Aantal daklozen neemt spectaculair toe in Buenos Aires

Door de zware economische crisis stijgt het aantal armen in Argentinië fors. Hun situatie wordt nog dramatischer nu de winter intreedt. In de hoofdstad is het aantal daklozen spectaculair gestegen.

Het immense Plaza de Mayo, het belangrijkste plein van Buenos Aires (met onder meer het presidentiële paleis), lijkt leeg bij het vallen van de ijskoude nacht. Maar aan een kant staan honderden mensen bij tafels waarop warme kleren en maaltijden verdeeld worden. Het zijn de armen van de hoofdstad.

“De helft van wie hier komt leeft zowat op straat”, zegt Eduardo Alemán, die op een advocatenkantoor werkt en al jaren vrijwilligerswerk doet. “Er zijn gezinnen bij die geen eten hebben. Bij sommigen zie je dat ze dit niet gewoon zijn, ze schamen zich voor hun situatie.”

Uit een telling door meer dan dertig maatschappelijke organisaties begin juli, blijkt dat dat er 7251 mensen op straat leven.

Dit is meer dan voedselbedeling. “Hier geven we ze een knuffel en zetten we tafels zodat ze elkaar leren kennen. Dit moet ook een waardige plaats zijn.”

Argentinië zit een zware economische crisis. Armoede en werkloosheid zijn toegenomen, wie met informele baantjes moet zien te overleven kan niets meer kopen, aangezien de jaarlijkse inflatie nu meer dan 50 procent bedraagt.

Om de gevolgen te zien hoef je alleen maar door de straten van Buenos Aires lopen. Mensen die in portieken van openbare gebouwen of banken, in metrostations of gewoon op het trottoir slapen: vroeger kwam het maar sporadisch voor, nu zie je het overal.

Toename

Het stadsbestuur van Buenos Aires geeft toe dat de dakloosheid toeneemt, zij het slechts minimaal: volgens een officieel onderzoek in april sliepen er 1146 mensen op straat, tegenover 1091 in 2018 en 1066 in 2017.

Maar uit een telling door meer dan dertig maatschappelijke organisaties begin juli, blijkt dat dat er 7251 mensen op straat leven.

Dezelfde organisaties deden in 2017 een vergelijkbare telling, met honderden vrijwilligers die vier nachten langs door de stad trokken: toen waren er 4413 daklozen.

Kinderen, jongeren, ouderen

“Om een beleid te voeren moet je de waarheid vertellen”

“Het stadsbestuur komt gewoon één dag buiten en telt wie het tegenkomt”, zegt stedelijk ombudsman Horacio Corti. “Om dit serieus te doen zijn veel mensen nodig, zoals bij een volkstelling.

“En er is niet alleen het kwantitatieve aspect, er zijn ook kinderen, jongeren, ouderen bij. Om een beleid te voeren moet je de waarheid vertellen, moet je zien dat het mensen zijn en achterhalen waarom ze op straat leven.”

Door een initiatief van de ombudsman erkende het Hooggerechtshof in februari het recht op waardige huisvesting. Aanleiding was de situatie van een vrouw met twee kinderen, wier huis in een sloppenwijk van Buenos Aires door een brand was verwoest.

Koudegolf

Begin juli trof een koudegolf het grootste deel van het land, de eerste deze winter. In een paar dagen tijd stierf één dakloze in Buenos Aires en nog eens vier in andere steden.

Voetbalclub River Plate en andere sportclubs in de hoofdstad openden toen hun deuren om de daklozen een warme maaltijd te geven en een plek om de nacht door te brengen.

In het beroemde River Plate-stadion, waar de WK-finale van 1978 werd gespeeld, arriveerden de eerste dag 242 mensen, waarvan er 113 bleven slapen in een hal onder een van de tribunes. De volgende dag waren er al 340 en brachten er 140 de nacht door.

In treinen en bussen slapen

Een van hen was Carlos Daniel Rúa, een 55-jarige man die toen al tien dagen dakloos was en in treinen en bussen had geslapen om zich tegen de vrieskou te beschermen.

“Ik woonde in een kamer in Ituzaingó (in het westen van Buenos Aires), maar ze hebben me eruit gezet omdat ik nog vijf maanden huur moest betalen”, vertelt hij terwijl hij bij het imposante stadion een sigaret rookt. “Ik heb nu alleen wat ik aanheb, de eigenaar houdt al mijn spullen totdat ik hem betaal.”

