Amerika holt eigen macht steeds verder uit

Als er niets aan de tekorten op de overheidsbegroting en de lopende rekening van de betalingsbalans wordt gedaan, dan krijgen buitenlandse regeringen steeds meer invloed op het Amerikaanse beleid, zegt professor Menzie Chinn in het rapport. Chinn was onder de presidenten Bill Clinton en George W. Bush deskundige voor internationale financiële zaken van de Raad van Economische Adviseurs van het Witte Huis.

In het rapport ‘Getting Serious About the Twin Deficits’ wordt opgeroepen tot drastische maatregelen, zoals belastingverhoging, vermindering van de olie-import door energiebelasting en regels voor efficiënter energiegebruik en gecoördineerde devaluatie van de dollar tegenover Oost-Aziatische valuta. Het alternatief voor een bescheiden en gecoördineerde devaluatie is paniek onder investeerders en een grote val van de dollar, aldus Chinn.

Het rapport is uitermate kritisch over de belastingverlaging en het uitgavenbeleid van de regering-Bush. Door dat beleid werd de begrotingsoverschotten die tijdens de regering-Clinton werden opgebouwd, omgezet in recordtekorten. De kritiek van Chinn is niet nieuw. Tijdens de jaarvergadering van het Internationale Monetaire Fonds (IMF) vorig weekend, klonken soortgelijke geluiden. Ook fiscale deskundigen binnen de Republikeinse Partij maken zich steeds grotere zorgen over het lot van de dollar, vooral na de enorme schade die de orkaan Katrina onlangs aanrichtte.

De CFR benadrukt dat het rapport de persoonlijke mening van Chinn weerspiegelt en niet die van de organisatie. Maar het feit dat juist de invloedrijke Council on Foreign Relations dit rapport uitgeeft, kan worden gezien als een signaal dat het ongenoegen over het beleid van de Republikeinen toeneemt op Wall Street.

Het feit dat Chinn zijn bevindingen koppelt aan de zorg over de toekomst van de Amerikaanse soevereiniteit en invloed in de wereld, raakt een gevoelig plek. De politiek van de regering-Bush is juist gebaseerd op de gedachte dat Amerika zonder hulp van traditionele bondgenoten, multilaterale instituten en zelfs internationale wetgeving, in staat moet zijn zijn macht in de wereld te laten gelden.

Het gevaar van een economische recessie en ineenstorting van de koers van de dollar is nog groter geworden na de orkaan Katrina, blijkt uit de studie. Het herstel van de schade van de orkaan kost de regering naar schatting 200 miljard dollar. Sommige economen voorspellen dat de economische groei als gevolg van Katrina dit jaar zal afnemen met een half procent. In combinatie met de hoge olieprijzen en de Amerikaanse afhankelijkheid van buitenlandse olie, wordt de druk op de dollar nog groter.

Zelfs als een plotseling val van de dollar wordt voorkomen, dan nog staat status van de dollar als belangrijkste munt in de wereld onder druk. Amerika is gewaarschuwd door manier waarop Groot-Brittannië in de twintigste eeuw militaire en economische invloed verloor. Die ontwikkeling werd gevolgd door verandering van de status van schuldeiser in die van schuldenaar, zegt Chinn. Op dezelfde manier kan een langdurige daling van de dollarkoers en een toenemende schuld de Amerikaanse dominantie in de wereld aantasten.

Het Amerikaanse tekort op de lopende rekening van de betalingsbalans steeg van 3,8 procent van het bruto binnenlands product (bbp) in 2001 tot 5,7 procent vorig jaar. Ook in andere landen komen zulke tekorten wel eens voor. Maar niet eerder had de economie van één land wereldwijd zo’n grote invloed. Amerika draagt voor 25 procent bij aan het wereldwijde bbp. Wat de situatie nog verergert, is dat Amerika tegelijkertijd enorme schulden heeft opgebouwd aan Japan en China. Het grootste deel van federale schulden is nu in handen van buitenlandse regeringen en investeerders. Die schuld verdubbelde onder Bush in vijf jaar tijd naar twee biljoen dollar.

Volgens Chinn ziet het er niet naar uit dat de huidige trend op korte termijn gekeerd zal worden. Daarvoor zou de regering een aantal impopulaire maatregelen moeten treffen, zoals het terugdraaien van de belastingverlagingen van 2001 en 2003. Ook zou er een hogere belasting fossiele brandstoffen zoals olie moeten komen, zegt hij. Daarnaast zou zuiniger met brandstof moeten worden omgesprongen. Drie stappen die de regering tot nu toe standvastig weigerde te zetten. (JS)