‘Vakbonden moeten partner zijn in de grote verandering’

Philippe Pochet, directeur van het Europees vakbondsinstituut, de denktank van het Europees Vakverbond, zeg maar, die vaak interessant onderzoek levert. Pochet kent natuurlijk de vakbond door en door, maar kan als docent aan de UCL oordelen van op een zekere afstand. Een interessante stem om te vragen welke rol de vakbond in deze turbulente tijd kan spelen.

‘De vakbeweging moet een antwoord geven op twee grote transities. De overgang naar de digitale samenleving die onze manier van werken en produceren drastisch zal veranderen. En de ecologische uitdaging die ons zal verplichten om totaal andere manieren van productie en consumptie te ontwikkelen.’

‘Waarom zouden werknemers hun lonen matigen als anderen een gigantische voetafdruk hebben?’

‘Dat zal niet lukken indien we geen antwoord geven op de ongelijkheid. Waarom zouden werknemers aanvaarden dat hun lonen niet eindeloos kunnen stijgen als anderen een gigantische voetafdruk hebben, hun belastingen niet betalen en er geen degelijke publieke voorzieningen zijn?’

‘Het grote probleem is dat de socialistische partijen dat antwoord op de grote toekomstvragen niet meer geven. Zozeer zijn ze bezig met op korte termijn electoraal te overleven. Ze spreken daarbij meer over competitiviteit dan over solidariteit.’

Maar legt de globalisering ons ook geen beperkingen op? Moeten we niet competitief blijven?

Philippe Pochet: ‘China en de VS beletten ons niet een sociale politiek te voeren. In 2020 zal het minimumloon in China met 450 euro hoger liggen dan in negen van de 27 EU-lidstaten. New York gaat voor een minimumloon van 15 dollar. Weinig Europese landen hebben dat.’

‘Het probleem is dus niet de globalisering maar het feit dat de Europese sociaaldemocraten er niet in slagen voor een sociaal Europa te kiezen. Een reden is dat de sterkste sociaaldemocraten, de Scandinaven, altijd gevonden hebben dat ze hun sterke sociaaldemocratie beter op nationaal niveau konden realiseren, dan een sociaal Europa uit te tekenen. Misschien is die houding niet vol te houden.’

Maar hoe ziet een progressief beleid er concreet uit?

Philippe Pochet: ‘Op kortere termijn kan dit een stimuleringsprogramma zijn dat banen schept en een antwoord biedt op de ecologische uitdaging. Investeren in publieke goederen, een staat die stuurt, het algemeen belang verdedigt, paal en perk stelt aan het korte termijnkapitalisme… kortom, een programma dat perfect aansluit bij de linkse tradities.’

‘De vakbonden moeten duidelijker maken dat ze ook met de toekomst bezig zijn.’

‘Op langere termijn gaan we naar een totaal andere samenleving. Ook daar moet de beweging mee op zoek gaan naar de antwoorden. Desnoods door met allerlei partners te zoeken wat we gemeen hebben, en wat ons scheidt.’

De vakbonden krijgen dezer dagen constant de kritiek dat ze alleen bezig zijn met te verdedigen wat ze hebben, dat ze niet vooruit denken.

Philippe Pochet: ‘De vakbonden zijn de laatste massa-organisatie - ze hebben minder leden verloren dan de partijen en de kerk - en ze moeten de kans grijpen om een rol te spelen in de transitie naar een duurzame wereld. De vakbonden moeten duidelijker maken dat ze ook met de toekomst bezig zijn. Dat ze niet alleen maar bezig met het verdedigen van de kortetermijnbelangen van hun leden maar dat ze ook een partner willen zijn in die grote verandering. Dat doen ze nu veel te weinig want er spelen zich binnenskamers vaak heel rijke debatten af. over bijvoorbeeld het werk van de toekomst. Dat komt niet naar buiten, al moet ik ook zeggen dat de media meestal geen oren hebben naar dat deel van hun verhaal.’