Deens vluchtelingenbeleid onder druk

De mythe van veilig Syrië: ‘Eender wie terugkeert riskeert vervolging’‎

Anthony Gale (CC BY-SA 2.0)

Geen enkele plek in Syrië is veilig voor terugkerende vluchtelingen. Dat zijn de bevindingen van mensenrechtenorganisaties Human Rights Watch en Amnesty International. Het zet alvast grote vraagtekens bij de plannen van de Deense regering om Syrische vluchtelingen, afkomstig uit zogenaamd veilige streken als Damascus, terug te sturen.

‘Syrië is een land des doods,’ zegt de 26-jarige Salam aan Human Rights Watch. ‘Al wie terugkeert verliest zijn geld of zijn leven.’

Zoals Salams broer Karim. Die keerde in 2020 terug naar Syrië omdat hij in Jordanië geen werk vond. Hij wou een restaurant in Syrië openen. Een maand na zijn terugkeer werd hij gearresteerd en sindsdien hoorde niemand nog van hem.

Blijf op de hoogte

Schrijf je in op onze nieuwsbrieven en blijf op de hoogte van het mondiale nieuws

Omdat Karim vanuit Jordanië geld stuurde naar zijn familie die achterbleef in oppositie-stad Daraa, werd hij ervan verdacht terrorisme te steunen. Salam betaalde 8000 Amerikaanse dollar om iemand om te kopen die meer wist over het lot van zijn broer. Een hoge ambtenaar vertelde hem dat Karim in de gevangenis omkwam.

Vijanden van de staat

‘Ieder die terugkeert naar Syrië kan gearresteerd worden,’ zegt Syrië-experte bij Amnesty International Marie Forestier aan MO*. ‘Het Syrische regime beschouwt vluchtelingen namelijk als vijanden van de staat. Gewoon het feit dat mensen het land ontvlucht zijn, is voor het regime reden genoeg om hen in verdenking te stellen.’

‘Het Syrische regime beschouwt vluchtelingenals vijanden van de staat.’

Schuldig of niet, in de gevangenis verklaren vele teruggekeerde vluchtelingen dat ze terrorisme gesteund hebben. De Syrische autoriteiten zetten hen onder druk om een valse schuldbekentenis af te leggen.

‘Eerst probeerde ik eerlijk te zijn. Ik zei dat ik niemand ooit kwaad zou doen, dat ik onschuldig ben’, vertelt de 32-jarige Yasser aan Human Rights Watch. ‘Maar nadat ik gefolterd werd, ging ik akkoord met alles waarvan ze me beschuldigden. Ze legden me de woorden in de mond en lieten me een aantal documenten tekenen. Ik kon ze niet eens doornemen maar heb gewoon getekend.’

Al een dag na zijn aankomst in Syrië werd Yasser gearresteerd. Yasser keerde terug van Libanon omwille van financiële moeilijkheden. ‘We konden de huur niet meer betalen, dus besloten we om terug naar Syrië te gaan. Ik wilde mijn kinderen naar school sturen en weer in ons eigen huis wonen’, zegt Yasser.

‘Het Syrische regime schendt mensenrechten aan de lopende band’, zegt Syrië-experte bij Human Rights Watch Sarah Keyyali aan MO*. ‘Onschuldige burgers zijn vaak het doelwit van willekeurige arrestaties. Vluchtelingen die terugkeren naar Syrië, lopen een bijzonder groot risico om vervolgd te worden.’

Land van terugkomst

De meeste Syriërs keren terug uit Jordanië en Libanon omdat het daar moeilijk leven is voor vluchtelingen. ‘De levensomstandigheden daar zijn vaak onmenselijk, vluchtelingen krijgen te maken met financiële problemen en discriminatie’, zegt Marie Forestier.

‘De situatie in Libanon was schrijnend’, vertelt de 76-jarige Maysa uit Damascus. ‘Mijn man vond geen werk. Intussen was de huur heel hoog, hadden we geen meubels of huiswaren, en konden zelfs geen medicijnen betalen. Dus keerden we terug.’

‘Mijn man vond geen werk. Intussen was de huur heel hoog, hadden we geen meubels of huiswaren, en konden zelfs geen medicijnen betalen.’

Door de coronapandemie verslechterden de omstandigheden voor de Syrische vluchtelingen in Libanon en Jordanië. ‘Het leven in Jordanië was goed,’ zegt Adnan uit Daraa. ‘Maar toen kwam COVID-19. Ik kon plots niet meer werken, ik had niet meer genoeg eten.’

Een uiterst beperkt aantal Syrische vluchtelingen keert terug uit Europa. ‘De levensomstandigheden voor vluchtelingen zijn er doorgaans veel beter, dus zij die naar Europa gevlucht zijn zullen minder snel terug willen keren’, verklaart Keyyali.

