Belgian Homeless Cup: de bindende kracht van de bal

Wie dacht dat er binnenkort enkel in Brazilië schitterende voetballers achter een bal aanhollen, heeft het grondig mis. De Belgian Homeless Cup (BHC) begint dinsdag aan het laatste toernooi van het voetbalseizoen voor mensen in een probleemsituatie.

Niet alleen dak- en thuislozen doen mee, ook mensen met een drugs- of alcoholverslaving, personen in opvangcentra en mensen zonder papieren tekenen present. Met de steun van onder meer de Football+ Foundation, de Vlaamse overheid en een groot aantal profclubs krijgen die mensen de kans om zich uit te leven en een houvast te vinden in de sport.

Een van die ploegen zijn de Antwerp Streetboys, die er sinds de oprichting van de BHC in 2009 bij zijn. Keeper Cindy Van Geldrop is er een van de vaste waarden geworden in de ploeg van trainer Sulliman: ‘Mensen met verslavingsproblemen, daklozen of sans papiers willen ook iets om handen hebben. Dit is voor hen de ultieme kans om iets nuttig te doen en even alle zorgen achter zich te laten.’

Dynamiek

Ook naast het plein krijgen de deelnemers de nodige ondersteuning. ‘Er is individuele begeleiding, dat is een van de sterke punten. Mensen voelen zich vaak niet zeker genoeg om het zelf te doen, maar via een tussenpersoon wordt het vertrouwen toch iets groter’, zegt Van Geldrop, die haar vriend Aziz leerde kennen tijdens de trainingen van de Antwerp Streetboys.

‘Het netwerk van die mensen wordt uitgebreid’, pikt Pia Plasmans in, coördinator van de Antwerpse ploeg. ‘Als ik zie hoe de andere spelers geholpen hebben bij het opknappen van het appartementje van Cindy en Aziz,… Knap om die dynamiek te zien ontstaan. Iedereen springt voor elkaar in de bres.’

Snel wordt duidelijk dat het voetbal meer effect kan hebben dan een gesprek aan het OCMW-loket. Volgens Plasmans is het systeem laagdrempeliger: ‘Je begint niet vanuit hulpverlening, maar vanuit sportbeleving en samenzijn. Gaandeweg word je een vertrouwenspersoon en dan komen de verhalen vanzelf. Ik ben niet iemand van het OCMW die met de stok moet komen slaan als het nodig is, ik kán er zijn als het nodig is.’

Verloren vertrouwen

Veel spelers met problemen hebben het vertrouwen in de sociale sector verloren en zoeken dan ook naar alternatieve hulp. Van Geldrop bevestigt: ‘Mensen van het OCMW bekijken ons vaak alsof ze met ons kunnen doen wat ze willen en lijken ons soms nog wat meer in de put te willen steken. Daarom gaan we ook eerder naar Pia of iemand anders van de begeleiders.’

‘De trainer zegt altijd dat we er als een ploeg moeten staan.’

Hoewel sommige mensen door het voetbal echt uit hun probleemsituatie geraken, zijn het volgens de twee voetbaldames kleine dingen die het verschil maken. ‘Het hoeven niet de grote succesverhalen te zijn’, legt Plasmans uit. ‘Kleine stappen, zoals leren lezen of schrijven, kunnen ook opgelost worden via het netwerk van het voetbal.’

Het sociale krijgt dan ook voorrang op het sportieve in Antwerpen. ‘Het werkt soms op het moreel van de spelers dat ze door goeie tegenstanders worden ingemaakt. Het is aan ons om extrasportief te blijven. Daar moet ook de Belgian Homeless Cup een evenwicht in vinden.’ Van Geldrop staat haar begeleidster bij: ‘De trainer zegt altijd dat het voor ons niet uitmaakt of we winnen of verliezen, we moeten laten zien dat we er als een ploeg staan.’

Traantje wegpinken

In Leuven wordt de bindende kracht van de bal nog maar eens bevestigd. Voor Marc De Coster, verdediger bij het OH Leuven Streetsoccer Team, zijn de ploegmaats familie geworden: ‘Twee jaar geleden vroegen ze bij de dienst buurtsport of ik eens wou meedoen. Normaal zou ik dat niet doen, maar vrienden hebben me toch overhaald. Nu is de ploeg als een familie voor mij: we zien elkaar bijna elke dag.’

