Belandt afval Nyrstar in drinkwater van Lima na aanhoudend noodweer?

In Peru is opnieuw deining ontstaan over installaties van de Belgische mijnbouwonderneming Nyrstar. Deze firma heeft afval uit een ondergrondse mijn opgeslagen naast de rivier die de miljoenenstad Lima van water voorziet. De vrees leeft dat de afvalberg door het aanhoudend noodweer gaat schuiven en de rivier ernstig vervuilt. 

  • © Reuters/Guadalupe Pardo Overstroming in het Huachipa district van hoofdstad Lima © Reuters/Guadalupe Pardo
  • © Red Muqui Campagne-beeld van Red Muqui © Red Muqui
  • © Reuters/Guadalupe Pardo De typische modderstromen ten gevolge van de hevige regens die de rimac bereiken © Reuters/Guadalupe Pardo
  • Presidencia Perú (CC BY-NC-SA 2.0) Ook elders in Peru is de overlast groot. Hier een beeld uit de buurt van Trujillo. Presidencia Perú (CC BY-NC-SA 2.0)

De site die nu risico’s zou opleveren, heet Tamboraque. Er is afval gestockeerd uit de Coricancha-mijn waar Nyrstar zilver, goud, zink en lood heeft gewonnen. Het afval bevat hoge concentraties van giftige stoffen zoals cadmium, arsenicum en kwik. De onderneming uit Balen is de mijn intussen aan het verkopen. Maar een woordvoerster bij Nyrstar’s hoofdzetel in Zwitserland erkent dat de Tamboraque-site nog altijd onder de verantwoordelijkheid van haar onderneming valt.

De site ligt pal naast de Rimac-rivier op zo’n 90 kilometer van de Peruviaanse hoofdstad Lima. De Rimac is voor Lima de voornaamste waterbron.

Lima en de rest van Peru worden al weken getroffen door zwaar noodweer. Rond 22 maart hebben delen van Lima meerdere dagen zonder drinkwater gezeten. ‘In 27 districten kwam er geen drup water uit de kraan’, aldus Freya Rondelez vanuit Lima. Zij coördineert daar de ontwikkelingsprojecten van de Belgische organisatie 11.11.11. ‘Precieze cijfers heb ik niet, maar ik schat dat de helft van de stad, zeg maar 6 miljoen mensen, geen water had’.

De vermoedelijke oorzaak was een defect in een waterzuiveringsinstallatie, die het vuil aangevoerd door de modderstromen uit de bergen niet meer kon verwerken. Maar door het noodweer trad ook de Rimac-rivier buiten haar oevers, onder meer halverwege de hoofdweg die van Lima naar Tamboraque leidt en verder het hooggebergte invoert.

‘Iedereen is hier alert rond de problematiek van het water’, aldus Freya Rondelez. Organisaties van de civiele maatschappij wijzen al lang op de risico’s van Tamboraque en de afvalberg van Nyrstar. Zij hebben nu ook hun internationale contacten aangesproken.

In België heeft Catapa de kat de bel aangebonden. Catapa stuurt vrijwilligers uit naar gemeenschappen in mijngebieden in Latijns-Amerika.

‘Totaal stabiel’

© Red Muqui

Campagne-beeld van Red Muqui

Het dossier is niet nieuw. In 2008 werden hogerop in de Tamboraque-heuvel scheuren vastgesteld. De instanties begonnen toen naar naar een oplossing te zoeken. Lokale organisaties groepeerden zich in Red Muqui, een netwerk dat (met steun van 11.11.11) de situatie opvolgt.

In 2009 kocht Nyrstar de Coricancha-mijn. Nyrstar legde de uitbating in 2013 stil, onder meer vanwege de tegenvallende ertsenprijzen. Weer twee jaar later, in 2015, sloot Nyrstar een akkoord met de Canadese firma Great Panther Silver Ltd. die een optie nam om Coricancha over te nemen. Die koop is eind 2016 definitief beklonken. Voor de volledigheid : Nyrstar’s voornaamste mede-eigenaar is nu de grondstoffentrader Trafigura (met haast 25 procent van de aandelen).

Maar over het afvaldossier is intussen al vier jaar een betwisting aan de gang tussen Nyrstar en de Peruviaanse overheid.

In 2012 besliste de overheid dat Nyrstar het afval aan Tamboraque moest opruimen. Een detail: in Tamboraque zijn kennelijk drie plateaus naast en boven elkaar aangelegd — Cancha-1, Cancha-2 en Triana — om mijnafval te stockeren. Nyrstar meldt dat ‘het afval van Cancha-1 en 2 in het kader van het sluitingsplan voor de Coricancha-mijn overgebracht moest worden naar een nieuwe afvalbergplaats in Chinchan’. 

Die plek ligt 40 kilometer verderop in de bergen. ‘Ongeveer tweederde van het afval is verplaatst’, aldus nog Nyrstar, maar in 2014 is die verhuisoperatie opgeschort. ‘omdat een studie uitwees dat ze het Tamboraque-gebied kon destabilizeren’, aldus nog Nyrstar. 

Nyrstar’s directeur ter plaatse zei toen aan een Peruviaans TV-station dat de site ‘completamente estable’ is, ‘totaal stabiel’. Nyrstar voegt daar nu aan toe dat de afvalbergen zelfs de heuvel erboven ondersteunen.

Presidencia Perú (CC BY-NC-SA 2.0)

Ook elders in Peru is de overlast groot. Hier een beeld uit de buurt van Trujillo.

Sancties

Nyrstar heeft in 2014 gevraagd of ze het sluitingsplan voor Coricancha zodanig mocht aanpassen dat ze de bestaande afvalstortplaats kon behouden en er resterende ertsen uit mocht terugwinnen (‘maintain and reclaim’). Vandaag is Nyrstar echter niet duidelijk over de stand van zaken hieromtrent. Volgens de woordvoerster is de aanvraag bij de Peruviaanse overheid nog altijd in onderzoek (‘under evaluation’).

