Beursgang microfinancierder brengt sector in diskrediet

SKS Microfinance, een van de grootste microfinancierders ter wereld, verkocht voor bijna 260 miljoen euro aan aandelen bij haar intrede op de beurs. Het gaat om een van de grootste bedragen ooit in deze sector.
Vikram Akula, de 41-jarige Indiaas-Amerikaanse grondlegger en leider van het bedrijf, is al multimiljonair dankzij een winstgevend model van microkredieten voor kleine ondernemers. Die leningen zijn bedoeld voor ondernemers die niet terecht kunnen bij traditionele banken. Oorspronkelijk was de microfinanciering enkel bedoeld om armoede te bestrijden, maar inmiddels zijn ook vele commerciële ondernemingen actief in deze sector.
Hoewel Akula en de andere SKS-topfunctionarissen hebben beloofd om hun deel van het bedrijf binnen de komende drie jaar niet te verkopen, stellen analisten zich vragen bij de kapitalistische dimensie van de instelling. Nobelprijswinnaar Muhammad Yunus, die wordt gezien als de aansteker van de microfinancieringsrevolutie, meent dat er geen plaats is voor grote winsten en enorme aandelenverkopen in de sector van microkredieten. Akula reageerde dat een integratie in de kapitaalmarkt de enige manier is om genoeg geld te verzamelen voor de vele armen die de microleningen nodig hebben.

Winstmaximilisatie

Hugo Couderé, directeur van Alterfin, geeft toe dat je met meer geld inderdaad ook meer armen kunt bereiken, maar ziet ook gevaren voor de sociale dienstverlening bij een publieke verkoop van aandelen. Alterfin is een Belgische coöperatieve vennootschap van ngo’s, banken en particulieren die leent aan microkredietinstellingen. ‘Wie naar de beurs gaat, moet zich aan de regels van winstmaximilisatie houden. Doordat haar rendement zo hoog mogelijk zal moeten liggen, zal SKS misschien minder interessante financieringsvoorwaarden bieden aan arme ondernemers.’
Couderé gelooft niet dat vele instellingen het voorbeeld van SKS zullen volgen. ‘Toen de Mexicaanse microkredietinstelling Compartamos in 2007 naar de beurs trok, kwam er een stroom van protest op gang, waarbij velen al zwoeren hun sociale engagement trouw te blijven. Dat zal nu niet anders zijn.’ Hij voegt er aan toe dat je als instelling bovendien financieel al bijzonder sterk moet staan om je aandelen publiek te kunnen aanbieden. ‘Dat is niet voor velen weggelegd.’

Politieke ambities

Maar de controverse bij SKS hangt niet alleen samen met het morele dilemma van geld verdienen door samen te werken met armen. Niet alleen vinden analisten de aandelen van SKS te duur, sommigen denken dat Akula via het bedrijf zijn politieke ambities wil waarmaken. De beschuldiging – gelanceerd door onder meer zijn ex-vrouw – komt er omdat Akula weigert met het geld van de aandelenverkoop een instituut op te richten dat donaties zou vrijmaken voor gevestigde sociale programma’s.
Dat was nochtans de eis van investeerders die het bedrijf in belangrijke mate mee hadden opgericht. Maar Akula wilde enkel programma’s steunen via zijn eigen non-profitvereniging SKS Society, zogezegd om zijn populariteit te vergroten met het oog op een latere politieke carrière. Akula heeft de aantijging al weerlegd en zegt dat hij enkel geïnteresseerd is in het uitroeien van armoede in India.