Montasser AlDe'emeh: 'Het is hoog tijd dat de meerderheid zich integreert'

Te midden van de Brusselse files pikt onderzoeker Montasser AlDe’emeh me op in zijn zwarte auto. Op het dashboard pronkt zijn laatste boek Jihadkaravaan, dat hij samen met journalist Pieter Stockmans schreef. Na het “incident” ben ik lichtjes verontrust en vraag me af of de politie ons zal tegenhouden. In het Kaaitheater beantwoordt een rustige AlDe’emeh mijn vragen.

Je bent dinsdag door de politie tegengehouden en dat heeft veel stof doen opwaaien in de media.

Montasser AlDe’emeh: Voor alle duidelijkheid, ik begrijp dat de politie controles uitvoert, zeker in het huidige klimaat. Wat me geschokt heeft, is het volledige gebrek aan elementaire beleefdheid van de agenten. Ik ben bijzonder hardhandig aangepakt voor feiten die hooguit vaag waren, helemaal niet klopten en achteraf gezien niet eens strafbaar bleken te zijn.

Mijn auto zou geseind staan omdat ik foto’s zou genomen hebben van militaire wachtposten. Dat is althans de uitleg die me achteraf gegeven is voor de uitgevoerde controle. Larie en apekool! Ik heb een foto genomen van agenten, met hun toestemming, en samen met een horde journalisten. Journalisten van De Afspraak en Telefacts volgden me al rijdend door de straten van Brussel. Ook een journalist van de Washington Post die bij me zat, nam enkele foto’s.

Je weet dat je niets mispeuterd hebt, wat was er volgens jou aan de hand?

Montasser AlDe’emeh: Ik kan me niet ontdoen van het gevoel dat een blanke man in dezelfde omstandigheden anders bejegend zou zijn. Mijn uiterlijk is onmiskenbaar Arabisch, blijkbaar volstond dat voor de Brusselse politie om me tegen te houden en heel neerbuigend en vernederend te keer te gaan. Nu kan ik er rustig over vertellen, maar ik kan je verzekeren dat het me zo diep geraakt heeft dat ik er fysiek onder geleden heb.

Ook had ik de indruk dat de agenten probeerden me uit mijn tent te lokken, ik bleef namelijk erg rustig, zelfs toen ze mijn boeken in de koffer overhoop haalden en ze blaften dat jihad geen plaats had in België (AlDe’emeh is medeauteur van de Jihadkaravaan, n.v.d.r.). Ik probeerde duidelijk te maken dat ik onderzoeker was, tevergeefs.

Nochtans ben je een bekende mediafiguur, in hoeverre heeft dat een rol gespeeld, volgens jou?

‘Over het algemeen probeer ik racistisch gedrag positief te benaderen, maar nu is het welletjes geweest!’

Montasser AlDe’emeh: Helemaal niet. Bovendien waren het Franstalige agenten en in Wallonië ben ik minder gekend. Het was een overduidelijk geval van raciale profilering. Dat was ik bereid te wijten aan een handvol Brusselse agenten. De halsstarrige reactie van hun korpschef Van Wymersch duidt echter op een dieper liggend probleem. Racisme wordt kennelijk gedoogd en genegeerd binnen de Brusselse politie.

Over het algemeen probeer ik racistisch gedrag positief te benaderen, ik ben nog steeds een voorstander van dialoog en wederzijds begrip. Maar nu is het welletjes geweest! Ik geloof in de rechtsstaat maar ik voel dat onze rechtsstaat in gevaar is wanneer er machtsmisbruik is van de overheid. Ik heb het gevoel dat ik als slachtoffer niet serieus word genomen. Ik houd mijn hart vast voor allochtone jongeren die opgroeien in Brussel.

Je hebt meteen klacht ingediend bij de politie en ook op het publieke forum heb je over je ervaring geschreven. Hoe gaat de doorsnee burger met politiebrutaliteit om?

Montasser AlDe’emeh: De meeste jongeren ondergaan de politiebrutaliteit en het overdreven machtsvertoon zonder tegenstribbelen. Maar het hoeft niemand te verbazen dat zij geen vertrouwen hebben in de politie en dat kan je hen niet kwalijk nemen.

