Mexicaanse journaliste vertelt over de grote risico's van het vak

Journaliste Marcela Turati: ‘Verslaggeven in Mexico is zoals je in drijfzand begeven’

Knight Foundation (CC BY-SA 2.0)

Een protestactie uit 2010 tegen het geweld van drugskartels tegen journalisten in Mexico

Een nieuwe president, dus een nieuw beleid, of toch niet? Sinds 1 december 2018 is Andrés Manuel López Obrador, AMLO in de volksmond, president van Mexico. Hij maakte heel wat beloften om the war on drugs van voormalig president Calderón aan te pakken. Hij stelde dan wel een Guardia Nacional aan die de openbare veiligheid moet bewaken, toch lijkt zijn aanpak sterk op de militaristische aanpak van zijn voorgangers.

Marcela Turati, Mexicaans journaliste die de drugsoorlogen verslaat en opkomt voor rechten van journalisten, moet hij ook nog overtuigen. ‘Leden van de Guardia Nacional worden als militairen getraind en krijgen een nieuw uniform en een nieuwe naam. Ik weet niet hoe ze verwachten dat het dan verandering kan brengen. De overheid moet vooral een sterker politieapparaat uitbouwen. Politieagenten zijn degenen die op straat tussen de mensen zijn en weten daarom wat er echt speelt.’

Ik ben proMO*

 

Steun ons unieke non-profit mediaproject en word proMO*.

Je ontvangt ons magazine en geniet van een pak andere voordelen

Je maakt MO* mee mogelijk en steunt ons in onze missie.

Voor € 4,60/maand of € 60/jaar.

Ik word proMO*

‘Drugsprobleem gaat verder dan drugsbaronnen’

In zijn campagne sprak López Obrador over amnestie verlenen aan kleine drugscriminelen. ‘Voor alle duidelijkheid’, zegt Turati, ‘daar bedoelt hij de zwakke en kwetsbare mensen in de kartels mee, zoals vrouwen, kinderen of boeren die verplicht worden om papaver te planten. De grote drugsbaronnen vallen daar niet onder.’ Maar dat idee is volgens Turati nog niet voldoende ontwikkeld. ‘Er kwam meteen kritiek op, omdat de families van slachtoffers gerechtigheid willen en willen dat moorden en verdwijningen onderzocht worden. Daardoor ontstond spanning tussen de president die bereid is om te vergeven en families en ngo’s die gerechtigheid willen en de waarheid wensen te achterhalen.’

‘Je kan wel vanalles tegen die kartels doen, maar zolang er straffeloosheid is en justitie niet verbetert, bereik je niets’

In een onderzoek van Universidad de las Américas Puebla staat dat in Mexico in 2017 zeventig procent van de daders ongestraft bleven. Turati benadrukt daarom dat justitie haar werk moet doen. ‘‘Je kan wel vanalles tegen die kartels doen, maar zolang er straffeloosheid is en justitie niet verbetert, bereik je niets.’

Bovendien zegt Turati, ‘kom je met financieel onderzoek veel verder. Tijdens het onderzoek kunnen speurders zich het beter richten op waar het geld van de kartels vandaan komt en welke gouverneurs en bedrijven hen beschermen. Er moet naar de bron gespeurd worden en dat gaat dieper dan drugsbaronnen.’

Ook wil López Obrador geld vrijmaken voor de armen. ‘Een goed idee, maar ik weet niet of dat geld vergelijkbaar is met het geld dat kartels aanbieden. Ik weet niet of iemand die bijvoorbeeld een beurs krijgt liever naar school gaat, dan voor een kartel te werken.’

