Argentinië krijgt xenofobe trekken er niet uit

Nieuws

Argentinië krijgt xenofobe trekken er niet uit

Marcela Valente

23 juni 2011

Argentinië heeft een van de meest progressieve migratiewetgevingen van Latijns-Amerika. Toch blijven hardnekkige xenofobe trekken aanwezig in diverse lagen van de samenleving. Duizenden migranten zijn het slachtoffer van discriminatie in overheidsdiensten, op straat, op het werk, in scholen en ziekenhuizen. Dat blijkt uit onderzoek naar de situatie van vrouwelijke migranten.

“Ik kom regelmatig in het ziekenhuis en dat ligt vol met Peruanen en Paraguayanen die de plaats innemen van de Argentijnen”, zegt een vrouw in San Isidro, in de buurt van Buenos Aires. Het volstaat de kamerdeur te passeren om het accent van de patiënt te herkennen, verzekert ze.

Socioloog Corina Rodríguez Enriquez van het Interdisciplinair Studiecentrum voor Openbaar Beleid (Ciepp) hoorde van een taxichauffeur een uitspraak met dezelfde teneur: “Die rotnegers, waarom keren ze niet terug naar hun land?”

Rodríguez heeft een studie gemaakt over de migratie van Paraguayaanse vrouwen naar Argentinië. Door hun lage kwalificaties vinden ze geen goede baan. Zes op tien Paraguayaanse vrouwen worden als huishoudhulp ingeschakeld.

Ze zijn vaak het slachtoffer van discriminatie, zegt Rodríguez. Ook in de gezondheidszorg en het onderwijs krijgen ze niet waar ze volgens de Argentijnse migratiewetgeving recht op hebben, een gevolg van “inertie” in de bureaucratie.

“Xenofobie en discriminatie blijven een tastbare realiteit in Argentinië. De gelijkheid van rechten voor de migrant wordt niet altijd goed onthaald door de Argentijnen.”

Vuile en leugenachtige Paraguayanen

Voor haar onderzoek deed Rodríguez talrijke interviews met migranten die in dienst zijn genomen om te poetsen, of om voor kinderen of senioren te zorgen. Ze sprak ook met werkgevers, ambtenaren en vertegenwoordigers van migranten- en mensenrechtenorganisaties.

Van werkgevers kreeg ze vaak vooroordelen te horen over Paraguayaanse vrouwen, bijvoorbeeld dat die zeer vuil en leugenachtig waren.

“Het stereotyperen van andere nationaliteiten vind je ook in de media, in de taal van ambtenaren en bij de Argentijnen in het algemeen”, zegt Rodríguez. “Het zijn hardnekkige kenmerken van de Argentijnse samenleving.”

Migratiewetgeving

Met de hervormingen van zijn migratiewetgeving was Argentinië een pionier in de regio. Luciana Litterio van de Nationale Directie van Migraties zegt dat Argentinië het eerste Latijns-Amerikaanse land was dat migratie als een mensenrecht erkende. “Daarna kwam er in Uruguay een gelijkaardige wet, die de Argentijnse als voorbeeld nam, en nu is men in Ecuador, na de grondwetswijziging, aan een wet bezig die eveneens uitgaat van de rechten van het individu.”

De Argentijnse migratiewet van 2004 garandeert migranten onder meer toegang tot openbare gezondheidszorg en openbaar onderwijs. Hij schrapte ook de vroegere verplichting van Argentijnse ambtenaren om migranten zonder papieren aan te geven.

In 2006 werd het Programma Groot Vaderland gelanceerd. Meer dan 400.000 migranten kregen zo een tijdelijke verblijfsvergunning zonder dat ze over een arbeidscontract hoefden te beschikken. Het volstond identiteitsdocumenten te laten zien en te bewijzen dat je geen crimineel verleden had.

Pablo Asad van de humanitaire organisatie Centro de Estudios Legales y Sociales merkt op dat de praktijk nog veel te wensen overlaat. Migranten slagen er niet in hun kinderen in te schrijven bij openbare scholen of ze worden in ziekenhuizen geweigerd omdat ze geen Argentijns identiteitsdocument hebben. Bovendien bestaat er geen instantie waar deze zaken kunnen worden aangeklaagd, zegt Asad. De Argentijnse overheid is nog strenger voor migranten die niet uit Zuid-Amerika komen.

Migratie vervrouwelijkt

Rodríguez’ studie maakt deel uit van een project van het VN-vrouwenagentschap dat ook de situatie van Ecuadoraanse en Boliviaanse migrantenvrouwen in Spanje onderzoekt, van Peruaanse migrantenvrouwen in Chili en van Nicaraguaanse migrantenvrouwen in Costa Rica.

In 1960 was 44,7 procent van de totale immigratie in Latijns-Amerika vrouwelijk, in 2000 was dat gestegen naar 50,5 procent. Die vervrouwelijking ging vooral hard vanaf de jaren negentig als gevolg van economische crisissen in het land van herkomst.