Afghanistan droomt hardop van economisch herstel

De voormalige minister van Financiën werd verkozen in september 2014. Hij neemt de handschoen op nu Afghanistan zich in een diep dal bevindt. Een miljoen werkloze jongeren, meer dan een derde van de bevolking dat in armoede leeft, een bloeiende opiumhandel en de dreiging dat het religieus extremisme via buurland Pakistan kan terugkeren. Om van de corruptie nog maar te zwijgen.

Grootste koperproducent

Enorme voorraden aan metalen, ertsen en water, en uitgestrekte lappen landbouwgrond weten de interesse te wekken van investeerders.

Onder al deze ellende ontkiemen de zaadjes voor een mooie toekomst. Enorme voorraden aan metalen, ertsen en water, en uitgestrekte lappen landbouwgrond weten de interesse te wekken van investeerders. Zo noemde The New York Times Afghanistan het ‘Saoedi-Arabië voor lithium’, verwijzend naar een interne nota van het Pentagon uit 2010. Lithium is een essentieel bestanddeel voor de productie van batterijen.

Het land is ook voorbestemd om in het volgende decennium ‘s werelds grootste producent van koper en ijzer te worden. Naar schatting zit er nog voor een biljoen dollar aan mineralen in de Afghaanse bodem.

Minstens even belangrijk is de geopolitieke rol die Afghanistan kan spelen als verbinding tussen Azië en Europa. De regering die voorzichtig begonnen is met de wederopbouw van het land, kijkt in de eerste plaats naar de buurlanden voor vriendschap en wederzijdse economische voordelen.

Doorvoerland

Wegen zullen cruciaal zijn voor de heropbouw van het land, en daarvoor is de Aziatische Ontwikkelingsbank al de fundering aan het leggen.

President Ghani benadrukt de rol die de Kaukasus, maar ook Pakistan en China kunnen spelen bij de ontwikkeling van zijn land. ‘In de volgende 25 jaar wordt Azië de grootste economie ter wereld. Wat er gebeurde in de VS in 1869 met de aanleg van een continentale spoorlijn, zal zich waarschijnlijk ook in Azië voordoen. Zonder Afghanistan zullen Centraal-, Zuid-, Oost- en West-Azië nooit verbonden worden.’

‘We willen een doorvoerland worden voor transport, elektriciteit, gas en informatie (via optische vezel)’, zei Ghani vorige week in New York, waar hij te gast was bij de Council on Foreign Relations.

Afghanistan wil in het komende decennium vooral zware goederen produceren, dus is een robuust spoornet nodig, voegde hij eraan toe. ‘Binnen drie jaar willen we Europa kunnen bereiken in vijf dagen. Zeventig procent van onze import en export zou via de Kaspische Zee kunnen verlopen.’

Daarnaast zullen wegen cruciaal zijn voor de heropbouw van het land, en daarvoor is de Aziatische Ontwikkelingsbank (ADB) al de fundering aan het leggen. Vorige maand tekende de financiële instelling akkoorden met de Afghaanse regering ter waarde van 130 miljoen dollar voor ‘de financiering van een nieuwe weg die een handelsroute met Tadzjikistan - en de landen daarachter - mogelijk zal maken’.

China

De Afghaanse transportsector zit in het slop, maar financiële hulp van onder meer de ADB moet daar verandering in brengen. Bij de laatste telling eind 2013 had de ontwikkelingsbank al 1,9 miljard dollar geïnvesteerd in werkzaamheden om 1500 km regionale en nationale wegen aan te leggen of te verbeteren.

In totaal heeft de ADB 3,9 miljard euro aan leningen, schenkingen en technische hulp toegezegd aan Afghanistan sinds 2002.

Ook China roert zich. Het heeft al een aandeel verworven in een van de belangrijkste kopermijnen van Afghanistan, en investeerde in de oliesector. Bovendien beloven de Chinezen 330 miljoen dollar aan hulp en leningen, die Ghani uitsluitend wil gebruiken om infrastructuur uit te bouwen.

Maar in een klimaat dat nog niet lang geleden alleen maar als een oorlogseconomie kon worden omschreven, zal de ontginning van de grondstoffen en de enorme infrastructuurwerken niet over rozen gaan.

Neoliberaal idee

Volgens expert Anand Gopal, auteur van het bekroonde boek ‘No Good Men Among the Living’, is het algemeen bekend dat slechts een zeer machtige fractie van de lokale elite en internationale gemeenschap profiteren van de buitenlandse hulp.

‘Het is een erg neoliberaal idee om alles te privatiseren en te hopen dat de winsten zullen doorsijpelen. Dat gebeurt niet, zoals we elders in de wereld kunnen vaststellen. Het is zelfs zo dat mensen die geholpen zouden moeten worden, niet de mensen zijn die hulp krijgen, en dat veel andere mensen zich verrijken in het proces’, stelt Gopal.

Het klopt dat pogingen om de groei aan te zwengelen en de kloof tussen arm en rijk te verkleinen door geld te pompen in de extractieve sector of grootschalige ontwikkeling – vooral in voormalige conflictgebieden – wereldwijd rampzalige gevolgen hebben gehad, van Papoea-Nieuw-Guinea tot Colombia en Tsjaad.

Zonder tussenpersonen

Het valt nog te bekijken hoe de plannen van de Afghaanse regering zullen uitpakken.

In plaats van de armoede te verkleinen en lokale gemeenschappen te versterken hebben mijnbouw- en infrastructuurprojecten inheemse volkeren verarmd en het pad geëffend voor de concentratie van rijkdom in steeds minder handen.

Volgens Gopal is het veel waardevoller om lokale gemeenschappen rechtstreeks te financieren, zodat er niet meteen een leger van tussenpersonen opstaat.

Het valt nog te bekijken hoe de plannen van de Afghaanse regering om het juk van buitenlandse bezetting en decennia van instabiliteit af te schudden, zullen uitpakken. Maar zeker is dat Afghanistan snel het nieuwe speelterrein, en mogelijk het nieuwe strijdtoneel, van opkomende spelers in de wereldeconomie wordt.