België “eiland van afwezigheid” in zoektocht naar groene energie

Nieuws

De toekomst van waterstof in de energietransitie

België “eiland van afwezigheid” in zoektocht naar groene energie

België “eiland van afwezigheid” in zoektocht naar groene energie
België “eiland van afwezigheid” in zoektocht naar groene energie

Klimaattoppen heten praatbarakken te zijn. Dat klopt: de twintigduizend monden in Madrid praten onophoudelijk. Leveren de onderhandelingen daarmee altijd grote resultaten op? Zeker niet. Maar de conferenties zijn ook leerplekken waar volop ervaringen worden uitgewisseld over de strijd tegen klimaatverandering.

![CC John Englart (CC BY-SA 2.0)](//images.mo.be/sites/default/files/styles/3_2_standard_photo_format/public/field/image/62735_125000_iZnAIJ.jpg?itok=GiYtRhv9 " Fossil of the Day is een "onderscheiding" die tijdens de COP uitgrereikt wordt aan landen die veronder hun verplichtingen blijven. België krijgt bijna jaarlijks de onderscheiding, ook nu weer in Madrid.")

Fossil of the Day is een “onderscheiding” die tijdens de COP uitgrereikt wordt aan landen die veronder hun verplichtingen blijven. België krijgt bijna jaarlijks de onderscheiding, ook nu weer in Madrid.

CC John Englart (CC BY-SA 2.0)

Klimaatconferenties gaan natuurlijk over onderhandelingen tussen regeringen, over wie hoe snel zijn uitstoot van broeikasgassen zal verminderen, en hoe de rijke landen de armere landen zullen bijstaan. Het gaat over de duizenden ngo’s die de onderhandelingen volgen en regeringen onder druk zetten om sneller te gaan, al zijn er ook lobby’s die op het tegengestelde aansturen.

Soms ligt het nog subtieler dan dat. De Belg Wendel Trio, directeur van het Climate Action Network Europe, maakt er geen geheim van dat de ngo’s een van de grote onderwerpen op de klimaattop – het mogelijk maken van het internationaal verhandelen van klimaatinspanningen – liever zien mislukken. Trio: ‘Onder het motto liever geen akkoord dan een slecht akkoord. We hebben in het verleden al gezien hoe snel het misloopt als landen hun beloofde klimaatinspanningen in andere landen realiseren. En waarom zouden landen elders hun inspanning gaan doen als er in eigen land nog zo veel te doen is?’

Opvallend aanwezig

Klimaattoppen zijn praatbarakken. Dat klopt. Er worden op een letterlijk niet te volgen manier ervaringen over de strijd tegen klimaatverandering uitgewisseld: de toekomst van waterstof, de strijd tegen de branden in de turflanden van Indonesië, wat de deelstaat Michigan doet om zijn ruimtelijke ordening klimaatvriendelijker te maken en hoe Japan aan de weg timmert van waterstof als energiedrager van de toekomst.

Klimaattoppen zijn mondiale fora waar allerlei ervaringen in de strijd tegen klimaatverandering worden uitgewisseld. Heel wat landen hebben er een paviljoen waar ze demonstreren hoe ze bezig zijn met hun strijd tegen de klimaatverandering. België maakt deel uit van het Beneluxpaviljoen dat de België, Nederland en Luxemburg, samen met de Europese Investeringsbank, runnen.

‘Een president die gelooft in de strijd tegen klimaatverandering zou een enorm verschil maken.’

De EU is prominent aanwezig met een eigen paviljoen en een eigen paviljoen van heel wat lidstaten. Daarnaast zijn India, Japan, China en Indonesië prominent aanwezig. Opvallende afwezige zijn de VS – niet verrassend aangezien Trump zijn land uit het verdrag van Parijs wil doen stappen — maar dat belette de lagere bestuurlijke niveaus niet om hier in Madrid duidelijk aanwezig te zijn en te vertellen hoe zij de strijd tegen klimaatverandering aanpakken in Californië, Michigan of Maryland.

Zo zegt Jared Blumenfeld, staatssecretaris voor Milieu van Californië: ‘Al betekenen die lokale inspanningen niet dat het federale niveau geen groot verschil zou maken. Een president die gelooft in de strijd tegen klimaatverandering zou een enorm verschil maken. Nu moeten wij elk apart de normen of regels instellen die anders in heel de VS opgelegd kunnen worden. Vaak moeten we daarbij regels invoeren die Trump net heeft afgeschaft.’ Ben Grumbles, staatssecretaris van Milieu uit Maryland, benoemd door een partijgenoot van Trump, treedt bij: ‘Wat je nodig hebt, zijn nationale standaarden, en lokale oplossingen.’

De toekomst van waterstof

Internationaal EnergieAgentschap

Hoe roder, hoe goedkoper er dankzij zonne-en windenergie waterstof kan worden geproduceerd

Internationaal EnergieAgentschap

Meer en meer komen op de klimaattoppen ook de oplossingen aan bod. Een van de vele informatiesessies in Madrid gisteren, ging over waterstof – de stof die mogelijks de basis kan leveren om van hernieuwbare energie een stabiele energievoorziening te maken die niet of minder afhangt van de vraag of er wind of zon is. Waterstof staat daarbij nog in de kinderschoenen, maar ‘het gaat meer dan ooit vooruit’, getuigde Mechtild Wörsdörfer, hoofd duurzame ontwikkeling en technologie van het Internationaal EnergieAgentschap (IEA).