Zijn verhaal is dat van veel mensen de laatste tijd. “Ik werkte in een kleine fabriek die kleppen maakte voor wasmachines. De eigenaar had ons al vijf maanden geen loon uitbetaald, tot hij op een dag de fabriek sloot en verdween, zonder ons een vergoeding te betalen.”

14 miljoen armen

2,7 miljoen Argentijnen leven in extreme armoede

Volgens officiële gegevens is de Argentijnse economie in de eerste vier maanden van dit jaar 4,6 procent gekrompen in vergelijking met dezelfde periode vorig jaar. Volgens sommige schattingen sluiten elke dag ongeveer 25 kleine en middelgrote ondernemingen (tot 200 werknemers).

Argentinië, een landbouwgrootmacht, telt volgens de meest recente officiële cijfers (2018) 14 miljoen armen, op een totale bevolking van 44 miljoen. Daarvan leven er 2,7 miljoen in extreme armoede.

Vorig jaar kwamen er 2,6 miljoen armen bij als gevolg van een devaluatie van de peso met meer dan 100 procent en een inflatie van meer dan 50 procent.

56 miljard van IMF

Door de crisis van 2018, die door een gebrek aan financiering is veroorzaakt, heeft de centrumrechtse regering van Mauricio Macri steun gevraagd aan het Internationaal Monetair Fonds (IMF). Dat heeft al 44 miljard van de beloofde 56 miljard dollar betaald in ruil voor zware besparingen.

Ondanks die steun bleef de inflatie zeer hoog, terwijl de sociale programma’s en de lonen bevroren bleven. Daardoor is de verwachting dat de armoede-index voor de eerste helft van 2019 hoger zal uitvallen dan die van 2018.

Grootste slachtoffers

De situatie treft vooral wie afhankelijk is van changas, zoals de Argentijnen de occasionele informele baantjes noemen. Diana, een vrouw die haar achternaam liever niet vermeld ziet, zegt dat ze het werk zoeken heeft opgegeven.

Ze was naar Buenos Aires gekomen om in het vuilnis van de middenklassebuurten dingen te zoeken die nog wat waarde hadden.

“Ze vertelden me dat het heel moeilijk is om iets te krijgen omdat ik tanden mis. Ze hebben mensen nodig die een goed voorkomen hebben”, zegt ze terwijl ze zich klaar maakt voor een nieuwe nacht onder de River Plate-tribune.

Ze was vanuit de voorstad José León Suárez naar Buenos Aires gekomen om in het vuilnis van de middenklassebuurten dingen te zoeken die nog wat waarde hadden. Doordat ze nu in het stadion kan slapen, hoeft ze niet naar huis terug en kan ze het geld voor het vervoer uitsparen.

Volgende koudegolf

In de tweede week van juli milderde de koude in Buenos Aires wat en bleef de temperatuur rond de 10 graden. Voor de sociale organisaties het sein om zich voor te bereiden op de volgende koudegolf.

“Je ziet dat mensen die op straat slapen, beginnen te sterven als de temperatuur 4 of 5 graden daalt”, zegt Juan Carr, oprichter van de organisatie Red Solidaria. “Deze keer hadden we vijf doden in een paar dagen tijd in verschillende delen van het land. We hebben toen besloten om via de media iedereen te mobiliseren.”

Blijf op de hoogte

Schrijf je in op onze nieuwsbrieven en blijf op de hoogte van het mondiale nieuws

 eMO*: 1 keer per week het beste van MO*  MO*Mail: 3 keer per week het beste van MO*  Achter het verhaal  Ik ga akkoord met het privacybeleid *

Anti-spam code:

Uitzonderlijke noodtoestand

Het was Carr, wiens organisatie al twintig jaar actief is, die River Plate en andere clubs uitnodigde om hun deuren te openen tijdens de koudste nachten.

“De clubs hebben fantastisch gereageerd, net als veel gewone mensen. Het telefoonnummer in Buenos Aires waarop men kan melden dat mensen op straat hulp nodig hebben, ging van duizend oproepen per dag naar drieduizend in de eerste week van juli.”

Cijfers over daklozen heeft hij niet, maar voor hem zijn cijfers momenteel niet het belangrijkste. “Dit is niet het moment om over cijfers te discussiëren, wel om een uitzonderlijke noodtoestand aan te pakken.”