Dodelijk virus eiste al drieduizend doden in Congo - en het is niet ebola

Moeders schuiven met hun kinderen aan voor een inenting tegen mazelen tijdens een campagne van Unicef (in 2007)

Julien Harneis / Flickr (CC BY-SA 2.0)

Hoewel de mazelen veel minder dodelijk zijn dan ebola (met een mortaliteit van 2 procent versus 60 procent), eiste de ziekte al meer levens in de DRC. Dit jaar zijn al 165.000 mogelijke gevallen van mazelen geteld in het land, met meer dan 3200 overlijdens.

Mazelen blijken veel sneller op te rukken dan ebola. In de week voor 11 augustus werden 5600 besmettingen en 141 dodelijke slachtoffers geteld. In dezelfde week waren de cijfers voor ebola 63 bevestigde gevallen en 45 slachtoffers. De mazelen doden dus gemiddeld drie keer meer mensen dan ebola.

Vaccineren

Om een vaccinatieprogramma te doen slagen moet minstens 92 procent van de bevolking ingeënt worden. Dat creëert een zogenaamde “kudde-immuniteit”. Een andere aanpak is “ringvaccinatie”, waar specifieke risicogroepen worden ingeënt. Die strategie kan helpen om een epidemie in te dijken, maar geconfronteerd met aanvallen, wantrouwen onder de bevolking en gebrek aan middelen blijkt zelfs ringvaccinatie moeilijk.

Veel lokale gemeenschappen in de DRC wantrouwen gezondheidswerkers. Dat is een gevolg van regionale isolatie en conflict. In sommige gebieden heeft dat wantrouwen zelfs geleid tot geweld tegen de “rijke” en “buitenlandse” gezondheidswerkers, waarna centra gesloten werden en de campagne tegen ebola en de mazelen vertraging opliep.

Eigenbelang

De perceptie dat de internationale respons tegenover de mazelen minimaal is in vergelijking met de reactie op ebola doet ook het wantrouwen en de woede in de DRC toenemen. Mazelen zijn globaal een minder acute bedreiging, met name voor rijkere landen waar de vaccinatieprogramma’s effectief zijn (92 procent in de VS en 86 procent wereldwijd).

Zelfs landen met een goed uitgebouwde gezondheidszorg zouden het moeilijk hebben met een uitbraak van ebola, terwijl een uitbraak van de mazelen er een veel meer beperkte sociale, medische en economische impact zou hebben.

Verzet

In juli verklaarde de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) de huidige ebola-uitbraak tot “public health emergency of international concern”, deels onder internationale druk en uit vrees dat de ziekte zich zou verspreiden naar andere landen. De mazelenepidemie kreeg die status niet.

De mazelen leiden in de DRC zelfs tot meer ziekte en sterfte dan ebola, maar krijgen dus minder aandacht internationaal omdat ebola een grotere bedreiging vormt voor rijke landen. De WHO heeft al 114 miljoen dollar opgehaald in de strijd tegen ebola, en amper 2,5 miljoen in de strijd tegen mazelen.

Dat is met name relevant omdat een deel van het verzet onder de bevolking net te maken heeft met interventieteams die enkel ebola indijken, terwijl ziektes als de mazelen en malaria een veel prominentere bedreiging vormen in hun leven. Malaria bijvoorbeeld was in 2017 alleen al verantwoordelijk voor 27.000 sterfgevallen in de DRC.

Systeem versterken

Hoe moet de internationale gemeenschap dan omgaan met uitbraken om zowel de volksgezondheid binnen een gemeenschap te beschermen als de globale verspreiding van een specifieke tegen te gaan? Misschien ligt de oplossing in een recent voorstel van Artsen zonder Grenzen en The Alliance for International Medical Action. Zij stellen voor de doelgerichte hulp tegen ebola te vervangen door hulp om de lokale infrastructuur te versterken en zorg aan alle gemeenschappen te bieden.

Zo kan een land geholpen worden om een uitbraak van ebola in te dijken en tegelijk ook het hoofd te bieden aan andere besmettelijke over niet-besmettelijke ziekten. Door internationale hulp te gebruiken om de lokale infrastructuur te versterken kan het ook mogelijk zijn om beter het hoofd te bieden aan toekomstige uitbraken, mogelijk zelfs zonder bijkomende internationale steun.

Bron: The Conversation