Foer en Fresco: 'Eten is een kwestie van cultuur en keuzes'

Jonathan Safran Foer is de populaire auteur van romans als Alles is Verlicht en Extreem Luid en Ongelofelijk Dichtbij. In zijn nieuwste boek Dieren Eten onderzoekt Foer ons eetgedrag en waarom mensen dieren eten.
De Nederlandse Louise Fresco was tot 2006 adjunct-directeur-generaal van de VN-voedsel en landbouworganisatie. Vandaag doceert ze ‘grondslagen van duurzame ontwikkeling in internationaal perspectief’ aan de Universiteit van Amsterdam.
Beide auteurs waren verbaasd over de enorme toeloop. ‘Zou zo’n talrijk publiek ook vijf of tien jaar geleden zijn opgedaagd,’ vroeg Foer zich af. En ook Fresco was ontroerd. ‘Het maakt mij bijzonder gelukkig dat een breder publiek zich engageert voor de dingen waar ik zo diep om geef.’
 Met een fijn fragment over de eetgewoontes van zijn grootmoeder was het de briljante verhalenverteller Foer die de zaal als eerste in vervoering bracht. ‘Ik zie mijn boek ook echt als een verhaal,’ zei hij. ‘Het zijn verhalen die onze gewoontes rond voedsel bepalen.’
Foer vertelde hoe hij wel twintig keer vegetariër werd, om dan steeds opnieuw niet te kunnen weerstaan aan een lekker stukje vlees. Toen hij voor het eerst vader werd, wou hij een bewuste keuze maken voor zijn zoon. En zo trok hij op onderzoek uit.
Fresco houdt zich al jaren bezig met de relatie tussen voedsel en klimaat. Zij verbaast zich erover dat hoewel we de problemen die gepaard gaan met voedselproductie al enkele jaren kennen, consumenten toch collectief voor de “kiloknaller” gaan, het stukje vlees met de scherpste prijs.
Net dat voedsel is vaak niet milieubewust geproduceerd, legde Foer uit. Consumenten betalen nooit de volledige productieprijs, met als gevolg dat producenten manieren zoeken om op de productie te besparen, bijvoorbeeld door milieuwetgeving met de voeten te treden.
Beide kenners waren het eens, dat zolang we niet begrijpen waarom de mens zo’n grote plaats geeft aan vlees in z’n dieet, weinig zal veranderen.
‘Vlees bevat bijzonder voedingsrijke eiwitten waardoor het voor ondervoede mensen de snelste bron van energie uitmaakt’, vertelde Fresco. Daarnaast kunnen grote stukken van het land, in verschilldende delen van de wereld, enkel worden gebruikt als grasland. Ten derde neemt vleest in de meeste culturele en religieuze tradities een bijzonder belangrijke plaats in.
Vanuit die religieuze context was er echter ook controle op de consumptie van vlees, denk maar aan de spijswetten, ging Fresco verder. Met de secularisering van de westerse samenleving is die controle er vandaag niet meer. Niemand vraagt het individu minder te consumeren.
Want dat is voor zowel Fresco als Foer net de moraal van het verhaal. We moeten minder vlees eten.
‘Steeds meer mensen trekken van het plattenland naar de stad,’ zei Fresco. ‘Ze verdienen er meer geld en kopen meer vlees. De landbouw kan echter op geen enkele duurzame manier, met aandacht voor dierenwelzijn, in dergelijke consumptie voorzien.’
Foer sluit sterk af. ‘Boeren verbouwen wat wij hen vragen te verbouwen,’ zei hij. De consument is dus sterk verantwoordelijk. ‘We moeten onze gewoonten vervangen,’ eindigt hij, ‘en alternatieve gewoonten in de plaats stellen.’