Afrika voert recordaantal zonnepanelen in

De zonnepanelen die tussen juli 2024 en juni 2025 werden ingevoerd kunnen 15 gigawatt (GW) aan elektriciteit leveren aan het continent – dat lange tijd niet heeft ingezet op zonne-energie – tegenover 9 GW in het jaar daarvoor. Volgens energiedenktank Ember is dit het ‘eerste bewijs van een opmars van zonne-energie in Afrika’.

De groei werd vooral opgetekend in landen die vaak te maken hebben met periodes van stroomuitval, zoals Zuid-Afrika, Nigeria en Zambia. Zonnepanelen worden hier aantrekkelijker voor bedrijven en gezinnen die op zoek zijn naar betrouwbare stroom zonder gebruik te moeten maken van dure dieselgeneratoren.

Goedkoopste elektriciteitsbron

Zuid-Afrika heeft stevig te kampen gehad met stroomuitval door verouderde en onbetrouwbare kolencentrales en transmissiesystemen. In Zambia was het vooral droogte die de hoeveelheid beschikbare waterkracht sterk heeft verminderd.

De grootste toename van zonne-energie tussen juli 2024 en  juni van dit jaar was echter voor Algerije. Dat land ging van nauwelijks enige import van zonnepanelen naar een import met de capaciteit van 1,2 GW. Volgens Dave Jones, directeur van het Global Insights Programme van Ember en auteur van het rapport, worden er in dit Noord-Afrikaanse land grote zonneparken gebouwd.

‘De opkomst van zonne-energie in Afrika zit op een omslagpunt’, zegt Jones. ‘Zonne-energie is dan ook de goedkoopste elektriciteitsbron ter wereld en heeft een enorm potentieel om het Afrikaanse continent te transformeren.’

In de analyse staat ook dat de invoer van zonnepanelen helpt om de totale energiegerelateerde import te verminderen, aangezien Afrikaanse landen nu minder olie en diesel extern moeten aankopen. Die besparingen maken dat een land als Nigeria een zonnepaneel binnen zes maanden kan terugverdienen. In andere landen is dat zelfs sneller, aldus de analyse.

Slag om de arm

Ondanks de snelle Afrikaanse groei wijst de analyse er wel op dat die nog niet te vergelijken is met de toename in sommige andere delen van de wereld. Zo leest het rapport dat Pakistan in dezelfde periode meer zonnepanelen heeft geïmporteerd dan het hele Afrikaanse continent samen, ondanks het feit dat dit land slechts een zesde van de bevolking heeft.

De auteurs wijzen er ook op dat de gegevens alleen de export van zonnepanelen naar Afrika weergeven en niet zeggen hoeveel ervan in Afrika zijn geïnstalleerd. Soms worden panelen van daaruit opnieuw geëxporteerd en naar buurlanden buiten het continent verzonden om op die manier tarieven of belastingen te ontduiken. Soms blijven ze ook lange tijd opgeslagen voor de panelen daadwerkelijk geïnstalleerd geraken. 

De data over over de hoeveelheid zonne-energie die in deze periode in Afrika is opgewekt, zullen pas over ongeveer een jaar worden gepubliceerd, aldus Jones.

Transitie van Afrika

Toch denkt Muhammad Mustafa Amjad, programmadirecteur bij Renewables First, dat de cijfers het verschil kunnen betekenen tussen ‘een rommelige shift naar schone energie en een georganiseerde, versnelde transitie. Bottom-up energietransities, aangedreven door goedkope zonne-energie, zijn niet langer een keuze - ze zijn onze toekomst’, zegt hij.

Hij vindt het dus essentieel dat de situatie nauwkeurig wordt gemonitord want dat er anders tijd en kansen verloren gaan. ‘De transitie van Afrika zal hoe dan ook plaatsvinden, maar met tijdige gegevens kan deze rechtvaardiger, beter gepland en inclusiever zijn.’

De gegevens tonen ook enkel de export van zonnepanelen vanuit China. Maar aangezien China 80% van alle zonnepanelen ter wereld produceert, geeft dit een goede indicatie van de totale import en installatie van zonnepanelen.

Verder blijkt nog dat sommige Afrikaanse landen hun afhankelijkheid van China voor zonnepanelen willen verminderen. Nigeria positioneert zich bijvoorbeeld als een centrum voor de productie van zonnepanelen in Afrika. Eerder dit jaar kondigde het land plannen aan om de import van zonne-energieapparatuur te verbieden om de lokale productie te stimuleren. 

Ook Marokko, Zuid-Afrika en Egypte hebben volgens het rapport eigen productielijnen voor zonne-infrastructuur.

Dit artikel is eerder verschenen bij IPS-partner Climate Home News.