Waterstofproductie gaat gepaard met een jaarlijkse uitstoot van meer dan 800 miljoen ton CO2.

Dat IEA maakte een rapport over de toekomst van waterstof. De meeste waterstof wordt nu gebruikt voor industriële toepassingen en wordt geproduceerd door ze te onttrekken aan aardgas of steenkool. Dat gaat momenteel gepaard met een jaarlijkse uitstoot van meer dan 800 miljoen ton CO2. Productie op basis van water en hernieuwbare elektriciteit kan ook, maar is gemiddeld drie tot vier maal duurder dan met aardgas.

Toch gaat het hier om gemiddelden: op sommige plaatsen kan waterstof op basis van zonne-energie of windenergie op het land, even goedkoop worden als de fossiele route (als die verplicht wordt haar CO2-productie op te slaan of hergebruiken).

Hooggelegen zonnige en winderige gebieden zoals Tibet en de Andes liggen op kop, gevolgd door delen van het Midden-Oosten, India en China. Dat suggereert dat in de toekomst waterstof op de goedkoopste plaatsen kan worden geproduceerd en dan vervolgens getransporteerd als gas of als vloeistof (zoals nu met het aardgas in Zeebrugge).

De rol van waterstof kan uitgebreid worden als het gebruikt wordt om hernieuwbare energie op te slaan. Elektriciteit kan via electrolyse water omzetten in waterstof en zuurstof. Dat waterstof kan voor een langere tijd worden opgeslagen dan stroom in batterijen (die eigenlijk maar helpen om de nacht te overbruggen). Eenmaal in die vorm van waterstof kan de hernieuwbare zonne- of windenergie gebruikt worden om gebouwen te verwarmen, en om ‘moeilijke’ sectoren zoals scheepvaart, staal of luchtvaart koolstofarm te maken.

Japan ziet in waterstof een kans om zijn energiebevoorrading stabieler en minder afhankelijk van bepaalde landen te maken.

Japan ziet in waterstof een kans om zijn energiebevoorrading stabieler te maken, minder afhankelijk van bepaalde landen en de onzekerheden die daarmee gepaard gaan. Tomoyoshi Yahagi, verantwoordelijk voor milieuzaken op het machtige ministerie voor Economie, Handel en Industrie, zegt dat zijn land gelooft dat waterstof door innovatie en schaalgrootte goedkoper kan worden.

‘Internationale samenwerking is noodzakelijk om de vraag naar waterstof en dus ook het aanbod op schaal te krijgen.’ Tegen 2030 ziet Yahagi al 800.000 wagens met waterstofcellen rijden in Japan. ‘In Fukushima produceren we waterstof die naar Tokio zal worden vervoerd om te worden gebruikt op de Olympische Spelen van 2020 .’

Ook Wörsdörfer (IEA) benadrukt het belang van schaalgrootte. ‘Internationale handel – mogelijk gemaakt door het vloeibaar maken van waterstof — kan daarbij helpen. Bestaande infrastructuren zoals aardgasnetten kunnen worden gebruikt voor het vergroten van de waterstofmarkt door aardgas aan te lengen met enkele procenten waterstof. Vooral het ontwikkelen van groene waterstof in grote industriële hubs zoals Rotterdam kan op relatief korte termijn al werken.’

Alweer blijkt België een eiland van afwezigheid

Sinds tien jaar bestaat er een expliciete samenwerking inzake groene energie op regeringsniveau tussen 26 landen. Deze zogenaamde Clean Energy Ministerials vinden jaarlijks plaats: er wordt intens samengewerkt rond uiteenlopende relevante thema’s zoals financiering, hernieuwbare energie en flexibiliteit, maar ook kernenergie.

België lijkt dikwijls te ontbreken in de gremia waar aan de weg getimmerd wordt in de strijd tegen klimaatverandering.

Het initiatief daartoe kwam van de VS toen Barack Obama nog president was. Naast alle andere grote landen – China, India, Indonesië, Mexico, Brazilië, de EU, de grote Europese lidstaten Duitsland, Frankrijk, Italië, Spanje en het VK – zijn, erg opvallend, ook weer alle Noord-Europese landen op het appel: Nederland en de vier Scandinavische landen. Opnieuw is België dus een eiland van afwezigheid (het Groothertogdom Luxemburg, met een bevolking even groot als die van Gent, is er evenmin bij).

Als de Vlaamse regering zich zo uitgesproken wil richten op het noorden, dan ligt hier opnieuw een mogelijkheid. Vorig jaar werd in dit kader ook een specifieke samenwerking rond waterstof opgestart. Japan, de VS, Canada, de EU en, opvallend, opnieuw het relatief kleine Nederland, hebben zich gemeld als de leidende landen. Ons land lijkt dikwijls te ontbreken in de gremia waar aan de weg getimmerd wordt in de strijd tegen klimaatverandering.