Corruptie bij aankoop van beschermende kleding in Latijns-Amerika

Bij grote overheidsaankopen in de strijd tegen COVID-19 vermijden regeringen de gebruikelijke controles, waarschuwt Transparency International. De onafhankelijke organisatie vond al aanwijzingen voor corruptie in dertien landen in Latijns-Amerika.

In veel landen zijn noodwetten aangenomen om de aankoop van medisch materiaal voor de COVID-19 pandemie te bespoedigen. ‘Om levens te redden en lijden tot een minimum te beperken, moet de reactie op de crisis in de regio zo efficiënt mogelijk zijn’, zegt Transparency International.

‘Anderzijds kunnen de kostbare middelen die door corruptie verloren gaan, talloze levens kosten.’

Transparency International, dat zich inzet voor anticorruptietoezicht in meer dan zeventig landen, verzamelde tot dusver COVID-19-rapporten van dertien landen in Latijns-Amerika. Die bevatten bewijzen of sterke aanwijzingen van corruptie in de strijd tegen de pandemie, vooral in openbare aanbestedingen.

Twaalf keer duurder

In Brazilië bijvoorbeeld melden de media en niet-gouvernementele organisaties dat de regering een contract voor chirurgische mondmaskers heeft gegund aan een bedrijf dat tot twaalf keer meer in rekening brengt dan de marktprijs en banden heeft met president Bolsonaro.

Nog in Brazilië heeft de regering noodcontracten voor beschermende ziekenhuiskleding gegund aan een bedrijf dat heeft gedoneerd aan verkiezingscampagnes van ministers.

Open data

Prijsstijgingen voor medisch materiaal plaatsen regeringen in de regio voor een dilemma: exorbitante bedragen betalen voor basismateriaal, of zorgpersoneel blootstellen aan groter bestemmingsgevaar.

Nationale mededingingsautoriteiten moeten prijsafspraken en prijsspeculatie voorkomen

Om deze problemen aan te pakken adviseert Transparency International om informatie over dit soort aankopen en contracten te publiceren in een open data-formaat, zodat iedereen kan volgen welke middelen zijn ingezet bij de noodhulp.

Een andere aanbeveling is prijsverhogingen en opkooppraktijken bij aanbestedingen te voorkomen door de concurrentie tussen bedrijven te bevorderen. Nationale mededingingsautoriteiten moeten prijsafspraken en prijsspeculatie voorkomen.

Mensen laten voorgaan

Ook moeten particuliere bedrijven ‘prijsverhogingen die de levering van goederen en diensten beïnvloeden, vermijden, integerder handelen en mensen op winst laten voorgaan in deze wereldwijde medische noodsituatie.’

De Latijns-Amerikaanse ontwikkelingsbank CAF beveelt regeringen ‘het gebruik van data en nieuwe technologieën aan die de integriteit van openbare aankopen garanderen en gevallen van corruptie te voorkomen die dodelijk kunnen zijn in de strijd tegen de COVID-19-pandemie.’

Risico’s verkleinen

‘Transparantie mag tijdens de crisis niet naar de achtergrond verdwijnen’, zegt Carlos Santiso, directeur digitale innovatie bij de CAF. ‘Corruptierisico’s nemen over het algemeen toe, maar we kunnen ze verkleinen door nieuwe technologieën aan te vullen met data-analyse voor de monitoring van de pandemie.’

‘Transparantie mag tijdens de crisis niet naar de achtergrond verdwijnen’

Eerst, zegt hij, moet er werk worden gemaakt van resultaatgerichte verantwoording ‘om de bestemming van de middelen te garanderen die door regeringen en multilaterale organisaties worden beheerd, en ook de resultaten van deze uitgaven op het vlak van infectiebeheersing.’

Vervolgens moeten deze noodcontracten de nodige publiciteit krijgen, zodat ‘burgers de acties van de overheid kunnen zien en de leveringsverzoeken een maximale respons krijgen.’

Santiso pleit voor digitale aankoopprocessen, waarbij de contracten tot stand komen via digitale zittingen en arbitrageprocedures met verschillende potentiële leveranciers.

‘Het is van cruciaal belang dat de regeringen van Latijns-Amerika het gebruik van data en nieuwe technologieën integreren in hun openbare aanbestedingsprocedures, om de corruptierisico’s te beperken en adequaat te reageren op de noodsituatie van de wereldwijde pandemie.’