Kort na de aanslagen in Parijs zag ik in mijn buurt hoe agenten een groep tieners fouilleerden, wederom op hardhandige wijze en zwaaiend met de loop van hun machinegeweren. Toen ik de agenten vroeg waarom ze zo bruut met de jongeren omgingen, richtte de agent de loop van zijn geweer in mijn gezicht. De jongeren daarentegen waren erg aangedaan dat iemand het voor hen opnam.

Het heeft geen zin te investeren in deradicalisering als de politie totaal geen voeling heeft met de leefwereld van de burgers die ze dienen te beschermen in alle wijken waar ze de orde moeten handhaven.

Merk je een verschil sinds die bewuste aanslagen, zowel bij het optreden van de politie als bij het gedrag van de jongeren die met hen in contact komen?

Montasser AlDe’emeh: Er is een ernstig probleem met de politie wanneer agenten op sociale media racistische praat verkopen en daar geen gevolgen aan vasthangen. Blijkbaar wordt niet verwacht van agenten dat ze zich onberispelijk gedragen. Het is alleszins duidelijk dat ze ongestraft te keer kunnen gaan en dat burgers met het “foute” uiterlijk zich dat moeten welgevallen. De ordediensten hebben geen verantwoordingsplicht, zo ziet het er althans naar uit.

Dit fenomeen is uiteraard niet nieuw, maar het is wel geëscaleerd sinds 13 november. Ook de bijtende reacties op mijn artikels of zelfs op twitter zijn een graadje erger geworden. Het is verontrustend voor de hele samenleving hoeveel bagger je als allochtoon over je heen krijgt.

Het moet uit zijn met blanke Vlamingen die me ‘terug naar mijn eigen land’ willen sturen. Dat geldt overigens ook voor de tweede en derde generatie migranten. Noch ik, noch zij hebben ervoor gekozen hier te zijn. De aanwezigheid van mensen met een andere origine is het gevolg van beslissingen die de Belgische overheid genomen heeft. Verwachten dat die groepen zich eenzijdig gaan integreren is absurd.

Racisme, ook bij de politie is niet nieuw. Wat zou de huidige spanning kunnen ontmijnen of verlichten?

Montasser AlDe’emeh: Het is hoog tijd dat de meerderheid inziet dat ook zij een inspanning moet doen om de allochtone gemeenschappen te leren kennen en begrijpen. Alleen zo kan de irrationele angst voor deze gemeenschappen verdwijnen. De politie moet zich mee integreren in de wijken waar ze werkzaam is.

‘De schijnbare willekeur en het geweld waarmee de politie is opgetreden kan ik niet van me afschudden.’

Voor velen kan dit klinken als een vorm van abdicatie, onterecht! Wederzijds begrip is de enige oplossing, maar dat betekent dat het beleid ook het moslim-zijn moet integreren in het Europese verhaal.

In Brussel spreken veel jongeren van Marokkaanse, Turkse en andere afkomst even foutloos Nederlands als Frans spreken. Dat kan niet gezegd worden van de meeste autochtone Belgen.

Als de hele samenleving, de ordediensten inclusief, zouden onder ogen willen zien dat de nieuwe Belgen wel degelijk een bijdrage leveren aan de samenleving, zou er minder angst en meer verdraagzaamheid zijn. Ik blijf ervoor pleiten dat iedere burger en elke gemeenschap zich moet inzetten. Toch wil ik even onderlijnen dat bindende afdwingbare maatregelen nodig zijn en die behoren wel tot de taken van het beleid en de politie.

Als deradicaliseringsexpert heb je al eerder contact gehad met de politie, is je mening over hen veranderd?

Montasser AlDe’emeh: Mijn mening is niet veranderd, maar ik moet wel zeggen dat ik niet meer op mijn gemak ben op straat. De schijnbare willekeur en het geweld – zowel fysiek als verbaal – waarmee de politie is opgetreden kan ik niet van me afschudden.

Misschien vraag ik wel asiel aan in de Verenigde Staten of Engeland om daaraan te ontsnappen.