Een bron bij een overheidsdienst in Peru laat weten dat er momenteel van overheidswege zeven processen lopen tegen Nyrstar, onder meer voor de niet-naleving van de milieu-wetgeving.

Maar een Nyrstar-prospectus van februari 2016 en verspreid naar aanleiding van een aandelenuitgifte geeft een andere versie. Daar staat dat het nieuwe sluitingsplan in 2014 en 2015 niet door Peru is aanvaard, dat Nyrstar ‘om die reden het plan opvat om de verhuis van het afval te hervatten in april 2016 en dat het project allicht nog twee jaar in beslag kan nemen’.

Volgens Nyrstar’s Jaarverslag over 2016 loopt er ook nog altijd een sanctieproducedure, in 2014 aangespannen door de Peruviaanse overheid, ‘wegens vermeende overtredingen die de milieu-instantie OEFA tijdens een inspectie in april 2013 vaststelde’. Nyrstar verwacht dit dispuut in haar voordeel te kunnen afsluiten.

Een bron bij een overheidsdienst in Peru laat weten dat er momenteel van overheidswege zeven processen lopen tegen Nyrstar, onder meer voor de niet-naleving van de milieu-wetgeving.

De Nyrstar-prospectus erkent dat de Peruviaanse veiligheidsregulator Osinergmin begin 2016 tegen Nyrstar twee sanctieprocedures heeft ingeleid omdat het afval van Tamboraque nog altijd niet naar Chinchan is overgebracht en omdat de onderneming geen gedetailleerde studie heeft afgeleverd voor de opruiming van de drie afvalbergen in Tamboraque.

Gevaar geweken?

Tussen Nyrstar en Great Panther Silver Limited, de firma die Coricancha overkoopt, zijn intussen afspraken gemaakt over de probleemsite. Nyrstar zal de opruiming van Cancha-1 en 2 en Triana financieren, voor een bedrag van 20 miljoen dollar, op voorwaarde dat de overnemer de mijn van Coricancha binnen de drie jaar na de afronding van de verkoop sluit. Anders draait de nieuwe eigenaar zelf voor de opruimingskosten op.

Geconfronteerd met berichten dat de voornaamste waterbron ernstig vervuild zou kunnen worden, zijn de voorbije dagen in Lima echte paniekreacties opgetekend. 

De bevolking van Lima weet nauwelijks wat er van ambtshalve ten aanzien van Nyrstar wordt ondernomen. Zij zit met de watervoorziening in. Geconfronteerd met berichten dat de voornaamste waterbron ernstig vervuild zou kunnen worden, zijn de voorbije dagen in Lima echte paniekreacties opgetekend.

Rudecindo Vega, de voorzitter van de watermaatschappij SEDAPAL, zag zich verplicht de gemoederen te sussen. ‘Tamboraque heeft geen enkele impact op de watervoorziening van Lima’, suste Vega voor een lokaal TV-station. Nyrstar heeft dezelfde boodschap en zegt bij monde van haar woordvoerster dat ‘de Triana-afvalbergen door de lokale overheden en de onderneming zelf zijn gekenmerkt als fysisch en chemisch stabiel en geen enkel risico inhouden’. 

Nyrstar zegt ook dat alle nodige procedures en handleidingen voor het beheer van de afvalbergen voorhanden zijn en dat de sites door de onderneming zelf en door externe experts worden gemonitord.

© Reuters/Guadalupe Pardo

De typische modderstromen ten gevolge van de hevige regens die de rimac bereiken

Externe factoren

Maar de mijnbouwonderneming maakt geen gewag van externe factoren. Terwijl die factoren juist de mensen ongerust maken.

Eind 2016 zette Marisa Glave, parlementslid voor het Frente Amplio, nog een filmpje op het internet dat ze aan Tamboraque had gemaakt. Ook zij stelt de vraag welke catastrofe daar mogelijk is in geval van een ernstige aardbeving of, zoals nu, wanneer er huaycos (modderlawines) van hoger in de valleien van de Rimac en de nevenrivieren naar beneden komen.

Er leeft in Peru een sterk vermoeden dat Nyrstar tijd probeert te winnen en de definitieve opruiming van Tamoraque voor zich uit duwt.

Tot zolang blijft een dramatische milieuramp mogelijk.

Maak MO* mee mogelijk.

Word proMO* net als 2790   andere lezers en maak MO* mee mogelijk. Zo blijven al onze verhalen gratis online beschikbaar voor iédereen.

Ik word proMO*    Ik doe liever een gift

Over de auteur

  • Schrijver, journalist en onderzoeker

    Raf Custers is schrijver, historicus en journalist en publiceerde onder andere Grondstoffenjagers (2013) en De uitverkoop van Zuid-Amerika (2016).

Met de steun van

 2790  

Onze leden

11.11.1111.11.11 Search <em>for</em> Common GroundSearch for Common Ground Broederlijk delenBroederlijk Delen Rikolto (Vredeseilanden)Rikolto ZebrastraatZebrastraat Fair Trade BelgiumFairtrade Belgium 
MemisaMemisa Plan BelgiePlan WSM (Wereldsolidariteit)WSM Oxfam BelgiëOxfam België  Handicap InternationalHandicap International Artsen Zonder VakantieArtsen Zonder Vakantie FosFOS
 UnicefUnicef  Dokters van de WereldDokters van de wereld Caritas VlaanderenCaritas Vlaanderen

© Wereldmediahuis vzw — 2024.

De Vlaamse overheid is niet verantwoordelijk voor de inhoud van deze website.