"Bloedbad Guatemala zat er al jaren aan te komen" (VN)
Danilo Valladares
19 mei 2011
Het bloedbad dat zondag in Guatemala werd ontdekt, zat er al jaren aan te komen. Dat zegt Alberto Brunori, vertegenwoordiger in Guatemala van het Hoog Commissariaat voor de Mensenrechten van de Verenigde Naties. Op een archeologisch terrein werden zondag de lichamen van 27 onthoofde boeren ontdekt, vermoedelijk het werk van de Mexicaanse drugsbende Los Zetas.
“Deze situatie zat er al jaren aan te komen, maar men heeft er geen acht op geslagen”, zegt Alberto Brunori. De VN-verificatiemissie in Guatemala, die van 1994 tot 2004 de uitvoering van de vredesakkoorden van 1996 controleerde (na dertig jaar burgeroorlog), had in haar rapporten al gewaarschuwd dat “er groepen waren die het land aan het overnemen zijn”, zegt Brunori.
Vandaag blijft 98 procent van de misdaden in Guatemala onbestraft.
Colom kondigt staat van beleg af
President Álvaro Colom kondigde maandag de staat van beleg af in Petén. Veiligheidsdiensten mogen nu mensen oppakken zonder gerechtelijk bevelschrift. Brunori zegt dat de staat van beleg een “uitzonderlijke” maatregel is. Om het probleem aan te pakken is “een grondig debat met alle politieke partijen van het land” nodig, zegt hij.
De staat “moet een integraal antwoord bieden op deze situatie “, aldus Brunori. “Het kan niet zijn dat men naar de staat van beleg grijpt zonder middelen te geven aan de politie, het openbaar ministerie, coördinator van de strafrechtelijke vervolging, en aan het Orgaan voor Justitie, de hoogste rechtsinstantie.”
Mexicaanse oorlog tegen drugshandel
De oorlog die de Mexicaanse overheid tegen de drugshandel voert, dijt uit naar Centraal-Amerika. Het bloedbad van zondag deed zich voor in Petén, een bergachtig junglegebied van bijna 36.000 vierkante kilometer aan de grens met de Mexicaanse deelstaat Chiapas.
Drugsbendes en andere misdaadgroepen hebben er een vruchtbare voedingsbodem gevonden. De overheid is er nauwelijks aanwezig. Het departement telt meer dan honderd illegale grensovergangen.
De regio lokt heel wat buitenlandse toeristen. Bovendien ligt het op de route van de duizenden Centraal-Amerikaanse migranten die via Mexico naar de Verenigde Staten willen.
Guatemala wordt narcostaat
Het bloedbad van zondag toont aan hoe Guatemala “een narcostaat geworden is waar de overheidsinstellingen geen enkele controle uitoefenen”, zegt Daniel Pascual, leider van de boerenorganisatie Comité de Unidad Campesina. Boeren worden van hun grond verdreven omdat de georganiseerde misdaad die wil gebruiken, zegt hij.
Voor Sandino Asturias van het Centro de Estudios de Guatemala, een niet-gouvernementele organisatie, doet het bloedbad denken aan de gruwelijke confrontaties tussen overheid en boerenguerrilla tijdens de burgeroorlog, die van 1960 tot 1996 aan meer 200.000 mensen het leven heeft gekost, vooral aan inheemse Guatemalteken.
Pascual waarschuwt dat militarisering “niet het antwoord is.” Deze regering “heeft veertien militaire basissen geïnstalleerd. Waar zijn die nu?” Dezelfde vragen hoort men aan de andere krant van de grens. In het gemilitariseerde Mexico vielen de laatste vier jaar alleen al 35.000 doden. In augustus werden 73 migranten vermoord in de noordoostelijke deelstaat Tamaulipas. De vermoedelijke daders waren eveneens Zeta’s.
Zeta’s
Bij het Guatemalteekse bloedbad van zondag kwamen mannen die vermoedelijk tot de Zeta’s behoorden – ‘zeta’ is Spaans voor de letter z – naar een landbouwbedrijf in La Libertad, dicht bij de grens met Mexico. Ze waren op zoek naar de eigenaar, die mogelijk betrokken is bij drugshandel. Ze vroegen 29 boeren die daar werkten, onder wie verscheidene minderjarigen, waar de eigenaar was. Toen ze niet de verhoopte informatie kregen, hebben ze de boeren een voor een gedood en vervolgens onthoofd. Slechts twee boeren overleefden het bloedbad.