Franse imkers klagen massale bijensterfte aan
Julio Godoy
23 maart 2004
Toen bijentelers in Frankrijk beweerden dat een gewasbeschermingsmiddel van het chemiebedrijf Bayer hun bijen bij bosjes deed sterven, geloofde niemand hen. In 1999 al verbood de regering Gaucho, een pesticide dat bijzonder schadelijk bleek voor bijen en zelfs mensen. Vanaf juni verbiedt de Franse regering het alternatief Regent omdat er aanwijzingen zijn dat het middel hetzelfde effect heeft als zijn voorganger.
Volgens de Vereniging van Franse Bijentelers zorgen zowel Regent als Gaucho voor massale bijensterfte. Bijentelers in het zuidwesten van Frankrijk zeggen dat 40 procent van hun bijen is doodgegaan aan Regent. In februari besloot een onderzoeksrechter in Saint-Gaudens om een procedure te beginnen tegen BASF en Bayer, wegens de mogelijk schadelijke werking van Regent. BASF nam Regent over van Bayer. Behalve naar Regent, loopt een onderzoek naar vijf andere gewasbeschermingsmiddelen die fipronil bevatten, de stof die gezien wordt als de boosdoener. De Franse minister van Landbouw, Hervé Gaymard, besloot op 23 februari Regent te verbieden. Tot 31 mei mag het middel echter nog gebruikt worden voor zonnebloemen en graan.
Volgens bijenexpert Jean-Marc Bonmatin is bij onderzoek naar stuifmeel van zonnebloemen 0,1 microgram fipronil per kilo aangetroffen. De onderzoekers voedden vervolgens bijen met het stuifmeel en binnen een paar dagen werden de verschijnselen zichtbaar waar de imkers over klagen, zegt Bonmatin. Fipronil is volgens Bonmatin niet alleen schadelijk voor bijen, maar kan ook schadelijk zijn voor mensen als de stof zich ophoopt in melk, vet en groenten.
Boeren die voorstander zijn van organische landbouw - zonder chemische bestrijdingsmiddelen - bezetten op 26 februari het ministerie van Landbouw. Tijdens de protestactie vonden ze vertrouwelijke documenten die de hoge giftigheid van Regent bevestigden. Bij de documenten zaten medische rapporten een verzekeringsmaatschappij over 182 vergiftigingsgevallen bij mensen. In de medische verslagen werd gesproken over hartstoornissen, ademhalingsklachten, huid- en oogproblemen en spijsverteringsstoornissen. Ook vonden de boeren een rapport over mogelijke alternatieven voor Regent. Volgens dat rapport kost het onmiddellijke stoppen van het gebruik van Regent 360 miljoen dollar, terwijl het toestaan van het middel aanzienlijk lagere kosten met zich meebrengt.
BASF en Bayer beweren dat fipronil in meer dan zeventig landen zonder negatieve bijeffecten voor mens en dier wordt gebruikt. Bayer heeft zelfs een rechtszaak wegens laster aangespannen tegen een bijenhouder die het middel Gaucho als ‘bijeenmoordenaar’ betitelde.
Ondanks de beweringen van BASF en Bayer, wordt in de Verenigde Staten, in Florida, door de overheid gewaarschuwd tegen fipronil. Er wordt geadviseerd het middel niet te gebruiken in de buurt van bijenkorven. Telers van zeekreeft in Louisiana, hadden tussen 1999 en 2002 te maken met hoge sterfte onder de kreeft, nadat in hun omgeving fipronil gebruikt was bij rijst. In de staat New York is fipronil verboden in middelen die parasieten bestrijden bij huisdieren.
Volgend jaar stelt de Europese Unie een lijst met schadelijke stoffen op die verboden worden. Frankrijk is verantwoordelijk voor het rapport over fipronil en heeft een commissie van deskundigen gevraagd onderzoek te doen. Zij concludeerden op 29 januari dat gebruikt van fipronil niet toegestaan moet worden, gezien de invloed die het middel heeft op de omgeving en op wilde soorten.