Cubanen krijgen visum van Mexico, andere migranten niet

Achtduizend Cubanen zitten sinds midden november vast aan de grens van Costa Rica en Nicaragua. Deze maand kwam er een oplossing. Ze kunnen hun reis naar de VS voortzetten via een luchtbrug naar El Salvador, en vandaar over land naar Guatemala en Mexico.

Voorkeursbehandeling

Migrantenorganisaties wijzen de VS met de vinger omdat de Cubanen een voorkeursbehandeling krijgen. Maar tegelijk beschuldigen ze Mexico ervan aan deze aanpak mee te werken.

Washington ‘stimuleert de illegale migratie van Cubanen en hanteert zo een dubbele moraal. Mexico dient die belangen’, zegt Danilo Rivera van het Centraal-Amerikaans Instituut voor Sociale Studie en Ontwikkeling in Guatemala.

Omweg via Ecuador

Sinds 1966 krijgen Cubaanse migranten een verblijfsvisum in de VS. De bekendste route van Cuba naar de Verenigde Staten gaat rechtstreeks van het eiland naar Florida. Maar velen kiezen ook een andere route, met een enorme omweg via Ecuador, per vliegtuig, vanwaar ze over land en over zee smokkelroutes via Colombia, de Grote Oceaan, Panama, Costa Rica, Nicaragua, Honduras en Mexico gebruiken.

Die route was amper bekend voordat Nicaragua in november zijn grenzen sloot voor deze migranten en achtduizend Cubanen kwamen vast te zitten.

Succesvolle test

Een eerste groep van 180 Cubanen maakte bij wijze van test al gebruik van de luchtbrug en de vrijgeleide door Guatemala en Mexico. Op 12 januari stapten ze op het vliegtuig naar El Salvador, ’s anderendaags kwamen ze in de Mexicaanse deelstaat Chiapas aan.

Met speciale humanitaire visa konden ze Mexico doorkruisen, zonder te worden lastiggevallen door de migratiediensten.

Na het succes van de test besloten de deelnemende landen om vanaf 4 februari de rest van de Cubanen over te brengen, nu met twee vluchten tegelijk.

Visum tot 30 dagen

Mexico kan volgens de migratiewet uit 2011 humanitaire visa van 72 uur tot 30 dagen uitreiken aan mensen die het slachtoffer zijn van een natuurramp, die in hun geboorteland in gevaar zijn of die bijzondere gezondheidszorg nodig hebben.

In november, de maand met de meest recente statistieken, reikte Mexico 1084 van die visa uit. Daarvan waren er 524 voor Hondurezen, 370 voor Salvadoranen, 146 voor Guatemalteken, 43 voor Nicaraguanen en 1 voor een Costa Ricaan.

In dezelfde maand pakten de Mexicaanse autoriteiten 73.710 Guatemalteken op, 53.648 Hondurezen, 31.997 Salvadoranen en 1427 Nicaraguanen. Daarnaast zetten ze bijna evenveel mensen het land uit: 64.844 Guatemalteken, 47.779 Hondurezen, 27.481 Salvadoranen en 1188 Nicaraguanen.

Voor Cubanen kan alles

Elk jaar komen ongeveer een half miljoen mensen via het zuiden van het land Mexico binnen op weg naar de VS.

‘Niemand geeft om de Centraal-Amerikaanse migranten. Het is het afval van door armoede en geweld verscheurde landen’, zegt de katholieke priester Pedro Pantoja, directeur van het Belén Posada del Migrante, een migrantenorganisatie in Saltillo, in de noordwestelijke deelstaat Coahuila, aan de grens met de VS.

De Mexicaanse overheid volgt slaafs het Amerikaanse beleid, zegt hij. ‘Voor de Cubanen kan alles, voor de Centraal-Amerikanen niets.’ Ook de Centraal-Amerikaanse regeringen verwijt hij ongevoeligheid.

Ontvoeringen

Op hun reis door Mexico worden veel migranten het slachtoffer van ontvoeringen, afpersing, geweld en diefstal, door politieagenten, ambtenaren en mensensmokkelaars.

Migrantenorganisaties vragen daarom aan de overheid om humanitaire visa uit te reiken, om zo de risico’s te beperken.

Ook de Rapporteur voor Migrantenrechten van de Inter-Amerikaanse Commssie voor Mensenrechten vroeg dat al in een rapport dat in augustus vorig jaar uitkwam.

Impactzone

‘We hebben gevraagd een einde te maken aan de uitzettingen’, zegt Rivera. ‘Mexico moet het voortouw nemen in de transit van migranten via vrijgeleides om risicozones en criminele bendes te vermijden. Maar de Verenigde Staten willen niet dat de noordelijke grens een impactzone wordt.’

De migrantenorganisaties wijten het offensief tegen migranten zonder papieren aan het Totaalplan Zuidelijke Grens, dat de Mexicaanse regering sinds augustus 2014 toepast, met de hulp van de Verenigde Staten. Volgens dat plan komen er 12 basissen aan de rivieren en een drievoudig veiligheidskordon in de noordelijke grensstreek.

Tot nog toe hebben de Verenigde Staten Mexico 15 miljoen dollar betaald voor installaties en hulp. Er wordt nog eens 75 miljoen verwacht.