Armen worden niet beter van rijkdom in Afrikaanse bodem
Jeffrey Moyo en Miriam Gathigah
21 januari 2014
Afrika schudt geleidelijk het imago van hulpbehoevend continent van zich af. In zijn economie gaat vandaag al anderhalf biljoen euro om, en recent nog werden er grondstofvoorraden ontdekt ter waarde van vele miljarden. Maar zullen de armen er beter van worden?
Sinds 2012 is Kenia op heel wat minerale rijkdom gestoten, waaronder een voorraad van het zeldzame metaal niobium, die 46 miljard euro in het laatje kan brengen. Zo kan het Afrikaanse land een markt betreden die lang door China werd gedomineerd.
Dat is niet alles. In 2012 ontdekte Kenia olievoorraden in Turkana, een van de armste streken in het land, goed voor in totaal 600 miljoen vaten. Op 15 januari raakte bekend dat er nog twee oliebronnen zijn bijgekomen, waarmee de geschatte voorraad op 1 miljard vaten komt te staan.
Buitenlandse investeerders
Kenia is de economische motor van Oost-Afrika, maar niet het enige Afrikaanse land dat nieuwe grondstofvoorraden vindt. “De recente boom in de mijnbouw in landen als Niger, Sierra Leone en Zambia zal miljarden aantrekken van buitenlandse investeerders. Andere landen als Mozambique, Tanzania en Oeganda hebben hun oliereserves”, verklaart Antony Mokaya van de koepelorganisatie Kenya Land Alliance.
Mozambique trof vorig jaar voor de eerste maal olie aan, een geschatte voorraad van 200 miljoen vaten. Oeganda ontdekte in 2006 in het westen van het land voorraden van naar schatting 2 miljard vaten. Met de ontdekking van vorig jaar zouden dat zelfs 3,5 miljard vaten zijn.
Ken Ogwang, econoom bij de Kenya Private Sector Alliance, voorspelt dat Afrikaanse landen hierdoor de lijst van de vijftien snelst groeiende economieën in de wereld zullen aanvoeren.
Markteconomie
“Meer Afrikaanse landen, zoals Kenia in Oost-Afrika, kiezen nu voor een markteconomie. Ze laten vraag en aanbod spelen, en leggen zeer weinig beperkingen op. Dat is natuurlijk interessant voor buitenlandse investeerders”, verklaart hij.
Ogwang verwijst naar de lokale sector van de mobiele telefonie, die in handen is van buitenlandse investeerders omdat de regelgeving hen gunstig gezind is. “Daardoor zien we een spectaculaire groei. In de eerste elf maanden van 2013 bijvoorbeeld bedroegen de geldtransacties binnen de Keniaanse mobiele telefonie 14,5 miljard euro, iets meer dan de jaarlijkse begroting van het land.”
Belangrijker voor Ogwang is dat Afrikaanse landen steeds meer de banden aanhalen met het Oosten. Uit cijfers van Africa Economic Outlook blijkt dat China de grootste afnemer is van Afrikaanse export, goed voor een kwart van alle uitvoer.
Corruptie
Maar Terry Mutsvanga, directeur van de Zimbabwaanse lobbygroep Coalitie tegen Corruptie, waarschuwt dat de grondstoffen de bevolking niet ten goede zullen komen zolang Afrika zich niet van zijn corrupte politici kan verlossen. Volgens de Wereldbank leeft een op de twee Afrikanen in extreme armoede.
De onafhankelijke economische analist Jameson Gatawa uit Zimbabwe is het met Mutsvanga eens. “Schimmige deals voor het delven van diamanten of andere ertsen hier hebben de armoede erger gemaakt. De rijken worden rijker en de armen worden armer.”
Ook Congo heeft heel wat diamant, een bodemrijkdom die op biljoenen euro’s wordt geraamd. Toch leeft volgens de Verenigde Naties 75 procent van de bevolking hier onder de armoedegrens. Meer dan de helft van hen heeft geen toegang tot drinkbaar water of gezondheidszorg.