bouw van een van onze kampen, het Tihama Shelter, hebben we quasi enkel intern ontheemde mensen ingezet. Zo kunnen wij hen aan een inkomen helpen en kunnen zij in hun eigen levensonderhoud voorzien.
Het zijn vooral mannen die mee helpen onderkomens te bouwen, maar we hebben ook projecten die meer op vrouwen gericht zijn. We moedigen hen aan om hun vaardigheden zoals naaien, borduren en andere traditionele ambachten in te zetten. En dan hun werk naar de lokale markten te brengen. Daar doen zulke producten het vaak heel goed en zo krijgen zij ook een inkomen.
Intern ontheemden vinden een bezigheid en een inkomen dankzij Jeel Albena. Ze maken matten van palmbladeren om de kampen verder uit te bouwen.
© UNHCR
Waarom vindt u het belangrijk om de mensen zo veel mogelijk bij jullie projecten te betrekken?
Ameen Jubran: Het is heel belangrijk om zo inclusief mogelijk te zijn. Wanneer mensen hun woonplaats ontvluchten en in een andere gemeenschap gaan wonen ontstaan er vaak spanningen tussen de intern ontheemden en de lokale gemeenschap.
‘Als mensen hun woonplaats ontvluchten en in een andere gemeenschap terecht komen zorgt dat voor spanningen.’
Scholen die vroeger 1000 leerlingen hadden, hebben er nu 1500. In de ziekenhuizen neemt de druk ook toe. Zij kregen eerst 500 patiënten per maand, nu zijn dat er 1000. De lokale markten kunnen bovendien niet altijd voorzien in de noden van zowel de lokale bevolking als de nieuwkomers.
Met onze projecten willen we dus de spanningen zo veel mogelijk doen afnemen. Dit doen we door beide groepen bij de projecten te betrekken en niemand het gevoel te geven dat ze uitgesloten worden.
Daarnaast is het voor jullie belangrijk om traditionele ambachten en vaardigheden aan te moedigen. Waarom precies?
Ameen Jubran: Dat is cruciaal voor onze projecten. Eerst en vooral creëert het jobs voor zowel mannen als vrouwen. Het is duurzaam en kost doorgaans minder omdat ze gebruik maken van materialen die al in de omgeving aanwezig zijn. Het gaat ook sneller omdat het intern ontheemde mensen in staat stelt om hun bestaande vaardigheden in te zetten.
Het Tihama Shelter is daar een goed voorbeeld van. In het begin gebruikten we geïmporteerd hout uit Zweden en Oostenrijk. Het duurde altijd lang vooraleer die materialen hier toekwamen. We gebruikten ook plastic. Maar die materialen zijn niet erg gepast voor dit klimaat en zijn bovendien slecht voor het milieu.
Dus we besloten een andere aanpak te volgen. We gaan dezelfde materialen gebruiken als de lokale gemeenschappen. We gebruiken de bladeren van de doumpalm voor plafonds en muren. Dat is veel milieuvriendelijker en meer gepast voor het hete klimaat in de Tihama regio.
Dit project hielp meer dan 2000 mannen en vrouwen aan een inkomen. Het zorgde ook voor een uitbreiding van doumpalmplantages vanwege het succes en de grotere nood. Zo creëerde het project niet alleen onderdak, maar ook werkgelegenheid.
Bladeren van de doumpalm zijn beter geschikt als bouwmateriaal in het Tihama shelter.
© UNHCR
‘Voor Jemenieten, door Jemenieten’
Bent u als Jemeniet beter gepast voor dit soort werk, denk je?
Ameen Jubran: Ons motto is ‘voor Jemenieten door Jemenieten’. We zijn er trots op dat we onze mensen kunnen helpen. We kennen hen en hun noden beter dan wie dan ook. Bovendien zijn we meer bekend met de traditionele ambachten en vaardigheden en weten we wat het best past in ons klimaat. We zien het als onze verantwoordelijkheid om steun en hulp te bieden aan de Jemenieten in deze moeilijke tijden.
‘Ik weet hoe het voelt om alles achter te laten nadat je je leven en je thuis helemaal had opgebouwd.’
Als intern ontheemde weet ik zelf ook wat ze doormaken. Ik weet hoe het voelt om alles achter te laten nadat je je leven en je thuis helemaal had opgebouwd.
Mijn voornaamste doel is om nieuwe kansen te creëren voor intern ontheemden en hen opnieuw een doel te geven. Binnen onze organisatie alleen hebben we 60 jobs voor intern ontheemden kunnen creëren.
De oorlog is nu al 7 jaar aan de gang en de situatie is alleen maar verslechterd. Voelt u soms dat jullie werk niet genoeg is?
Ameen Jubran: We proberen alleen te helpen en positieve verandering teweeg te brengen door jobs te creëren en dat werkte alvast goed. Maar tegelijkertijd gaat de situatie elke dag achteruit en blijft de oorlog maar doorgaan. Ik voel me soms inderdaad een beetje radeloos.
Het is ook erg frustrerend dat we enkel zo’n 40 procent van de intern ontheemden waar we mee werken echt hebben kunnen helpen. Maar dat weerhoudt ons niet om onze job te doen en onze verantwoordelijkheid te nemen om mensen in nood te helpen.
Het grootste probleem is financiering. Met de financiering de we ontvangen kunnen we de noden van de mensen niet volledig dekken. Er zijn veel mensen die we niet kunnen helpen. Sommigen zitten al 5 jaar te wachten op enige vorm van bijstand. Anderen leven al meer dan 5 jaar lang zonder deftig onderdak, met enkel een plastic vel boven hun hoofd. Het is erg frustrerend dat we enkel beperkte diensten kunnen voorzien. Maar het is onze plicht om door te blijven gaan.
Vindt u dat Jemen niet genoeg aandacht krijgt in de media?
Ameen Jubran: De media leggen de focus vooral op het politieke aspect van de situatie in Jemen. Niet op het humanitaire aspect. Dit heeft een impact op de economische situatie van intern ontheemden. Wanneer de focus verlegd wordt naar de politiek en niet naar de humanitaire situatie neemt de financiering voor humanitaire projecten af.
Er zijn rapporten die zeggen dat Jemen op de rand van hongersnood staat, maar niemand schijnt dat te weten of daarmee in te zitten. Mijn vraag is: waarom moeten we wachten tot de hongersnood komt vooraleer we de nodige financiële steun krijgen? Ik vind het erg ontgoochelend om te zien hoe de media de humanitaire situatie in Jemen blijven negeren.
Mensen moeten naar Jemen kijken vanuit een humanitair perspectief. De focus moet liggen op hoe de situatie van de mensen dagelijks achteruitgaat. Politiek zou een bijzaak moeten zijn.
Projecten die duurzaam zijn en in het levensonderhoud van de lokale bevolking voorzien hebben steun nodig. Jemenieten hebben steun nodig.