Wakati: een andere kijk op ontwikkelingshulp

In ontwikkelingslanden werkt vaak meer dan zeventig procent van de bevolking in de landbouw. Boeren leveren er zware inspanningen om rond te komen. Helaas neemt de weg van het veld naar de lokale markt soms meerdere dagen in beslag, waardoor bijna de helft van de oogst bederft vooraleer ze kan verkocht worden.

Het harde werk van de boeren is dus deels verloren moeite: een problematiek die Arne Pauwels wakker hield

Ratten

‘Toen ik een jaar of tien was, werkte mijn nicht voor APOPO, in Tanzania’, vertelt Arne. APOPO is een ngo die ratten inzet om landmijnen op te sporen en tuberculose te screenen. ‘Dat project liet een grote indruk op me achter.’

‘Waarom bewaren we groenten en fruit koel, terwijl ze op het veld aan extreem hoge temperaturen worden blootgesteld zonder kapot te gaan?’

Daarom besloot Arne productontwikkeling te studeren, net zoals de oprichter van APOPO.

Tijdens een studiereis in Ethiopië merkte Arne dat een groot deel van de oogst van boeren in ontwikkelingslanden bederft door gebrek aan betrouwbare elektriciteitsnetten en geld. Daardoor moeten boeren hun oogst soms met verlies verkopen of deels weggooien.

Getriggerd door die problematiek ging Arne voor zijn masterthesis op zoek naar een goedkope en duurzame manier om groenten en fruit langer vers te houden. De grote vraag die hij zich stelde was waarom we groenten en fruit eigenlijk koel bewaren, terwijl ze op het veld aan extreem hoge temperaturen worden blootgesteld zonder kapot te gaan.

Minder verlies, meer inkomsten

Met die vraag in het achterhoofd ontstond de Wakati: een tentvormig systeem dat op basis van zonnepanelen een microklimaat creëert en de natuurlijke biotoop van gewassen imiteert.

Wakati is Swahili voor ‘tijd’. Wakati geeft landbouwers namelijk meer tijd om de oogst te verkopen, en zorgt ervoor dat de oogst in betere staat blijft. Zo kunnen ze betere prijzen bedingen en krijgen ze meer waarde voor hun inspanningen.

‘Ik ben er zeker van dat Wakati inkomsten verhoogt en oogstverlies tegengaat. Jammer genoeg kijken veel ngo’s eerst hoe succesvol een project is, vooraleer ze mee in zee willen gaan. Dat maakt het moeilijk om als kleine start-up steun van ngo’s te krijgen’, aldus Arne.

Lokale markten veroveren

Toch vond Arne in 2014 na een moeilijke zoektocht steun voor zijn project bij de ngo Cordaid. Die investeerden een grote som in Wakati, en testen het project momenteel uit in Haïti, Oeganda en Afghanistan, vooraleer het op grote schaal toe te passen.

‘Ik ben er zeker van dat de Wakati inkomsten verhoogt en oogstverlies tegengaat.’

‘Ngo’s hebben zeker hun nut, maar kunnen soms traag te werk gaan. Ik heb het geduld niet om te wachten tot er meer toehappen’, aldus Arne.

Hij wil het heft in eigen handen nemen, en zelf lokale aanwezigheid creëeren in ontwikkelingslanden, wat het in de toekomst eenvoudiger moet maken om ngo’s te overtuigen. Daarvoor krijgt hij onder andere steun van KBC Start it, een platform voor startende ondernemers, en Brussels Airlines. 

‘Boeren in ontwikkelingslanden hebben nu al contact met lokale landbouwhandelaars, die hen pesticiden en meststoffen verkopen. We willen die handelaars overtuigen om de Wakati te verkopen. Zij zullen een winstmarge krijgen op de verkoop, en de boeren zullen winst halen uit hun aankoop’, verklaart Arne.

Volgens hem is dat de nieuwe manier van ontwikkelingshulp: een winstgevend product maken dat de lokale bevolking kan overtuigen en hen economisch vooruit helpt. 

‘Neem nu bijvoorbeeld waterzuiveringsinstallaties: die zijn heel nuttig, maar leveren de lokale gemeenschappen geen geld op. Ze besteden een deel van hun budget uit, maar verdienen er niets aan terug. Dat valt op lange termijn niet vol te houden.’

Eerst focussen, dan uitbreiden 

Arne spitst zich nu toe op het overtuigen van handelaars in Oost-Afrika, meer specifiek in Tanzania en Kenia. ‘Momenteel werken maar drie mensen voltijds voor Wakati, waaronder ikzelf, en zonder extra budget of mankracht is het te moeilijk om in meer landen actief te zijn. We gaan nu proberen om ons project in die regio van de grond te krijgen en op punt te zetten. Eens dat lukt, kunnen we aan schaalvergroting doen.’

‘Afhankelijk van de opportuniteiten kunnen we misschien uitbreiden en lokale producties opstarten.’

‘De Wakati zit nu in een productiefase. Binnen drie à vier maanden krijgen we de eerste 500 units binnen waarmee we willen exploiteren tegen een prijs tussen 90 en 100 dollar, inclusief winstmarge voor de handelaar.’

‘Dat lijkt misschien veel, maar je moet weten dat de gemiddelde Afrikaanse boer per jaar 180 dollar uitgeeft aan pesticiden. Nu zien ze bijna de helft van die investering verloren gaan. Als je het zo bekijkt is de prijs per Wakati-unit dus zeker aanvaardbaar. Misschien voor de allerarmste boeren niet, maar zij hebben andere prioriteiten en noden dan de Wakati.’

En hoe Wakati in de toekomst zal evolueren? ‘Afhankelijk van de opportuniteiten kunnen we misschien uitbreiden en lokale producties opstarten. Maar voorlopig focusen we ons volop op het maken van een succesverhaal in Oost-Afrika’, aldus Arne. 

Arne Pauwels werd afgelopen woensdag op Innovators Under 35 Belgium met zijn project Wakati uitgeroepen tot Social Innovator. Samen met de andere awards die zijn project al binnenhaalden, levert hem dat extra credibiliteit op tegenover ngo’s en bedrijven.

Dit artikel verscheen eerder op 24 mei 2015 en werd opnieuw gepubliceerd als onderdeel van de MO* Must Reads zomerreeks.