‘Ze hebben me nooit verteld dat de foto voor marketing gebruikt kon worden’

Albert Heijn treft schikking met Ghanese ananasboer na onrechtmatig gebruik van zijn beeltenis

© Olivier Van Beemen

Okwesi Johnston: ‘Ze hebben me nooit verteld dat de foto voor marketing gebruikt kon worden.’

De zoektocht naar “Kwabena”, waarvan MO* afgelopen najaar verslag deed, bleef niet zonder gevolgen. De ananasboer werd zonder dat hij het wist het gezicht van een reclamecampagne van Albert Heijn en kreeg daarvoor nu alsnog een financiële compensatie. Een Nederlandse advocaat bood de boer pro bono juridische bijstand bij een claim tegen de supermarktketen.

Albert Heijn (AH) heeft begin dit jaar een schikking getroffen met ananasteler Okwesi Johnston uit Ghana, zo bevestigen beide partijen. Ze kwamen overeen geen inhoudelijke details naar buiten te brengen.

Okwesi was jarenlang te zien op posters in Nederlandse AH-winkels. Geld kreeg hij daar toen niet voor.

De West-Afrikaanse boer had de Nederlandse supermarktketen, dochteronderneming van Ahold Delhaize, eind vorig jaar voor de rechter gedaagd vanwege onrechtmatig gebruik van zijn portret voor een reclamecampagne: Okwesi was jarenlang te zien op posters op de groente- en fruitafdelingen in Nederlandse AH-winkels. Geld kreeg hij daar toen niet voor. Hij was naar eigen zeggen niet eens op de hoogte gesteld.

‘Dit is de Albert Heijn van Kwabena uit Ghana’, luidde de tekst op de poster, gevolgd door de slogan ‘Dubbel lekker’. Want: ‘Ons fruit smaakt niet alleen hartstikke lekker, het geeft je ook een lekker gevoel. Dat komt doordat onze telers samen met de AH Foundation bijdragen aan betere leefomstandigheden voor de lokale gemeenschap.’

Wc-blokken en waterpompen

Ik zag de poster in een supermarkt bij mij om de hoek in Amsterdam en besloot eind 2019 in Ghana op zoek te gaan naar Kwabena. Ook onderzocht ik of de projecten van de AH Foundation, het liefdadigheidsfonds van de supermarktketen, daadwerkelijk bijdroegen aan het welzijn van de bevolking in de dorpen rondom de ananasvelden.

Ik ging onaangekondigd kijken naar de klaslokalen, publieke wc-blokken, waterpompen en andere projecten waaraan het fonds een financiële bijdrage had geleverd. De bevindingen – met reacties van Albert Heijn en Blue Skies – leest u in het oorspronkelijke artikel.

Ook vroeg ik twaalf voormalige medewerkers – en één huidige medewerker – naar hun ervaringen op de werkvloer bij Blue Skies, de fruitleverancier waarmee Albert Heijn nauw samenwerkt. Deze Britse multinational, actief in negen landen, koopt ananassen en andere exotische vruchten van boeren zoals ‘Kwabena’. Vervolgens verwerkt en verpakt het bedrijf die in een fabriek nabij de hoofdstad Accra, en stuurt ze in plastic bakjes per vliegtuig naar diverse supermarkten in Europa, waaronder ook winkels van Delhaize in België.

De verhalen die ik te horen kreeg van oud-werknemers, die allen vrijuit konden spreken, stonden in schril contrast met de klinkende resultaten van een inspectierapport waarnaar Albert Heijn en Blue Skies verwezen, een zogeheten SMETA-audit. Firestone Banini, zestien jaar lang hoofd van de technische afdeling, liet zo het volgende optekenen: ‘Er heerst een angstcultuur met veel geschreeuw en intimidatie, maar niemand durft dat aan te kaarten.’

