Congo en de aangekondigde chaos van 19 september: voorlopig bilan

Het was weer zo’n dag waarop het moeilijk was feiten en geruchten te onderscheiden. Van ’s morgens vroeg kregen we berichten door van protesterende mensen op verschillende plaatsen in Congo. Later ging het zich allemaal focussen op Kinshasa. Daar waren twee doden gevallen. Of zes. Op een bepaald moment eenendertig. Op het einde van de dag was de officiële doch voorlopige balans zeventien doden. Veertien burgers en drie politiemensen.

  • © Kenny Katombe/Reuters Protest tegen Kabila in Kinshasa: spontaan of georganiseerd door de oppositie? © Kenny Katombe/Reuters

We zeiden het twee weken geleden al: 19 september wordt een gevoelige dag in Congo, en vooral in Kinshasa. Binnen drie maanden loopt het tweede en constitutioneel laatste mandaat van president af. Hij kan zich in principe geen kandidaat meer stellen voor een nieuwe termijn. Alle pogingen vanuit zijn omgeving om ervoor te zorgen dat hij toch kan blijven, liepen op niets uit. Het enige wat rest is de glissement. Aan de macht blijven door simpelweg geen verkiezingen te organiseren. De grondwet schrijft voor dat de kiescommissie drie maanden voor het aflopen van het mandaat de bevolking moet oproepen van de verkiezingen. Dat was dus vandaag.

Aanmodderen met dialoog

Begin september, met een jaar vertraging,  begon de dialoog die Kabila samenriep zodat meerderheid en oppositie een gezamenlijk standpunt en traject vast te leggen rond de verkiezingen.  Die dialoog moddert nu al enkele weken aan, en niemand in het politieke landschap lijkt er veel vertrouwen in te hebben. Er is totale onduidelijkheid over wat de agenda en de procedure moet zijn of op welke manier de deelnemers zijn uitgekozen.  De groep, zo’n kleine 300 deelnemers, is te klein om de krijtlijnen van een belangrijk nationaal akkoord vast te leggen, maar te groot om tot een consensus te komen. Belangrijke partijen en personaliteiten van de oppositie zijn buitenboord gebleven, en we weten nu al dat deze dialoog niet gaat leiden tot het inspirerend, breed gedragen actieplan om geloofwaardige verkiezingen te organiseren.

In Kinshasa is het dus behoorlijk uit de hand gelopen: zeventien doden en verschillende gewonden.

In Kinshasa is het dus behoorlijk uit de hand gelopen: zeventien doden en verschillende gewonden. Ook oppositieleider Martin Fayulu moest verzorgd worden. Vele arrestaties, met inbegrip van  RFI-sterjournaliste Sonia Roley.

In verschillende andere steden waren er ook manifestaties,  elders werden die in de kiem gesmoord door de massaal ingezette ordediensten. Maar zover we weten vielen er buiten Kinshasa geen doden te betreuren.

Voorbarige conclusies

Het is natuurlijk vroeg om een bilan te maken over wat er vandaag precies gebeurd is, en wat het allemaal betekent. Enkele zeer voorbarige conclusies:

Op verschillende momenten van de recente geschiedenis hing het lot van het regime af van het antwoord op de vraag of de massa in beweging was te krijgen. Dat was bijvoorbeeld amper het geval na de gecontesteerde verkiezingen van 2011. Voor het eerst sinds de jaren negentig lijkt het nu anders te zijn. De manifestaties gisteren toonden aan dat er effectief actiebereidheid is aan de basis.

De vraag wie er uiteindelijk succesvol gemobiliseerd heeft is niet simpel. Vermoedelijk zal de oppositie die pluim op haar hoed willen steken. Maar dat is niet evident. Net als bij de rellen van januari 2015 lijken de mensen maar heel gedeeltelijk de ordewoorden van de oppositie op te volgen. Het buzz-woord van de laatste maanden is l’auto-prise en charge de la population: de bevolking die zich, bij gebrek aan morele autoriteit van de politieke kaste, de civiele maatschappij en een deel van de kerken, spontaan organiseert, rond informeel leiderschap dat van onderuit groeit. De eerste indrukken zijn dat dit gisteren ook het geval was. Op dit moment is de oppositie verdeeld en bepaald niet indrukwekkend, maar het lijkt er op dat de bevolking niet op haar metamorfose gaat zitten wachten.

Ik heb nog geen mapping van de manifestaties gezien, maar men signaleerde me, naast Kinshasa, ook mobilisatie geweest in Bukavu, Goma, Kisangani, Mbandaka, Kindu, Beni, Butembo, Uvira, Kananga, Mbuji Mayi en Kalemie. Lubumbashi was de laatste week erg onrustig, en daar lijkt elke poging tot manifestatie in de kiem gesmoord door machtsvertoon van ordediensten. Hopelijk krijgen we in de komende dagen meer details over wat er zich buiten de hoofdstad afspeelde. Wel is het duidelijk dat het gisteren niet alleen over Kinshasa ging.

Verbod op manifestaties

Het is afwachten wat nu gaat gebeuren. Zowel de meerderheid als de oppositie zijn zeer verdeeld. De repressie is de laatste maanden gestegen, blijkt uit een vorige week verschenen rapport van Amnesty International.

Deze avond klonk het dat er een verbod op manifestaties zou komen voor drie maand, en er gingen geruchten de ronde dat het regime overweegt om net als in januari 2015 het internet plat te leggen. In welke mate dit de totale breuk tussen politiek en publieke opinie gaat herstellen is maar zeer de vraag. 

Maak MO* mee mogelijk.

Word proMO* net als 2770   andere lezers en maak MO* mee mogelijk. Zo blijven al onze verhalen gratis online beschikbaar voor iédereen.

Ik word proMO*    Ik doe liever een gift

Over de auteur

Met de steun van

 2770  

Onze leden

11.11.1111.11.11 Search <em>for</em> Common GroundSearch for Common Ground Broederlijk delenBroederlijk Delen Rikolto (Vredeseilanden)Rikolto ZebrastraatZebrastraat Fair Trade BelgiumFairtrade Belgium 
MemisaMemisa Plan BelgiePlan WSM (Wereldsolidariteit)WSM Oxfam BelgiëOxfam België  Handicap InternationalHandicap International Artsen Zonder VakantieArtsen Zonder Vakantie FosFOS
 UnicefUnicef  Dokters van de WereldDokters van de wereld Caritas VlaanderenCaritas Vlaanderen

© Wereldmediahuis vzw — 2024.

De Vlaamse overheid is niet verantwoordelijk voor de inhoud van deze website.