Afrikaanse ministers willen landgrenzen herdefiniëren
Nele Vandersteen
11 juni 2007
Ministers van de 53 landen die tot de Afrikaanse Unie (AU) behoren, hebben afgelopen donderdag een voorstel gelanceerd om tegen 2012 de Afrikaanse landgrenzen gedetailleerd te (her-)definiëren. Op die manier wil de AU een van de grootste conflictoorzaken van het continent bestrijden. Het voorstel wordt op de bijeenkomst van de AU, die begin juli in Accra (Ghana) plaatsvindt, goedgekeurd.
Slechts een kwart van de Afrikaanse landgrenzen - die dateren van de Europese kolonisatieperiode in de negentiende en twintigste eeuw - zijn duidelijk en overzichtelijk afgelijnd, zegt de AU.
Rustig debat
Volgens Said Djinnit, de afgevaardigde van de Vredes- en Veiligheidsraad (PSC) van de AU, is er met het voorstel nu al een grote vooruitgang geboekt omdat er ‘voor het eerst een rustig debat plaatsgevonden heeft over de landgrenzenkwestie.’
Hij zei dat ‘de tijd gekomen is om de grenzen in Afrika behoorlijk en nauwkeurig af te lijnen’ en dat de precieze afbakening van de grenzen ‘het cement voor integratie in Afrika’ zal zijn.
‘Nadat de Afrikaanse landen onafhankelijk werden, deed het ideaal van Afrikaanse eenheid het idee rijzen dat het mogelijk was om grenzen zomaar over te steken. Maar nu beseffen we dat we het probleem niet kunnen oplossen door het te negeren’, zei Djinnit, refererend naar de verschillende Afrikaanse grensconflicten van de voorbije jaren.
In het verleden zorgde de grenzenkwestie voor emotionele discussies en gespannen relaties tussen grensgebieden. Die spanningen leidden vaak tot grensconflicten en ook vandaag illustreren de verschillende oorlogen in grensgebieden -zoals de oorlog in Soedan- de nood aan een duidelijke (her-)definiëring van de landgrenzen.
Conferentie van Berlijn
Het waren de koloniale machten -vijftien Europese landen en de Verenigde Staten- die in 1885 op de conferentie van Berlijn de grenzen van de meeste Afrikaanse staten afbakenden en de kolonies onder elkaar ‘verdeelden’. Zo werd onder meer Congo toegewezen aan de toenmalige Belgische koning Leopold II.
Op de conferentie waren geen Afrikanen aanwezig en volgens critici gebeurde de afbakening volledig arbitrair en werd er geen rekening gehouden met de woongebieden van de oorspronkelijke bevolking of met de grenzen die Afrikaanse stammen met elkaar overeengekomen waren.
Na de dekolonisatie ontstonden in veel landen gewelddadige afscheidingsbewegingen. In Centraal-Afrika kende Congo een steeds terugkerende spiraal van geweld. In het West-Afrikaanse Nigeria woedde een felle afscheidingsoorlog en in Oost-Afrika rukte Eritrea zich na een lange strijd los van Ethiopië. En ook op dit moment zijn de onduidelijke en arbitraire landgrenzen een van de belangrijkste oorzaken van geweld in Afrika.