Doorbraak in vredesproces Mindanao
Nelle Lauwerysen
10 oktober 2012
In de Filipijnen zijn overheid en moslimrebellen van Mindanao tot een voorlopig vredesakkoord gekomen. Dit zou een einde kunnen betekenen van één van de meest bloedige en langdurige interne conflicten ter wereld. Beide partijen melden dat het akkoord 'binnenkort' formeel ondertekend zal worden.
President Benigno S. Aquino III kondigde zondag aan dat de overeenkomst met het Moro Islamic Liberation Front (MILF) ‘de weg zal vrijmaken voor langdurige vrede in Mindanao’. De overeenkomst is nog geen eindpunt. Het vormt de eerste stap van een lang en complex proces waarin men oplossingen zal moeten zoeken voor disputen die al decennia spelen tussen de voornamelijk Christelijke overheid en de hoofdzakelijk islamitische inwoners van het zuidelijke eiland Mindanao. De volgende jaren zullen verschillende onafhankelijke werkgroepen de details van de overeenkomst verder uitwerken.
Het conflict kent al een lange periode van vredesonderhandelingen, maar deze werden telkens onderbroken door geweld. Marvic Leonen, hoofd van de regeringsonderhandelaars, zei aan de BBC dat deze vredesovereenkomst echter meer politieke steun heeft dan eerdere pogingen, omdat het tot stand is gekomen na onderhandelingen en consultaties met zowel moslims als christenen en zowel lokale als regionale overheden.
Bangsamoro
Ondanks het feit dat MILF altijd heeft gestreden voor een onafhankelijke staat, besloten beide partijen over de oprichting van een nieuwe autonome politieke entiteit Bangsamoro, genoemd naar de Filipijnse moslimgroep, tegen 2016. Dit gebied zal een grote mate van autonomie kennen, maar enkele grote bevoegdheden zoals buitenlands beleid, globale handel, monetair beleid, burgerschap en defensie blijven in handen van de Filipijnse regering. Het akkoord eist ook een ontmanteling van de militaire vleugel van MILF. In ruil zal het Filipijnse leger de wetshandhaving overdragen aan de lokale politie.
Bangsamoro zal onder meer ook bevoegdheid hebben over het rechtssysteem volgens de sharia. Hierdoor zullen de shariarechtbanken sterker worden. Volgens de overeenkomst zal dit systeem enkel gelden voor de moslims in het gebied. Voor andere bevolkingsgroepen moet de overheid in Bangsamoro ‘alternatieve vormen van geschillenbeslechting’ voorzien. Financieel zal Bangsamoro onder andere een ‘rechtvaardig’ deel krijgen van de opbrengsten van de natuurlijke rijkdommen in het gebied.
Tegenstand
De overeenkomst vermeldt ook een verdere samenwerking met andere rebellengroepen dan MILF, maar over extremistische groepen als Abu Sayyaf wordt niet gesproken. Zij zijn vooral bekend door kidnapping en zelfs onthoofding van Westerlingen. Volgens David C. Gorman, die vanuit Centre for Humanitarian Dialogue bemiddelde tijdens de onderhandelingen, zal het altijd moeilijk blijven om met deze extremistische groepen om te gaan. ‘Er zullen er altijd zijn die buiten de overeenkomst zullen opereren, maar zolang ze het vredesproces niet kunnen ondermijnen, zullen ze eerder marginaal blijven’.
De Bangsamoro Islamic Freedom Movement, een afgescheiden groep van MILF, liet zondag al weten het akkoord niet te aanvaarden. In augustus, tijdens de laatste weken van de vredesgesprekken, lieten zij zich nog opmerken door verschillende bomaanslagen.
Oud conflict
De overeenkomst zou een einde kunnen maken aan een conflict dat al veertig jaar aansleept en al aan meer dan 120.000 mensen het leven heeft gekost. Daarnaast heeft het conflict ervoor gezorgd dat het mineraalrijke eiland te kampen heeft met extreme armoede. Sinds 2001 zijn er vredesonderhandelingen tussen de regering en MILF in Maleisië. Deze hebben nu dus tot resultaat geleid.
In 1996 kwamen de overheid en een andere rebellenbeweging, het Moro National Liberation Front (MNLF), al tot een vredesakkoord. President Fidel V. Ramos en MNLF- voorzitter Nur Misuari beslisten toen over de oprichting van de Autonomous Region in Muslim Mindanao (ARMM). De overeenkomst werd gezien als een grote stap in het vredesproces en beide hoofdfiguren kregen hiervoor zelfs de Félix Houphouët-Boigny-Vredesprijs van UNESCO. Het akkoord betekende echter nog geen einde aan het conflict. Zondag erkende de president nog dat ARMM een ‘gefaald experiment’ was.