‘EU doet te weinig tegen belastingontwijking’

Een week nadat uit de onthullingen van de ‘Luxembourg Leaks’ bleek hoe multinationals op grote schaal belastingen kunnen ontwijken via allerlei legale constructies, stelt een rapport van twintig Europese ngo’s dat Europese lidstaten nog steeds onvoldoende maatregelen nemen om belastingontwijking en schimmige financiële constructies aan banden te leggen.

‘De vooruitgang is zeer traag en sommige landen lijken zelfs achteruit te gaan’

Het rapport van Eurodad, Hidden Profits, vergelijkt de praktijken van vijftien EU-lidstaten om belastingontwijking aan te pakken en financiële transparantie te garanderen. Het stelt dat dringende problemen onvoldoende worden aangepakt, en dat nationale regeringen zo jaarlijks miljarden euro’s mislopen.

‘We hebben gekeken of EU-regeringen hun beloftes naleven om belastingontwijking en gebrek aan financiële transparantie te bestrijden, en het resultaat is teleurstellend. De vooruitgang is zeer traag en sommige landen lijken zelfs achteruit te gaan.’

‘Terwijl de politieke leiders er niet in slagen om ons belastingstelsel te repareren, ontwijken multinationale ondernemingen belastingen in Europa en ook in de armste landen, waar de inkomsten uit vennootschapsbelasting hard nodig zijn’, stelt Indra Römgens, onderzoekster bij het Nederlandse Stichting Onderzoek Multinationale Ondernemingen (SOMO) en medeauteur van het rapport.

Dit terwijl de Britse belastingexpert Richard Murphy het totale Europese verlies aan belastinginkomsten door belastingontwijking en belastingoptimalisatie in 2012 schatte op ongeveer 1 biljoen euro per jaar.

Europees commissievoorzitter Juncker herhaalde op 12 november zijn belofte om van de strijd tegen belastingfraude en belastingontwijking een topprioriteit te maken. Juncker kondigde ook maatregelen aan rond het automatisch uitwisselen van informatie tussen nationale belastingdiensten rond de tax rulings waarvan sprake in de Luxembourg Leaks.

‘Meer transparantie nodig’

Het rapport van Eurodad roept de Europese Unie en haar lidstaten op bedrijven te verplichten transparant te zijn over al hun activiteiten in elk land waar ze actief zijn. Het pleit voor de invoering van publiek toegankelijke registers waarin begunstigde eigenaars van bedrijven, trusts en andere juridische constructies zich moeten registreren.

‘Europese regeringen hebben een unieke kans om een einde te stellen aan belastingontwijking en het witwassen van geld’

Römgens: ‘We weten zeker dat anonieme brievenbusmaatschappijen en trusts worden misbruikt om belastingen te ontwijken en om geld wit te wassen. De Europese regeringen hebben een unieke kans om een einde te maken aan deze praktijken door de oprichting van een openbaar register. Echter, uit ons rapport blijkt dat veel regeringen nog steeds aarzelen om de maatregel - die ze hun burgers hebben beloofd - te nemen en zo de financiële transparantie te scheppen die nodig is.’

Eurodad roept Europa daarnaast ook op werk te maken van een systeem van land-per-land rapportering voor grote bedrijven, naar analogie met nieuwe transparantieregels voor het Europese bankwezen.

Op die manier zouden grote bedrijven verplicht worden duidelijk aan te geven in welke landen en in welke exacte hoedanigheid ze actief zijn; welke financiële stromen plaatsvinden tussen bedrijven en aanverwante vehikels van dezelfde eigenaar; informatie te verschaffen over de activa en het aantal werknemers per land waar het bedrijf actief is; en specifieke financiële informatie te geven over hoeveel belastingen het bedrijf of aanverwante vehikels betalen in een bepaald land.

Het rapport pleit daarnaast voor een debat over nieuwe internationale fiscale regels op VN-niveau en het meer betrekken van ontwikkelingslanden hierin.

Volgens het rapport zou het huidige internationale belastingsysteem sterk in het nadeel van ontwikkelingslanden zijn, die daardoor 128 miljard euro per jaar aan belastinginkomsten zouden mislopen.

Wat doet België?

België bevindt zich volgens de auteurs van het rapport in de Europese middenmoot in de bestrijding van belastingontwijking.

Eurodad blijft wel kritisch. De nieuwe regering behoudt volgens hen verschillende belastingstelsels – zoals de notionele interestaftrek- die mogelijk internationale belastingontwijking kunnen faciliteren, en stelt maatregelen voor die nieuwe mogelijkheden tot misbruik kunnen creëren.

Het rapport betreurt ook het gebrek aan een duidelijke Belgische positie rond een publiek register, een systeem van land-per-land rapportering en een versterking van de rol van de VN op het gebied van internationale fiscaliteit.

Ook 11.11.11, de koepel van Vlaamse Noord-Zuidbeweging die meeschreef aan het rapport, is kritisch voor de Belgische regering.

‘Zonder internationale samenwerking zal een functioneel belastingsysteem een illusie blijven en zullen vermogende bedrijven en particulieren de dans blijven ontspringen. De internationale belastingregels zijn 80 jaar oud en dus niet meer aangepast aan de globalisering van de economie en de manier waarop multinationals vandaag werken. Een grondige hervorming van die regels is dus dringend nodig. België blijft echter stil rond cruciale dossiers, en maakt zich op die manier irrelevant op het internationale toneel’, stelt de organisatie.

Het kabinet van minister van Financiën Van Overtveldt (N-VA) stelde in een reactie aan MO* het rapport nog te moeten bestuderen, en wenste enkel kort te reageren.

‘De kaaimantaks biedt een stuk van de oplossing voor deze problemen. De zwaartepunten liggen voor België echter op het niveau van Europa en de OESO, dus België zal al het nodige doen om medewerking te verlenen op deze niveaus’, aldus de woordvoerder van Van Overtveldt.