‘Ongeacht het land waar je uit terugkeert, riskeer je vervolging bij terugkomst in Syrië’, zegt Keyyali. ‘Twee mannen, de ene keerde terug uit Denemarken en de andere uit Nederland, kwamen terug naar Syrië. Niet lang na hun terugkomst werden ze gearresteerd en sindsdien hoorde niemand nog iets van hen.’

‘Veilig voor terugkeer’

Denemarken liet eerder dit jaar weten dat het Syrische vluchtelingen wil terugsturen naar regio’s, zoals Damascus, die het als veilig voor terugkeer beschouwt. Zo had hoofdstad Damascus in lange tijd geen aanslagen meer gekend.

Maar op 20 oktober werd Damascus voor het eerst in vier jaar weer opgeschrikt door een aanslag op een militaire bus. ‘Het bombardement toont dat Damascus toch niet veilig is, en ook dat “veilig Syrië” niet bestaat’, zegt Sarah Keyyali.

‘De redenen waarom miljoenen Syriërs gevlucht zijn, zijn er nog steeds.’

‘Ook Rusland en het Syrische regime zijn erop gebrand om Syrië als veilig te laten beschouwen’, zegt Keyyali. ‘Maar de redenen waarom miljoenen Syriërs gevlucht zijn, zijn er nog steeds.’

‘Het Assad-regime is extreem repressief en executies zijn eerder regel dan uitzondering’, zegt Keyyali. Ze vertelt over 24 mensen die het regime executeerde afgelopen zomer. Zij zouden in 2020 een reeks bosbranden veroorzaakt hebben. ‘Zulke wrede maatregelen neemt het regime regelmatig’, verklaart Keyyali.

Deens beleid

Toch wil Denemarken dus vluchtelingen aanzetten om terug te keren door hen financiële steun te bieden, goed voor zo’n 23.000 euro. Maar met die steun riskeren terugkerende vluchtelingen om makkelijke doelwitten te worden.

‘Mensen die terugkeren zullen afgeperst worden door de autoriteiten. Als milities weten dat mensen terugkeren uit Europa, zullen ze ervan uitgaan dat die veel geld hebben’, zei Suhail al-Ghazi, onderzoeker voor The Tahrir Institute for Middle East Policy, aan MO* eerder dit jaar.

‘Het klopt dat de veiligheidssituatie in Damascus verbeterd is. Er zijn geen bommen en gevechten meer, maar dat wil niet zeggen dat terugkerende vluchtelingen veilig zijn. Het Syrisch regime heeft sinds 2011 duizenden Syriërs vastgehouden en gemarteld. Die situatie is onveranderd gebleven tot op dit moment,’ vertelde al-Ghazi toen.

‘Landen als Denemarken die meegaan in het verhaal van een “veilig Syrië” moeten beseffen dat dit een vals verhaal is,’ zegt Keyyali. ‘Terugkerende vluchtelingen worden stelselmatig opgepakt, gemarteld en afgeperst. Syrië is voor niemand echt een veilige plek, maar in het bijzonder niet voor terugkerende vluchtelingen.’

Ondertussen plaatste Denemarken al zo’n 90 Syrische vluchtelingen in deportatiecentra waar ze de keuze hebben om ofwel vrijwillig naar Syrië terug te keren of een miserabel bestaan in het centrum te leven, zegt Asmaa Al-Natour aan Aljazeera. Al-Natour is een van de 90 Syrische vluchtelingen in de deportatiecentra. ‘Terugkeren naar Syrië is een doodsvonnis’, zegt ze.

‘Denemarken heeft geen benul van het leed dat ons te wachten staat als wij terugkeren’, vertelt Bilal Al-Qalaei aan Enab Baladi. ‘Ik weet niet waar ik naartoe kan, of mijn huis er nog is. Mijn familie zal in groot gevaar zijn.’

Maak MO* mee mogelijk.

Word proMO* net als 2789   andere lezers en maak MO* mee mogelijk. Zo blijven al onze verhalen gratis online beschikbaar voor iédereen.

Ik word proMO*    Ik doe liever een gift

Met de steun van

 2789  

Onze leden

11.11.1111.11.11 Search <em>for</em> Common GroundSearch for Common Ground Broederlijk delenBroederlijk Delen Rikolto (Vredeseilanden)Rikolto ZebrastraatZebrastraat Fair Trade BelgiumFairtrade Belgium 
MemisaMemisa Plan BelgiePlan WSM (Wereldsolidariteit)WSM Oxfam BelgiëOxfam België  Handicap InternationalHandicap International Artsen Zonder VakantieArtsen Zonder Vakantie FosFOS
 UnicefUnicef  Dokters van de WereldDokters van de wereld Caritas VlaanderenCaritas Vlaanderen

© Wereldmediahuis vzw — 2024.

De Vlaamse overheid is niet verantwoordelijk voor de inhoud van deze website.