De termijn van López Obrador begon dus met de aankondiging van een einde aan the war on drugs en de hoop dat het geweld afneemt. ‘Ik weet niet hoe, want hij blijft hetzelfde herhalen als zijn voorgangers, hij verandert alleen de woorden’, zegt Turati. ‘De nieuwe oorlog wordt tegen de Huachicoleros gevoerd, dat zijn petroleumdieven. Maar meestal zitten dezelfde personen in de kartels zitten. Het stelen van olie is gewoon een andere criminele activiteit van dezelfde groep. López Obrador verklaarde dus een nieuwe oorlog, maar dat is er in principe één tegen dezelfde groepen als voordien.’

© Secretaría de Cultura Ciudad de México (cc by-sa/2.0)

Marcela Turati

Aanvallen op de pers

López Obrador valt net als Trump regelmatig de pers aan, dat beaamt Turati. ‘Tijdens zijn persconferenties zegt hij dat de pers tegen hem, oneerlijk en onbetrouwbaar is. Zo wil hij de pers het zwijgen opleggen. Hij geeft daarmee een slecht voorbeeld, want zo denkt iedere gouverneur, burgemeester of politieagent dat ze hetzelfde kunnen doen.’ ARTICLE 19, een ngo die zich richt op de bescherming van onder andere vrije meningsuiting, schreef in een rapport dat er in 2018 544 gevallen van agressie tegen journalisten waren, waarvan 42,2 procent door mensen gelinkt aan de staat werden gepleegd. Die gevallen van agressie variëren van intimidaties tot bedreigingen. ‘We merken het aan een toename in aanvallen op sociale media, dat het volk zich ook tegen ons keert. Ik weet dat het niet de echte wereld is, maar het is er wel een deel van.’

99,1 procent van de misdaden tegen journalisten blijven onbestraft

Volgens een rapport uit 2018 van Reporters Sans Frontières is Mexico het derde dodelijkste land voor journalisten, na Afghanistan en Syrië. Sinds het begin van López Obradors termijn werden zeven Mexicaanse journalisten vermoord. ‘Hij erkent het probleem en zegt elke keer dat de zaak prioriteit zal krijgen en het niet in straffeloosheid zal eindigen’, aldus Turati. Toch blijkt uit een rapport van ARTICLE 19 dat 99,1 procent van de misdaden tegen journalisten in Mexico onbestraft blijft. ‘De overheid zegt zoveel, maar alleen met welwillendheid kom je er niet. Je hebt een sterke politieke wil nodig om de problemen te verhelpen. We moeten dus altijd maar wachten, maar tegelijk hebben we geen tijd om te wachten, want dit is dringend.’

Die straffeloosheid verbergt bovendien misdaden die niets met drugscriminaliteit te maken hebben. ‘Door het gebrek aan onderzoek en straffen, zien sommige mensen ook hun kans schoon om iemand uit de weg te ruimen zonder vervolgd te worden’, zegt Turati. ‘Een dader uit huiselijke kring, volgt dan bijvoorbeeld de methode van de georganiseerde misdaad om onopgemerkt te blijven.’ Uiteindelijk kun je dus nooit weten waarom iemand vermoord wordt. In de politiek is dat zelfs nog moeilijker te achterhalen. ‘Het probleem bij politici is dat je nooit weet of ze eerlijk waren of voor de kartels werkten. Ik onderzocht een paar zaken van vermoorde politici die gedood werden, omdat ze zich verkiesbaar wilden stellen. De kartels dwongen hen om hun naam van de kieslijst te schrappen, omdat ze zelf al een kandidaat hadden. Die politici weigerden en moesten dat met hun leven bekopen.’

Regels die je niet mag overschrijden

Voor journalisten is het dus bijzonder moeilijk om in Mexico hun werk te doen en de waarheid te achterhalen. Tal van journalisten kwamen al om het leven omdat ze informatie deelden die in slechte aarde viel bij de kartels. ‘Voor iedere journalist geldt dat je de bedoeling van informanten niet kan vertrouwen’, zegt Turati. ‘In Mexico is het probleem bovendien dat je nooit weet met welke kant je spreekt. Je praat met een politicus, maar je weet tegelijkertijd niet met wie die contact heeft of dat hij ergens deel van uitmaakt. Het kan daardoor soms moeilijk en zelfs gevaarlijk zijn om de andere kant (andere kartels) te noemen.’

