De klimaatverandering knaagt aan de kusten van het Noordpoolgebied

De kustlijn van de poolgebieden trekt zich elk jaar meters terug. Uit Duits onderzoek blijkt een sterke relatie met de klimaatopwarming: elke graad temperatuurstijging doet de erosiesnelheid toenemen.

De afgelopen decennia zijn de kustgebieden in het gehele Noordpoolgebied steeds verder teruggetrokken. De snel toenemende erosie in het gebied heeft onder meer te maken met stijgende oppervlaktetemperaturen, afnemende zee-ijsbedekking en dooiende permafrost. Wanneer de permafrost ontdooit, komen bovendien de broeikasgassen CO₂ en methaan vrij.

Voor het eerst hebben onderzoekers het landverlies aan de Arctische kusten op zo’n grote schaal in kaart gebracht en ook berekend hoe dat verlies er in de toekomst uitziet. Tot nu toe ontbrak deze kennis. De studie is gepubliceerd in Nature Climate Change.

Erosie

De onderzoekers verwachten dat de oppervlaktetemperatuur van het Arctisch gebied de komende decennia verder zal stijgen dan normaal te verwachten is in een natuurlijke variabiliteit. De stijgende temperaturen, dooi van de permafrost en het smeltende grondijs leiden er samen toe dat de bodem steeds verder inzakt en terugtrekt. En door het toenemende verlies van zee-ijs krijgen golven vrij spel om tegen de poolkust te slaan, waardoor de kustgebieden nog kwetsbaarder worden voor erosie.

‘Met elke graad temperatuurstijging neemt de jaarlijkse erosiesnelheid ook toe – in meters, maar ook in miljoenen tonnen vrijgekomen koolstof.’

De verzakkende bodem kan infrastructuur en de veiligheid van de lokale bevolking in gevaar brengen. Bovendien zorgen de processen ervoor dat de in de bodem opgeslagen broeikasgassen in de oceaan terechtkomen en zo weer extra bijdragen aan klimaatverandering.

‘We hebben een reeks scenario’s doorlopen, afhankelijk van hoeveel broeikasgassen de mensheid de komende jaren zal uitstoten’, vertelt de hoofdauteur van het onderzoek, David Nielsen van Klimaatonderzoeksinstituut CLICCS van de universiteit van Hamburg. ‘Volgens de studie gaat niet alleen in absolute termen steeds meer landmassa verloren; met elke graad temperatuurstijging neemt de jaarlijkse erosiesnelheid ook toe – in meters, maar ook in miljoenen tonnen vrijgekomen koolstof.’

Uitstoot

Als de uitstoot van broeikasgassen ongecontroleerd blijft stijgen, kan het percentage tegen 2100 meer dan verdubbelen, met erosieverliezen tot drie meter per jaar.

Nielsen: ‘Het verlies aan landmassa kan niet helemaal worden gestopt. Maar onze bevindingen laten wel zien dat een verschuiving naar meer duurzaamheid en een aanzienlijk lagere uitstoot van broeikasgassen de versnelling in de tweede helft van de eeuw zou kunnen vertragen.’