Dooiende permafrost is tikkende tijdbom
Stephen Leahy
18 februari 2011
Als de aarde in het huidige tempo blijft opwarmen, kan tweederde van de kooldioxide vrijkomen die in de permafrost zit opgeslagen. Daarmee gaat het broeikaseffect zichzelf versterken en is het niet meer te stoppen. Dat punt bereiken we over vijftien tot twintig jaar, zo blijkt uit nieuwe modellen.
Het mechanisme zelf was al bekend. In de Canadese staat Quebec is de grens van de permafrost — de bevroren grond in Alaska, Canada, Siberië en Noord-Europa — al 130 kilometer naar het noorden opgeschoven, in een halve eeuw tijd. Nooit eerder hadden wetenschappers echter een model waarmee ze konden voorspellen wanneer dit proces onomkeerbaar zou worden en om hoeveel CO2 het ging.
Zelfversterkend
“Ons model voorspelt over vijftien tot twintig jaar het beginpunt”, zegt Kevin Schaefer. Vanaf dan is de permafrost een grote bron van broeikasgassen. Dat versterkt zichzelf en is dus niet meer te stoppen. Schaefer is onderzoeker bij het National Snow and Ice Data Center (NSIDC) in Colorado, dat de resultaten deze week publiceert in het meteorologietijdschrift Tellus. Het onderzoek is mede mogelijk gemaakt door de ruimtevaartorganisatie NASA.
In een gemiddeld scenario voor de opwarming van de aarde zal 29 tot 60 procent van de permafrost op aarde ontdooien. Dat leidt tot 190 gigaton extra kooldioxide in twee eeuwen tijd. “Dat is de helft van de hoeveelheid die sinds het begin van de industriële revolutie in de atmosfeer is gekomen.”
Methaan
In de poolstreken zal dit leiden tot een temperatuurstijging van 8 tot 10 graden Celcius, voorspelt het model. Dat zal niet alleen het gebied drastisch veranderen, maar ook de voorspelde temperatuurstijging van de aarde — van drie tot zes graden — nog eens met drie graden verhogen.
Overigens kan het model nog niet het methaan berekenen dat eveneens in het permafrost zit opgeslagen. Het broeikaseffect van methaan is veertig keer zo sterk als dat van kooldioxide.
Ook andere processen zijn niet meegenomen, zoals het dooien van het grote permafrostgebied dat onder water ligt, en de zogenaamde thermokarsterosie, waarbij permafrost sneller dooit doordat het wordt geërodeerd door smeltwater.
Het gevaar van deze processen is de onomkeerbaarheid ervan. Zelfs als vanaf nu geen fossiele brandstoffen meer zouden worden gebruikt, zouden temperaturen nog stijgen en zou de permafrost nog twintig tot dertig jaar blijven dooien, schat Schaefer. En zodra de broeikasgassen eruit zijn, zegt hij, “is er geen manier om ze er terug in te krijgen.”
Het is niet onmogelijk om iets te doen aan de versnelde opwarming. Dat blijkt uit onderzoeken zoals onlangs nog het Energierapport van Ecofys, een Nederlandse consultancyfirma, dat laat zien dat maar liefst 95 procent van de fossiele brandstoffen kan worden vervangen door hernieuwbare energiebronnen — en dat met de huidige technologieën.