Vragen stellen is niet de enige moeilijkheid waarmee journalisten te kampen hebben. Turati vertelt dat er ‘in bepaalde territoria regels zijn die je niet mag overschrijden.’ Dat zijn regels over benamingen en wat je precies schrijft in de media. ‘Als journalist moet je gespecialiseerd zijn in je onderwerp, omdat je anders die regels niet kent en gevaar loopt. Maar zelfs het gebied kennen, is niet altijd genoeg. Dingen kunnen snel veranderen zonder dat je het doorhebt. Opeens is er een ander kartel aan de macht en weet je niet of je bronnen nog te vertrouwen zijn. Zelfs journalisten zijn niet altijd betrouwbaar’, zegt Turati. ‘Een nieuwsbericht kan soms onder druk van de georganiseerde misdaad geplaatst worden, omdat ze bijvoorbeeld een bericht naar een andere groep willen sturen.’

Blijf op de hoogte

Schrijf je in op onze nieuwsbrieven en blijf op de hoogte van het mondiale nieuws

‘Ik zie dat veel journalisten kapot zijn van binnen’

Om sterk te staan, zoeken Mexicaanse journalisten daarom steun bij elkaar. Turati richtte daarvoor de organisaties Periodistas de a Pie en Quinto Elemento Lab op. ‘Daar creëren we netwerken om ons te beschermen en te trainen. We leren journalisten hoe ze bepaalde onderwerpen moeten behandelen’, zegt Turati. Naast de moeilijke taak van verslaggeven, krijgen journalisten ook heel wat traumatische ervaringen te verwerken. ‘Ik zie dat veel journalisten kapot zijn van binnen’, zegt Turati.

Met haar gebeurde overigens hetzelfde. ‘Ik onderzoek massagraven en de blootstelling aan al die pijn van slachtoffers stapelt zich op. Ik kreeg daardoor een zware burn-out en vroeg me af hoe we dit werk op een betere manier kunnen doen zonder opgebrand te raken.’ Daarom startte Turati met emotionele begeleiding van journalisten. ‘Een van de dingen die we met Quinto Elemento Lab organiseren zijn “Circles of Resilience”. Met rituelen proberen we dan in groep onze emotionele problemen te behandelen. Soms neemt de pijn van slachtoffers namelijk helemaal bezit van je en moet je een manier vinden om dat te transformeren en om door te kunnen gaan met verslaggeven. In die cirkels ontladen we met collega’s en vrienden de emoties en de spanning die zich in ons opbouwen. Het is zwaar wat journalisten te verwerken krijgen en daarvoor moeten we ons emotioneel en mentaal leren wapenen.’

Maak MO* mee mogelijk.

Word proMO* net als 2776   andere lezers en maak MO* mee mogelijk. Zo blijven al onze verhalen gratis online beschikbaar voor iédereen.

Ik word proMO*    Ik doe liever een gift

Met de steun van

 2776  

Onze leden

11.11.1111.11.11 Search <em>for</em> Common GroundSearch for Common Ground Broederlijk delenBroederlijk Delen Rikolto (Vredeseilanden)Rikolto ZebrastraatZebrastraat Fair Trade BelgiumFairtrade Belgium 
MemisaMemisa Plan BelgiePlan WSM (Wereldsolidariteit)WSM Oxfam BelgiëOxfam België  Handicap InternationalHandicap International Artsen Zonder VakantieArtsen Zonder Vakantie FosFOS
 UnicefUnicef  Dokters van de WereldDokters van de wereld Caritas VlaanderenCaritas Vlaanderen

© Wereldmediahuis vzw — 2024.

De Vlaamse overheid is niet verantwoordelijk voor de inhoud van deze website.