Filmpjes van overvolle klaslokalen tonen slechte staat van Egyptische onderwijs

In Egypte is het sinds kort verboden om filmpjes en foto’s te maken in scholen. Het is een reactie op beelden van overvolle klaslokalen die begin oktober op sociale media werden gedeeld en tot veel kritiek leidden. Een groeiend tekort aan leraren blijkt ook in Egypte een groot probleem.

Op één van de gedeelde foto’s zijn ruim 40 kinderen te zien die in een verder leeg klaslokaal op de grond zitten, met hun schriftjes op schoot.

De staat van het openbare onderwijs in Egypte is gerust beroerd te noemen. 75 procent van de kinderen zit in overvolle klaslokalen met meer dan 40 kinderen. Volgens Unicef voldoet het niveau van meer dan de helft van de Egyptische kinderen niet aan de minimale internationale standaard voor lees- en rekenvaardigheid. Analfabetisme is iets afgenomen de laatste jaren, maar nog altijd kan bijna 1 op de 4 volwassen Egyptenaren niet lezen en schrijven. 

Fatale vechtpartij

‘Er zitten 58 kinderen in één klas en de leerlingen delen met zijn drieën één bureau. Je leert daar niets.’

Een schrijnend voorbeeld van de nijpende situatie in klaslokalen was de dood van een 12-jarige jongen in een buitenwijk van Cairo. Een ruzie met een klasgenoot over wie er op de eerste rij mocht zitten liep uit op een fatale vechtpartij, aldus het Openbaar Ministerie van Egypte.

Umm Doaa, een kleermaakster van 40 uit Cairo, heeft twee schoolgaande kinderen van 8 en 7. Ze staan ingeschreven bij een semipublieke school, waar je een bescheiden bedrag (120 euro per jaar) betaalt om bepaalde vakken in het Engels onderwezen te krijgen. Maar naar school gaan haar kinderen niet. ‘Er zitten 58 kinderen in één klas en de leerlingen delen met zijn drieën één bureau’, zegt ze. ‘Je leert daar niets.’ De supervisor van de school had haar zelf aangeraden om haar kinderen thuis privéles te laten krijgen, en ze alleen naar school te sturen voor de examens.

Gratis onderwijs?

Het is een trend: publieke scholen zijn op papier gratis, maar om enigszins degelijk onderwijs te krijgen ontkom je er niet aan om schoolleraren in te huren voor privélessen. De meer welgestelde Egyptenaren sturen hun kinderen naar privéscholen, waar het onderwijs veel beter is. Daar hangt wel een prijskaartje aan: omgerekend 5000 euro per jaar voor een kleuterschool is in het topsegment een normale prijs.

In de grondwet is opgenomen dat ten minste 6 procent van het bruto nationaal inkomen aan onderwijs moet worden besteed, maar het daadwerkelijke budget is stelselmatig minder dan de helft daarvan. 

President Abdel Fattah Al-Sisi riep 2019 uit tot ‘jaar van het onderwijs’, en zegt regelmatig in toespraken dat onderwijs een mensenrecht is. Maar in de praktijk is de situatie alleen maar verslechterd.

Veel kinderen, tekort aan leraren

Het ministerie van onderwijs kampt met een groeiend tekort aan leraren, dat is opgelopen tot 259.000. De reden is simpel: Er is geen geld om nieuwe leraren aan te nemen. Leraren die met pensioen gaan, worden vaak niet eens vervangen. Ondertussen neemt de hoeveelheid kinderen door de bevolkingsgroei van zo’n 2 miljoen per jaar alleen maar toe.

Met het verbod op foto’s in klaslokalen lijkt de regering de problemen eerder te willen ontkennen dan aanpakken.

Sommige publieke scholen bieden beter kwaliteit onderwijs dankzij de donaties van particulieren. Osama Hamed (65), werkzaam bij een internationaal oliebedrijf, financiert samen met een paar familieleden uit eigen zak een school in zijn geboortedorp ten noorden van Cairo. ‘Hiermee zijn computers aangeschaft, is er een groene tuin om de school aangelegd en wordt het gebouw onderhouden’, zegt hij. ‘Zonder donaties zou het een bende worden.’

Veel van de problemen zouden met meer geld voor onderwijs opgelost kunnen worden. Maar een economische crisis heeft Egypte afhankelijk gemaakt van internationale leningen, en het geld dat er is wordt geïnvesteerd in infrastructuur en nieuwe steden in de woestijn. Met het verbod op foto’s in klaslokalen lijkt de regering de problemen eerder te willen ontkennen dan aanpakken.