Demonstreren wordt gevaarlijk in Mexico

De jongen,  José Luis Alberto Tehuatlie, raakte in coma nadat hij met een rubber kogel in zijn hoofd was geschoten. Hij overleed tien dagen later, op 19 juli.

De demonstratie was gericht tegen een andere controversiële wet, die bepaalt dat niet dorpen, maar gemeentelijke autoriteiten voortaan verantwoordelijk zijn voor het bevolkingsregister. Bewoners van het inheemse dorp San Bernardino Chalchihuapan sloten de snelweg tussen Puebla en Atlixco af. Veertig mensen raakten gewond door traangas en knuppels.

Nadat de jongen in coma was geraakt, ontkende de staat dat er rubber kogels waren gebruikt. Maar de publieke woede dwong de gouverneur, Rafael Moreno, om aan te kondigen de wet in te trekken.

Geen stempels

Sinds mei zijn er in 190 dorpen en stadjes in de staat Puebla al geen mensen meer geboren, gestorven of getrouwd – althans, op papier, want de dorpen mogen het niet meer bijhouden. “Ik heb sinds mei niets getekend”, zegt Javier Montes, de zogenaamde “presidente auxiliar”, een soort loco-burgemeester van het dorp. “De archieven hebben we wel, maar we hebben geen stempels en papieren meer.” Daar gaat de burgemeester nu over, van de gemeente Ocoyucan, waar het dorp officieel onder valt. “Maar die weten niet wat ze moeten doen, dus er wordt niets geregistreerd.”

De presidentes auxiliares wijzen de politiechef aan en leiden het dorp. Het zijn vaak gerespecteerde personen die boven de partijen staan, en veel dichter bij de bevolking dan de gemeente, waar de dorpen vaak ver verwijderd van zijn. Veel van de dorpen hebben een inheemse bevolking. In de hele staat zijn 1 miljoen van de 4 miljoen inwoners inheems.

“We hebben brieven gestuurd aan alle autoriteiten”, zegt Montes, die anonieme bedreigingen heeft ontvangen omdat hij zijn mond opendoet. “Maar er kwam geen antwoord. Toen het inkt en het papier op was, en onze vingers pijn deden van het typen, besloten we te gaan protesteren.”

Legitiem geweld

Puebla is niet de enige staat waar de overheid probeert om grip te krijgen op demonstraties. In vijf staten zijn maatregelen genomen of worden ze voorbereid, zoals een verbod op wegblokkades en toestemming voor de politie om legitiem geweld te gebruiken. Mensenrechtengroepen zoals Amnesty International hebben grote kritiek op de trend die Mexico sinds 2012 laat zien om demonstraties te criminaliseren.

De Mensenrechtencommissie van de federale overheid heeft niets gedaan om het grondwettelijke recht op demonstreren te beschermen, integendeel, de Commissie stelde eind vorig jaar de Senaat al voor om de grondwet op dit punt aan te passen.