Amerikaanse bedrijven verdienen met oorlogsdreiging goed hun brood
Pratap Chatterjee
26 januari 2003
Elke dag razen de F-15 en F-16-gevechtsvliegtuigen boven de Koerdische wijk van de Turkse stad Adana op weg naar noordelijk Irak. Na hun terugkeer op de militaire basis in Incirlik, 12 kilometer buiten de stad, worden de piloten in de watten gelegd. De kosten voor hun verblijf - en die van heel wat andere diensten die de basis nodig heeft - worden gefactureerd door VBR, een Amerikaans joint venture die goede banden heeft met de Amerikaanse vice-president Dick Cheney. Het bedrijf ziet de komende weken met optimisme tegemoet.
VBR staat voor Vinnell, Brown & Root. Brown & Root, de ene helft van VBR, is een dochteronderneming van Halliburton, het bedrijf waar Cheney op de directeurszetel zat voor hij de rechterhand werd van de Amerikaanse president George W. Bush. Het bedrijf bouwt pijpleidingen en olieboorinstallaties voor grote oliemaatschappijen als Chevron. Vinnell, de andere helft, is ook een bouwbedrijf. Het belangrijkste contract dat Vinell totnogtoe binnenhaalde, is het trainen van de 75.000 man sterke Saoedi-Arabische Nationale Garde. In Incirlik biedt VBR zijn diensten aan als bouwkundig ingenieur, transporteur van legervoertuigen en voor huisvesting en catering. Ook enkele douanediensten en zelfs het geven golflessen behoren tot het takenpakket.
Volgens majoor Toni Kemper, diensthoofd publieke aangelegenheden, maakt het Amerikaanse leger om financiële redenen intens gebruik van dergelijke toeleveringsbedrijven: het is goedkoper. De leverancier draait zelf op voor de personeelskosten voor de gezondheidszorg en andere zaken. Maar er zijn ook mensen die vinden dat werken met VBR helemaal niet zo goedkoop uitkomt. Frida Berrigan van het World Policy Institute in Washington zegt dat Brown&Root onterecht het Incirlik-contract in de wacht sleepte. Berrigan wijst op het bestaan van een rapport van de Amerikaanse begrotingscontrole, waarin wordt aangegeven dat Brown&Root veel te veel factureert. Vooral de diensten die het bedrijf leverde aan Amerikaanse militairen in Kosovo, zouden overdreven duur geweest zijn.
Ze hadden vier keer meer personeel dan nodig. Ze werkten de klok rond en verzamelden overuren, zonder enig nut. Ze voerden triplexplaten in aan 80 dollar per plaat, terwijl die in de lokale handel voor 20 dollar te koop waren, aldus Berrigan. Maar Brown&Root neemt dan ook een speciale positie in, omdat het banden heeft met vice-president Cheney. De activiste trekt een parallel met de Amerikaanse ‘oorlog tegen het terrorisme’: “ook daar profiteren heel wat bedrijven van. Berrigan vindt het niet gerechtvaardigd dat onderaannemers in tijden van oorlogsdreiging abnormaal hoge winsten opstrijken.
Majoor Bill Bigelow is officier bij de dienst externe betrekkingen van de Amerikaanse legerbasis in het Duitse Ramstein, die toezicht houdt op Incirlik. Bigelow verdedigt het Amerikaanse leger en schuift vragen over het al dan niet gerechtvaardigd zijn van oorlogsprofijten door naar de politiek, aan de mensen die het beleid bepalen”. “Wij werken binnen het raamwerk dat door hen werd uitgetekend.
Volgens Bigelow is het een vraag die al dateert van de Tweede Wereldoorlog, toen Chrysler en Ford en Chevrolet ophielden met het maken van auto’s, en geweren en tanks begonnen te maken. Een en ander kan volgens Bigelow wel te maken hebben met een tekort aan bedrijven die diensten leveren aan het leger, in tegenstelling tot de Tweede Wereldoorlog. Zestig jaar geleden was iedereen wel iets aan het doen of aan het maken voor het leger.
Als de oorlog tegen Irak in 1991 een maatstaf kan zijn, kunnen de aandeelhouders, werknemers en de bedrijfsleiding van VBR op twee oren slapen. Tijdens de tweede Golfoorlog tegen Irak was Incirlik een zeer belangrijke luchtmachtbasis. Meer dan 3000 ton bommen werden boven Irak afgeworpen door vliegtuigen die in Incirlik vertrokken. We werkten dag en nacht, zegt Orhan Sener, de voorzitter van Harbis, de vakbond van de ‘oorlogsarbeiders’ van Incirlik. Misschien zegt het iets over de kans dat er nu wel of niet een oorlog komt: de VBR-arbeiders van Incirlik verwachten in de komende weken alleen maar meer werk.
Pratap Chatterjee
xml=3
ref: na mm ip if