Corruptie bedreigt Pacifische regenwouden

Papoea-Nieuw-Guinea exporteerde in 2014 naar schatting 3,8 miljoen kubieke meter tropisch hout. Maar zo’n 90 procent van de officiële handel in houtproducten uit het land, en 85 procent van die uit de Salomonseilanden, is afkomstig van illegale houtkap. Dat blijkt uit studies van het VN-bureau voor Drugs en Misdaad.

Tachtig procent van het hout dat Papoea-Nieuw-Guinea uitvoert, gaat naar China, dat momenteel ‘s werelds belangrijkste bestemming voor illegaal gekapt hout is.

Samson Kupale van de organisatie PNG Eco-Forestry Forum verwijst naar de moeilijkheden met het afdwingen van de wet op het terrein. ‘Bomen worden gekapt op plaatsen waar dat niet mag en houtkapbedrijven komen hun verplichtingen aan gemeenschappen niet na.’

Onderbemand

Papoea-Nieuw-Guinea heeft één van de grootste tropische regenwouden op aarde: naar schatting 29 miljoen hectare bos bedekt ongeveer 75 procent van zijn landoppervlak. De Salomonseilanden in het oosten hebben 2,2 miljoen hectare bos dat zich uitstrekt over 80 procent van het land. De bossen zijn cruciaal voor het overleven van de inheemse gemeenschappen.

De bossen zijn cruciaal voor het overleven van de inheemse gemeenschappen.

Maar de industriële houtkap ontspoort samen met de enorme vraag naar grondstoffen in de Aziatische groeilanden. Het regenwoud wordt op sommige plaatsen ook gerooid voor een ander landgebruik, zoals landbouw en plantages, dat het probleem verergert.

Het monitoren van de kapactiviteiten kan een enorme uitdaging zijn voor de autoriteiten in ontwikkelingslanden. Zo berekende de Londense denktank Chatham House dat Papoea-Nieuw-Guinea maar 25 à 50 procent haalt voor bosbeheer.

Simon Saulei van het Forest Research Institute of Papua New Guinea meent dat de bosautoriteiten over onvoldoende manschappen en middelen beschikken om de wetgeving te laten naleven.

Belastingontwijking

Tegelijk stelt het Amerikaanse Oakland Instituut in een recent rapport dat er sterke aanwijzingen zijn voor het versluizen van geld uit Papoea-Nieuw-Guinea, waardoor het land mogelijk 100 miljoen dollar per jaar aan belastinginkomsten misloopt. Want ondanks de tomeloze honger naar hout van buitenlandse investeerders, beweert de meerderheid van hen dat ze weinig of geen winst hebben gemaakt in het voorbije decennium. Zo ontwijken ze een inkomstenbelasting van 30 procent, aldus het rapport.

‘Als je geen winst kan maken met om het even welke economische activiteit, heeft het geen zin om ermee door te gaan. Je kunt je afvragen waar deze investeerders dan het geld halen om met hun operaties door te gaan’, werpt Saulei op.

Nauwe banden met politici

Op de Salomonseilanden is de situatie inmiddels kritiek na decennia van commerciële houtkap die zeven maal het duurzame tempo van 250.000 kubieke meter per jaar bedraagt. De toegankelijke bossen zijn er bijna uitgeput.

Vijftig jaar verwoestende ontginning heeft de helft van het woud op het eiland Kolombangara gedegradeerd, terwijl lokale landeigenaars een jarenlange juridische strijd tegen de illegale houtkap hebben gevoerd.

Houtsmokkel valt onder de bevoegdheid van verschillende functionarissen. Vaak gaat het om omkoperij van personen op cruciale plaatsen in de keten. De nauwe banden tussen buitenlandse houtkapbedrijven en politieke elites maken het bijzonder moeilijk om de industrie in het gareel te houden.

‘Spelers hebben ook ongeoorloofde invloed op politici waardoor ze bepaalde wetgeving in deze sector kunnen tegenhouden.’

‘Bepaalde ministers zijn agenten van deze kapbedrijven en beslissen mee over de toekenning van kapconcessies’, zegt Ruth Liloqula van Transparency Solomon Islands. ‘Bovendien hebben spelers ook ongeoorloofde invloed op politici waardoor ze bepaalde wetgeving in deze sector kunnen tegenhouden.’

Ook op lokaal niveau beslist men over het lot van het regenwoud. Meer dan 80 procent van het land op de Salomonseilanden is in handen van inheemse gemeenschappen en de onderhandelingen tussen houtkapbedrijven en traditionele grondbezitters over de toegang tot land verlopen niet altijd eerlijk.

“Stromannen” of mensen uit de gemeenschap die daar niet toe bevoegd zijn zouden akkoorden tekenen in ruil voor bepaalde compensaties, bevestigt Liloqula.

Belangrijke overwinning

Toch kunnen goed geïnformeerde gemeenschappen een belangrijke rol spelen bij deze milieukwesties. In 2012 behaalden landeigenaars in de Westelijke Provincie van Papoea-Nieuw-Guinea met de hulp van het Center for Environmental Law and Community Rights een overwinning in de rechtbank na hun klacht tegen het Maleisische houtkapbedrijf Concord Pacific.

Het bedrijf werd schuldig bevonden aan het onwettig rooien van een uitgestrekt stuk en moest een boete van 97 miljoen euro betalen voor de ecologische schade.

‘Deze overwinning is een belangrijk moment voor de milieubeweging in Papoea-Nieuw-Guinea, en stuurt een duidelijke boodschap uit dat verwoestende houtkap niet getolereerd mag worden’, benadrukt Kupale.