Brexit opdoffer voor Europese ontwikkelingshulp

De lidstaten spraken in 1970 af om te streven naar een bijdrage van 0,7 procent van het bnp aan ontwikkelingshulp. ‘Het Verenigd Koninkrijk is een van de weinige landen binnen de EU die de norm nog verdedigt’, aldus Pieter-Jan Hamels, beleidsmedewerker voor Centraal-Afrika bij 11.11.11.

‘Als Groot-Brittannië niet meer bijdraagt, zal de Europese ontwikkelingssamenwerking in zijn geheel verzwakken’

‘Als Groot-Brittannië niet meer bijdraagt, zal de Europese ontwikkelingssamenwerking in zijn geheel verzwakken’, zegt Marc Maes, die binnen 11.11.11 het handelsbeleid van de Europese Unie en de Wereldhandelsorganisatie (WTO) opvolgt.Een Brexit is niet alleen een symbolische opdoffer voor de Europese hulp. Europa is wereldwijd de grootste donor en het Verenigd Koninkrijk is goed voor liefst 15 procent van het Europese ontwikkelingsfonds.

Kagame reageert schamper

Hoewel Groot-Brittannië de tweede grootste bilaterale donor is in Rwanda en Congo, liet Rwandees president Kagame toch niet na te schamperen over het mogelijke vertrek van het Verenigd Koninkrijk.

De uitkomst van het Brexit-referendum bevestigt volgens hem eens te meer de bemoeizucht van de EU en haar arrogantie op het vlak van mensenrechten en democratie. ‘Misschien zullen ze leren dat je je beter niet bemoeit met andermans zaken, maar wel met de verlangens van de mensen in eigen land.’

Wat met Congo?

België verliest na een eventuele Brexit ook een bondgenoot in de Europese Raad als het gaat over een harde lijn ten aanzien van mensenrechtenschendingen en democratisering in de Democratische republiek Congo. De Europese diplomatie verliest met andere woorden aan gewicht, wil er op principes gehamerd worden.

Het Verenigd Koninkrijk was een voortrekker in het combineren van defensie, diplomatie en ontwikkelingssamenwerking in voornamelijk (post-)conflictgebieden. ‘Deze zogenaamde Security-development Nexus staat nog in zijn kinderschoenen. Als Groot-Brittannië opstapt, verliest de EU niet alleen flink wat expertise, maar ook een belangrijke militaire speler en zal het geïntegreerd defensiebeleid nog moeilijker verlopen’, zegt Pieter-Jan Hamels nog.

Handelsakkoorden in het gedrang?

En dan zijn er nog de EPA’s of Economische Partnerschapsakkoorden, over de liberalisering van de wereldhandel. Sommigen vrezen dat alle handelsverdragen tussen het Verenigd Koninkrijk en de Afrikaanse landen, waaronder de EPA’s met de ACP-landen (landen in Afrika, Caraïben en de Pacific), zullen worden geschrapt. Het Verenigd Koninkrijk zou dan alle akkoorden opnieuw moet afsluiten.

Met oneindig veel onderhandelingen in het vooruitzicht staan handelsakkoorden met Afrika niet bovenaan het lijstje van het Verenigd Koninkrijk. Na de Brexit kan het dus nog jaren kunnen duren voor Afrikaanse landen opnieuw toegang krijgen tot de Britse markt.

‘Als Groot-Brittannië uit de EU stapt, dan blijven de verplichten gewoon bestaan.’

Voor een aantal landen zou dit een economische ramp betekenen. Het Verenigd Koninkrijk is de vierde belangrijkste handelspartner van Zuid-Afrika. Kenia bijvoorbeeld exporteert de meeste van haar snijbloemen naar de Britse eilanden.

Maes denkt dat het allemaal niet zo’n vaart zal lopen. ‘Als Groot-Brittannië uit de EU stapt, dan blijven de verplichtingen gewoon bestaan. Bovendien is Groot-Brittannië net als alle Europese lidstaten op zichzelf lid van de Wereldhandelsorganisatie (WTO). Alles wat daar afgesproken is, blijft morgen ook overeind’.

Exit Cotonou?

Wel zou de Brexit volgens Maes invloed kunnen hebben op de onderhandelingen over een opvolger van het Cotonou-verdrag, dat in 2020 vervalt. Het Cotonou-verdrag werd in 2000 ondertekend door de ACP-landen en de EU en had als doelstelling de samenwerking op het vlak van duurzame ontwikkeling en vrijhandel te verbeteren. Groot-Brittannië was samen met Frankrijk een van de grote voorvechters van dat verdrag.

De Centraal- en Oost-Europese lidstaten hebben in feite niets met de ACP-landen te maken en namen het akkoord erbij toen ze tot de EU toetraden. ‘We stellen vast dat er binnen de huidige EU weinig belangstelling is om de relaties met de ACP-landen te herzien. Zelfs Scandinavië en Nederland hebben weinig interesse’, aldus Maes.

‘Omwille van de schaarse middelen zou Groot-Brittannië zich kunnen terugplooien op de Commonwealth. Daardoor zouden de relaties met de ACP-landen nog meer verzwakken. Maar of de Britten dat ook doen, dat is koffiedik kijken’, besluit Maes.