Amnesty: Pandemie leidt wereldwijd tot aanval op mensenrechten

Nieuws

Pandemie legt systematische ongelijkheid bloot

Amnesty: Pandemie leidt wereldwijd tot aanval op mensenrechten

Amnesty: Pandemie leidt wereldwijd tot aanval op mensenrechten
Amnesty: Pandemie leidt wereldwijd tot aanval op mensenrechten

IPS

07 april 2021

De coronapandemie heeft wereldwijd tot meer verdeeldheid, discriminatie en onderdrukking geleid, zegt Amnesty International bij de publicatie van zijn jaarrapport. Verschillende landen gebruiken de crisis om individuele vrijheden te beperken.

Marcelo Horn / Wikimedia (CC BY 2.0)

De coronapandemie heeft wereldwijd tot meer verdeeldheid, discriminatie en onderdrukking geleid. Onder het beleid van president Bolsonaro in Brazilië escaleerde het politiegeweld tijdens de coronapandemie. (foto uit 2010))

Marcelo Horn / Wikimedia (CC BY 2.0)

De coronapandemie heeft wereldwijd tot meer verdeeldheid, discriminatie en onderdrukking geleid, zegt Amnesty International bij de publicatie van zijn jaarrapport. Verschillende landen gebruiken de crisis om individuele vrijheden te beperken.

Tal van regeringen voerden wetten in die kritiek op de aanpak van de pandemie criminaliseren. ‘Dat gaat van ontoereikende beschermingsmaatregelen tot het verspreiden van regelrechte leugens en misleiding’, zegt Agnès Callamard, secretaris-generaal van Amnesty International.

‘Sommigen proberen ingrijpende noodmaatregelen te normaliseren, terwijl een groep kwaadwillige machthebbers nog een stap verder gaat: in plaats van mensen te beschermen, gebruiken ze de situatie om hun machtspositie te versterken ten koste van de rechten en vrijheden van burgers.’

Valse informatie

Zo heeft de regering van premier Viktor Orbán in Hongarije een gevangenisstraf van vijf jaar ingevoerd voor het “verspreiden van valse informatie” over corona.

In China verdwenen artsen en bloggers die in een vroeg stadium alarm sloegen over de corona-uitbraak, of ze werden gevangengezet.

In Golfstaten als Bahrein, Koeweit, Oman, Saudi-Arabië en de Verenigde Arabische Emiraten gebruikten de autoriteiten corona als een voorwendsel om de vrijheid van meningsuiting verder in te perken. Mensen die via sociale media commentaar hadden op de aanpak van corona werden vervolgd wegens het verspreiden van nepnieuws.

In China verdwenen artsen en bloggers die in een vroeg stadium alarm sloegen over de corona-uitbraak, of ze werden gevangengezet. Cruciale informatie werd zo te laat met de rest van de wereld gedeeld.

In de Filipijnen gaf president Duterte de politie opdracht mensen die protesteerden of ‘voor problemen zorgden’ tijdens quarantaines dood te schieten. In Nigeria leidde buitensporig politiegeweld tot doden bij demonstranten, en onder het beleid van president Bolsonaro in Brazilië escaleerde het politiegeweld tijdens de coronapandemie. In het land werden minstens 3.181 mensen gedood door de politie in de eerste zes maanden van 2020. Dat is een gemiddelde van 17 doden per dag.

Mensenrechten beknotten

Terwijl de aandacht van de internationale media volop gericht was op de pandemie, gebruikten sommige landen de crisis om burgerrechten nog verder te beknotten. Zo voerde Rusland in december 2020 wetten in die leidden tot nieuwe, vergaande inperkingen van de rechten op vrijheid van vergadering, vereniging, meningsuiting en van toegang tot online informatie.

Het rapport documenteert ook de toename van gendergerelateerd en huiselijk geweld.

In China legitimeerde president Xi Jinping politiek gemotiveerde onderdrukking in Hong Kong met een nieuwe, verstrekkende nationale veiligheidswet.