‘Helemaal happy’

Na de nodige omzwervingen – aanvankelijk zocht in ik de verkeerde regio – trof ik Kwabena in een dorp op enkele uren rijden van Accra, nabij de Atlantische kust. Hij bleek in werkelijkheid Okwesi Kobena Johnston te heten. Kobena is weliswaar een andere spelwijze van Kwabena, maar niemand noemt hem zo. ‘Ik heb Blue Skies lang geleden al laten weten dat ik Okwesi heet, maar ze hebben het nooit veranderd,’ zei hij. Bij het Britse bedrijf bleef hij te boek staan als Kwabena, de naam die Albert Heijn overnam voor de campagne.

Hoe hij erover dacht dat zijn beeltenis klanten van een Nederlandse supermarkt een lekker gevoel moest geven? Volgens Henri Zondag, de directeur van de AH Foundation, was de boer daarvan op de hoogte en zou hij er ‘helemaal happy’ mee zijn. De supermarktketen kreeg volgens Zondag toestemming van Blue Skies om de foto te gebruiken.

© Olivier Van Beemen

Maar zelf zag Johnston dat anders: ‘Die foto is al zo’n vijftien jaar geleden genomen. Ze hebben me nooit verteld dat die voor marketing gebruikt kon worden en ik heb er geen geld voor gekregen.’

Begin vorig jaar organiseerde het Nederlandse radioprogramma Argos, gespecialiseerd in onderzoeksjournalistiek, een discussie naar aanleiding van de zoektocht naar de ananasteler.

Toen luisteraar Bert-Jan van Manen, jurist bij Van Manen Law in Groningen, over de zaak hoorde, vond hij dat ‘Kwabena’ een vergoeding verdiende. Hij zocht contact met hem, bood pro bono juridische bijstand aan en diende een claim in bij Albert Heijn. Hij baseerde zich daarbij op een recente uitspraak in een vergelijkbare zaak in Nederland.

De supermarktketen ontkende verantwoordelijkheid en probeerde Van Manen af te wimpelen door hem naar Blue Skies in Ghana door te verwijzen. Toen de jurist dat weigerde en erop stond dat de zaak voor een Nederlandse rechter zou komen, kwam Albert Heijn met een aanzienlijk lager tegenbod.

Daarop dagvaardde Van Manen, met instemming van Johnston, de supermarktketen. ‘Als Albert Heijn onze claim had geaccepteerd, had het waarschijnlijk goedkoper uitgedraaid, gezien de kosten voor een externe advocaat. Maar het bedrijf heeft kennelijk een andere afweging gemaakt,’ zegt hij.

Albert Heijn wil niet zeggen hoeveel de advocatenkosten bedroegen en gaat ook niet in op andere vragen. ‘De kwestie is in onderling overleg opgelost. Over de inhoud van de afspraken doen wij geen uitspraken.’

Okwesi besloot uiteindelijk in te stemmen met het schikkingsvoorstel. Een rechtszaak kon wel een jaar duren, waarbij hij ook het risico liep alsnog aan het kortste eind te trekken in een juridische strijd tegen een kapitaalkrachtig bedrijf.

Al met al zegt hij tevreden te zijn met de afloop.

Maak MO* mee mogelijk.

Word proMO* net als 2790   andere lezers en maak MO* mee mogelijk. Zo blijven al onze verhalen gratis online beschikbaar voor iédereen.

Ik word proMO*    Ik doe liever een gift

Met de steun van

 2790  

Onze leden

11.11.1111.11.11 Search <em>for</em> Common GroundSearch for Common Ground Broederlijk delenBroederlijk Delen Rikolto (Vredeseilanden)Rikolto ZebrastraatZebrastraat Fair Trade BelgiumFairtrade Belgium 
MemisaMemisa Plan BelgiePlan WSM (Wereldsolidariteit)WSM Oxfam BelgiëOxfam België  Handicap InternationalHandicap International Artsen Zonder VakantieArtsen Zonder Vakantie FosFOS
 UnicefUnicef  Dokters van de WereldDokters van de wereld Caritas VlaanderenCaritas Vlaanderen

© Wereldmediahuis vzw — 2024.

De Vlaamse overheid is niet verantwoordelijk voor de inhoud van deze website.