Van barbecueën tot naar de cinema gaan en samen op een groot scherm naar de Rode Duivels kijken, de groep hangt hecht aan elkaar. ‘Ik doe het om een houvast te hebben en voor de vriendschap. Als je met een probleem zit, ontvangen ze je met open armen. Het winnen van prijzen komt op de tweede plaats, de sfeer is het voornaamste.’

De Coster speelt woensdag zijn laatste toernooi omwille van medische problemen en zal dan ook een traantje wegpinken in Brussel. ‘Ik heb heel wat bereikt in die twee jaar. Ze zitten in mijn hart. Dit is voor mij een vaste bezigheid, omdat ik op een invaliditeitsuitkering sta en dus niet mag werken. Anders zou ik misschien thuis zitten kniezen. Het is genieten: plezier maken, lachen en gekke stoten uithalen. Ook na mijn afscheid zal ik nog naast de lijn staan supporteren. Misschien word later ik wel hulptrainer.’

Knikkers

Toen de Belgian Homeless Cup in 2009 voor de eerste keer georganiseerd werd, kaapte de ploeg van KAA Gent de titel weg. Communitymanager Wim Beelaert is erg trots op het project van de Buffalo’s, dat onlangs de Community Trophy 2014 won.

‘De communityprijs is de enige die ons echt interesseert. De competitie is wel leuk, maar niet het belangrijkste.’

‘Het maatschappelijke traject is het belangrijkste’, benadrukt Beelaert. ‘Door de trainingen gaan de gasten op een totaal andere manier om met de maatschappelijke werkers. Ze krijgen verantwoordelijkheden in het bestuur. Bijna de helft van de activiteiten heeft eigenlijk niets met de toernooien te maken. Die competitie is wel leuk, maar niet het belangrijkste voor ons. We zijn dan ook erg blij dat we dit jaar de communityprijs hebben gewonnen, de enige die ons eigenlijk echt interesseert.’

Voetbal blijft natuurlijk voetbal, dat weten ze in Gent ook. ‘Op het moment dat het om de knikkers gaat, worden ze voetballers die willen winnen. Dat is een klik die ze moeten maken, maar het hoort bij hun traject. Dat is een boeiend element, het evenwicht tussen het sportieve en het sociale is cruciaal.’

Veel ploegen zijn er dan ook van overtuigd dat de organisatie van de Belgian Homeless Cup een pak inspanningen doet om dat evenwicht te bewaren. Naast de oprichting van verschillende stuurgroepen, deelt de BHC de ploegen in in reeksen. De sterkste vier staan in reeks één, enzovoort. Zo maken zelfs de minder sterke ploegen kans op een prijs – een teambuildingsweekend ter waarde van duizend euro.

Springplank

Toen de Homeless Cup zes jaar geleden van start ging naar aanleiding van het WK voor daklozen, waren de initiatiefnemers niet zeker of het succes wel zou blijven duren. ‘Misschien was het nieuwe er na twee jaar wel af’, zegt BHC-coördinator Bert Ballegeer. ‘Het ging echter goed en we zagen dat het voor de spelers ook iets betekende. Begeleiders vertelden dat voetbal een manier is om mensen te bereiken die ze met de normale werking niet tegenkomen. Wekelijks langs de lijn supporteren is iets heel anders dan achter een bureau dossiers zitten bespreken.’

‘Ons bronidee is altijd geweest dat voetbal een springplank vormt en mensen laat doorgroeien naar bijvoorbeeld betere huisvesting of een reguliere sportclub’, legt Ballegeer uit. Uit een bevraging van de BHC bleek dat een derde van de deelnemers stappen zet naar een job, een op drie op vlak van huisvesting en een vijfde op sportgebied.

‘Het is niet zo dat iemand die op straat leefde nu ineens in een appartement aan de kust woont’, nuanceert de coördinator de cijfers. ‘Eenvoudigweg naar een training komen en daardoor een dag geen drugs of alcohol gebruiken, kan ook al een hele stap vooruit zijn.’

‘We blijven mensen aantrekken die willen meedoen’, besluit Ballegeer. ‘We zijn nu zes jaar bezig en hebben achttien teams in België, twaalf in Brussel en zijn bezig met een damescompetitie en stedelijke toernooien.’

Het finaletoernooi van de Belgian Homeless Cup wordt op dinsdag 10 en woensdag 11 juni gespeeld in Abattoir in Anderlecht. De wedstrijden zijn ook via livestream te volgen op de website van de BHC, de Belgische Voetbalbond en de Pro League. Foto’s en meer op de Facebookpagina van de Belgian Homeless Cup.