‘Veiligheidstroepen over de hele wereld schenden op grote schaal het internationaal recht’
60 landen gebruiken COVID-19 als excuus voor schending mensenrechten
IPS
17 december 2020
In zeker zestig landen zijn de mensenrechten geschonden onder het mom van de strijd tegen COVID-19, zegt Amnesty International. De politie misbruikte haar macht en verergerde zo in sommige gevallen de gezondheidscrisis.
PxHere (CC0)
Amnesty documenteerde in zestig landen hoe ordehandhavers mensenrechtenschendingen plegen onder het mom van de strijd tegen het virus. In Iran bijvoorbeeld schoten veiligheidstroepen volgens bronnen met scherp en gebruikten ze traangas bij protesten over het coronavirus in gevangenissen. Daarbij vielen verschillende doden en gewonden.
In Kenia werden in de eerste vijf dagen van de avondklok alleen al minstens zeven mensen gedood. In Zuid-Afrika vuurde de politie rubberkogels af en in Angola werden minstens zeven mannen gedood door de politie.
Onredelijk
‘Veiligheidstroepen gebruiken buitensporig en onnodig geweld om de naleving van lockdowns en de avondklok te realiseren’
De internationale wetgeving staat beperkingen op de vrijheid van vreedzame samenkomst toe om de volksgezondheid te beschermen. Maar die moeten wel bij wet zijn vastgelegd en evenredig zijn aan een specifiek doel. In veel gevallen gaan overheden echter veel verder, zegt Amnesty, bijvoorbeeld met een algemeen demonstratieverbod of door geweld te gebruiken tegen vreedzame demonstranten.
‘Veiligheidstroepen over de hele wereld schenden op grote schaal het internationaal recht tijdens de pandemie. Zij gebruiken buitensporig en onnodig geweld om de naleving van lockdowns en de avondklok te realiseren’, zegt Patrick Wilcken van Amnesty.
‘Onder het mom het coronavirus te bestrijden schoot de politie in Angola bijvoorbeeld een tiener in het gezicht omdat hij zich niet aan de avondklok zou hebben gehouden. In El Salvador werd een man in de benen geschoten omdat hij naar buiten was gegaan om eten te kopen.’
Groter risico
Wilcken benadrukt het belang van ordehandhavers om de gezondheid van mensen te beschermen. ‘Maar doordat overheden zich te veel verlaten op dwangmaatregelen wordt de situatie alleen maar erger. De ingrijpende impact van de pandemie op het leven van mensen maakt het des te belangrijker dat de politie bij haar optreden de mensenrechten respecteert’, zegt hij.
Besluiten om mensen te arresteren, geweld te gebruiken en demonstraties uiteen te drijven hebben volgens Amnesty niets te maken met het terugdringen van het virus. Het risico op besmetting wordt er zelfs groter door, zowel voor de betrokken ordehandhavers als voor degenen tegen wie de politie optrad.
Willekeurige arrestaties
In het rapport COVID-19 Crackdowns: Police Abuse and the Global Pandemic belicht Amnesty ook massale en willekeurige arrestaties. In de Dominicaanse Republiek bijvoorbeeld hield de politie tussen 20 maart en 30 juni tienduizenden mensen aan, naar verluidt omdat ze de avondklok niet naleefden. In Turkije werden tussen maart en mei 510 mensen voor ondervraging vastgehouden vanwege ‘het delen van provocerende berichten over het coronavirus’ op sociale media.
In verschillende landen is ook sprake van disciminatie bij de handhaving van de coronamaatregelen. Onder meer vluchtelingen, asielzoekers, sekswerkers en daklozen behoren tot de gemarginaliseerde groepen. In Slowakije plaatsten ordehandhavers en militairen Roma-nederzettingen in quarantaine.
In Frankrijk documenteerden vrijwilligers van Human Rights Observers tussen maart en mei 175 gevallen van gedwongen uitzetting van migranten, asielzoekers en vluchtelingen door ordehandhavers in Calais.
Mensenrechten centraal
Autoriteiten moeten de pandemie in de eerste plaats behandelen als een gezondheidscrisis die met passende maatregelen moet worden aangepakt, zegt Amnesty. Politiediensten moeten in de eerste plaats de bevolking dienen en beschermen, en de pandemie ontslaat hen niet van die plicht.
‘Het is essentieel dat autoriteiten over de hele wereld voorrang geven aan de beste werkwijze op het gebied van de volksgezondheid en niet aan dwangmaatregelen die contraproductief blijken te zijn’, zegt Anja Bienert van Amnesty Nederland.
‘Ordehandhavingsinstanties moeten hun personeel duidelijke bevelen en instructies geven om mensenrechten centraal te stellen. Ordehandhavers moeten verantwoordelijk worden gehouden voor de buitensporige of onwettige uitoefening van hun bevoegdheden. Zonder die verantwoording zal de deur worden geopend voor verder machtsmisbruik.’