Africa Cup 2017: Stilstand in plaats van vooruitgang voor gastland Gabon

Vanaf vandaag gaat de verguisde Gabonese president Ali Bongo, zoals beloofd in zijn Nieuwjaarsspeech, de open dialoog aan met zijn volk. Na zijn tumultueuze en al dan niet corrupte herverkiezing in augustus vorig jaar stond Bongo voortdurend onder druk. Gewelddadige manifestaties, dalende olieprijzen en een grote staatsschuld brachten het land op de rand van de afgrond.

De Africa Cup, die een kost van 500 miljoen dollar met zich meebracht en voorrang kreeg op investeringen in onderwijs en gezondheid, kon Gabon dus wel missen als kiespijn. In Afrika is voetbal echter een staatszaak en Bongo claimde dan ook het toernooi als belangrijkste troef in zijn eerherstel. Het drie weken durend voetbalfeest heeft echter weinig goeds gedaan voor Bongo’s reputatie.

Allereerst stelde het Gabonese elftal, ingedeeld in de op papier zwakste groep, teleur. Les Panthères oogden van meet af aan verlamd door de druk van de natie en verlieten het toernooi via de achterdeur na drie gelijke spelen. President Bongo zag na de bui al hangen na de wanvertoning tegen Burkina Faso op speeldag twee. Bij een bezoek aan het trainingskamp waarbij de president omringd werd door vijftig zwaarbewapende bodyguards, liet hij het team duidelijk weten dat de volgende wedstrijd do or die was.

Tevergeefs want tegen het Kameroen van Hugo Broos bleef Gabon steken op een kleurloos 0-0 gelijkspel. Gabon was zo het eerste gastland sinds 1994 dat sneuvelde in de groepsfase, een negatief record dat niet in goede aarde viel bij de president. Daags na de uitschakeling riep Bongo de spelers op het matje in zijn ambtswoning waar Oostende-doelman Didier Ovono en de Minister van Sport op de nationale televisie hun excuses aanboden voor de sportieve crisis.

Aan de zijde van de oppositie rond Jean Ping, uitdager van Bongo tijdens de presidentsverkiezingen, bleef het opvallend stil. In oktober vorig jaar waren Ping en zijn aanhangers nochtans felle tegenstanders van de extra staatssteun voor de Africa Cup. Het onderwijs was hiervan de dupe waardoor de staatsscholen wegens geldgebrek sindsdien gesloten bleven. De meerderheid van de oppositie riep op tot een boycot van het toernooi maar zover kwam het uiteindelijk niet. De drie duels van Gabon waren telkens quasi uitverkocht en grootschalige straatprotesten bleven uit.

De activisten van Tournons La Page, overal in Afrika strijdend voor democratie, vonden te weinig weerklank om de organisatie in de war te sturen. De oppositiekrant L’Echo du Nord benoemde de openingswedstrijd dan wel als “Le Grand Flop!” maar die uitspraak was vooral gericht op de schaars bijgewoonde openingsceremonie. Jean Ping zelf was van mening dat de rest van Afrika niet moest boeten voor de interne twisten van Gabon en bleef dan ook uit de schijnwerpers tijdens het toernooi.

Gabonezen onverschillig

Niettemin kreeg de Africa Cup 2017 geen voet aan de grond bij de Gabonese bevolking. Onverschilligheid in plaats van enthousiasme overheerste in de gaststeden. De lokale bevolking haalde zijn schouders op voor doorsnee wedstrijden zoals Tunesië-Zimbabwe. Bovendien lag de editie in 2012, georganiseerd door Gabon en Equatoriaal-Guinea, nog vers in het geheugen waardoor het nieuwe en onbekende karakter verdwenen was.

Op televisie oogden de tribunes drie weken lang akelijk leeg, al zijn de toeschouwersaantallen op de Africa Cup traditioneel teleurstellend.

Op televisie oogden de tribunes drie weken lang akelijk leeg, al zijn de toeschouwersaantallen op de Africa Cup traditioneel teleurstellend. Vliegtuigreizen op het uitgestrekte Afrikaanse continent zijn immers geen sinecure, zowel qua tijd als qua geld. Bovendien zijn de ticketprijzen voor een wedstrijd veelal een te grote hap uit het budget van de lokale bevolking. De grootste interesse kwam daarom niet toevallig uit de hoek van de expat communities.

De Gabonese economie, cijfermatig gezien één van de grootste van Afrika, steunt immers sterk op werkkrachten uit het arme West-Afrika. Burkina Faso en Kameroen konden bijgevolg rekenen op een grote supportersschare en beide landen presteerden opmerkelijk genoeg boven de verwachtingen.

In de aanloop naar de finale tussen Egypte en Kameroen en de nakende dialoog bleven de politieke spanningen en kritische stemmen uiterst voelbaar. Op donderdag tikte het Europees Parlement Gabon opnieuw op de vingers omtrent de uiterst dubieuze herverkiezing van president Bongo.

Witte olifant

Volgens de Europarlementariërs heeft Gabon dringend nood aan een transparant verkiezingssysteem, een advies dat niet in goede aarde viel bij Bongo die geen buitenlandse inmenging duldt. De  nationale media stelden zich dan weer hardop de vraag wat de toekomst moet zijn van het Stade d’Oyem. Het stadion werd speciaal opgetrokken voor de Africa Cup aan de rand van Oyem, een stad in het oerwoud met amper 40.000 inwoners.

Zonder noemenswaardige profclub in de wijde omgeving dreigt het stadion te verkommeren tot een white elephant, een tastbaar symbool van een onnodig en duurbetaald evenement voor een natie vol kopzorgen.