In India werd onafhankelijke mensenrechten- en ontwikkelingsorganisaties het werken onmogelijk gemaakt. Ook Amnesty International India moest het werk in september 2020 neerleggen nadat de autoriteiten de banktegoeden van de organisatie hadden bevroren.

Ongelijkheid

De pandemie kwam bovenop de al precaire situatie van vluchtelingen, asielzoekers en migranten in veel landen. Velen zitten vast in erbarmelijke omstandigheden, zonder levensnoodzakelijke hulp in kampen of aan de grenzen. Zo sloot Oeganda, dat 1,4 miljoen vluchtelingen opvangt, aan het begin van de pandemie de grenzen. Daardoor zitten tienduizend mensen vast aan de grens met de Democratische Republiek Congo (DRC).

Het rapport documenteert ook de toename van gendergerelateerd en huiselijk geweld. Door de vrijheidsbeperkingen voor het indijken van de pandemie, hebben slachtoffers moeilijker toegang tot bescherming en steun, is er een gebrek aan vertrouwelijke rapporteringsmechanismen en zijn veel diensten terug geschroefd of opgeschort.

Gebrek aan solidariteit

Wereldleiders richten in deze coronacrisis ook grote schade aan door internationale samenwerking te blokkeren of te ondermijnen, stelt Amnesty.

Rijke landen zoals de VS onder voormalig president Trump kochten het grootste deel van het vaccinaanbod op en slaagden er niet in om farmaceutische bedrijven ertoe aan te zetten hun kennis en technologie te delen zodat het wereldwijde aanbod van corona-vaccins sneller kon worden uitgebreid.

‘Na vorig jaar mag niemand nog twijfelen aan hoezeer we onze mensenrechten nodig hebben én hoezeer het in ieders belang is ze te beschermen en te vrijwaren’

‘De pandemie heeft pijnlijk blootgelegd hoe slecht regeringsleiders samenwerken in tijden van wereldwijde nood’, zegt Callamard. ‘De enige uitweg uit deze puinhoop is via internationale samenwerking. Staten moeten ervoor zorgen dat vaccins snel, gratis en overal beschikbaar zijn. Farmaceutische bedrijven moeten hun kennis en technologie delen, zodat iedereen beschermd wordt. G20-leden en internationale financiële instellingen moeten schuldverlichting bieden aan de armste 77 landen zodat die de pandemie en de gevolgen ervan kunnen aanpakken.’

Ook België

Ook in België had de pandemie een impact op de mensenrechten, zegt Wies De Graeve, directeur van Amnesty International Vlaanderen.

‘Van bij de start van de pandemie was duidelijk dat de coronacrisis ook in ons land een mensenrechtencrisis is en dat mensenrechten het kompas moeten zijn om door de crisis te geraken’, zegt De Graeve.

Mensen die voordien al in een kwetsbare positie zaten, kregen ook de zwaarste klappen, zoals bewoners van woonzorgcentra, gedetineerden en asielzoekers.

Federaal instituut

Ook bij het inperken van rechten en vrijheden om de crisis te lijf te gaan, liet België steken vallen. ‘Grondwetsspecialisten waren het snel eens dat ministeriële besluiten geen geschikte wettelijke basis zijn voor de zeer verregaande vrijheidsbeperkingen die worden doorgevoerd’, zegt De Graeve. ‘Het is goed dat nu gewerkt wordt aan een wet, maar die had er eigenlijk al lang moeten zijn.’

Toch bracht het voorbije jaar ook positief nieuws voor de mensenrechten in België, zegt De Graeve, zoals het opvoeren van de strijd tegen seksueel geweld en de oprichting van een federaal Mensenrechteninstituut.

‘Veel Belgen hebben het afgelopen jaar mensenrechten terug leren kennen als cruciaal en centraal voor elke burger. Na vorig jaar mag niemand nog twijfelen aan hoezeer we onze mensenrechten nodig hebben én hoezeer het in ieders belang is ze te beschermen en te vrijwaren’, besluit Wies De Graeve.