Kleine ondernemers, grote gastvrijheid

Met de award hoopt Vluchtelingenwerk Vlaanderen andere organisaties aan te zetten om asielzoekers en vluchtelingen een plek te geven.

De eerste genomineerde is Tirions Dental uit Aarschot, een bedrijf dat tandprothesen maakt. Sven Tirions, oprichter van het bedrijf, bood tijdens zijn opleiding hulp aan asielzoekers en vluchtelingen: hij hielp kosteloos met tandproblemen en -prothesen. Ondertussen stelt hij ook asielzoekers en vluchtelingen tewerk.

De tweede genomineerde is Boomkwekerij Boon uit Tielrode. In deze sector wordt veel gebruik gemaakt van seizoenarbeiders, maar wie goed werk levert, krijgt een vast contract. Hier worden al enkele jaren asielzoekers en vluchtelingen tewerkgesteld.

B&B Faja Lobi uit Gent is de laatste genomineerde. Vorige winter bood uitbater Jurgen Heytens een Afrikaans gezin een maand lang onderdak. ‘Het gezin, een alleenstaande moeder met vier kinderen, stelt het goed’, weet Heytens. Zelf ontmoette hij hen pas nadien omdat hij op dat moment in Congo verbleef. Hij richtte enkele jaren geleden een heus herbebossingsproject op in Congo: Idiofa Lobi dat tracht een duurzame landbouweconomie uit te bouwen.

Els Keytsman, directeur van Vluchtelingenwerk Vlaanderen, licht de keuze voor deze drie bedrijven toe: ‘De criteria gaan over participatie en integratie van asielzoekers en vluchtelingen in het bedrijf en de directe omgeving. Ook met duurzaamheid en navolgbaarheid van het engagement zelf wordt rekening gehouden.’ Met de award hoopt Vluchtelingenwerk Vlaanderen een draagvlak te creëren dat andere bedrijven en organisaties aanzet om asielzoekers en vluchtelingen een plek te geven op de werkvloer en in de maatschappij.

Maatschappelijk belang

‘Een bedrijf moet niet alleen naar winst streven, maar naar een maatschappelijke meerwaarde.’

Tirions: ‘Enkele jaren geleden had ik een Iraakse vluchteling in dienst. Zijn werk was van hoog niveau, maar de 38-uren werkweek was hem niet geheel duidelijk. Hij werkte nadien nog bij enkele collega’s en begon het na een tijd toch te begrijpen. Het is ook niet evident als je van een “andere wereld” komt, soms heeft iemand wat meer tijd nodig om zich aan te passen.’

Bij de boomkwekerij investeren ze met plezier in de sociale integratie van hun werknemers. De meeste werknemers die zij in dienst nemen zijn afkomstig uit Kosovo. Ingrid Colman van het familiebedrijf Boon: ‘We stoppen er veel tijd en energie in, maar ze leveren ook goed werk. Vaak komen ze van het platteland en hebben ze ervaring met wat we hier doen. Het is dan jammer als ze toch worden uitgewezen.’

Keytsman benadrukt het belang van betrokkenheid in onze maatschappij voor asielzoekers en vluchtelingen: ‘We willen met deze award andere bedrijven aanmoedigen om asielzoekers werk te geven. Het creëert structuur en een invulling van hun dag, ze komen in contact met andere mensen en krijgen de kans om iets terug te geven aan de maatschappij die hen veiligheid biedt.’ Ze spreekt van een hefboomeffect. Klanten, leveranciers en andere bedrijven zien dat asielzoekers in dienst nemen een normale zaak is.’ Colman bevestigt alvast dat het cliënteel positief reageert op de tewerkstelling van asielzoekers in hun bedrijf.

Heytens: ‘We leven niet op een eiland. Een bedrijf moet niet alleen naar winst streven, maar naar een maatschappelijke meerwaarde.’ Heytens pleit daarom voor een fiscale aftrek van investeringen in milieu en maatschappij. ‘Belastingen moeten verlegd worden van arbeid naar kapitaal’, zegt hij. Hij verwijst onder meer naar #LuxLeaks en Marc Coucke: ‘Als Coucke zijn winst werkelijk herinvesteert, moet dit ondersteund worden, maar zomaar geen belasting betalen op dergelijke winst is immoreel.’

Werkgelegenheid versus asielbeleid

‘Het is jammer dat mensen met een vast contract worden uitgewezen. Dat zou een argument moeten zijn om te mogen blijven.’

‘Een asielprocedure houdt geen rekening met integratie of het hebben van werk. Er wordt enkel gekeken of de asielzoeker een gegronde reden heeft om te vrezen voor zijn leven, gebaseerd op de Conventie van Geneve’, legt Keytsman uit.

Niettemin benadrukt ze dat de kans om te werken voor asielzoekers zeer belangrijk is. Asielzoekers waarvan de procedure langer dan zes maanden duurt, mogen werken. ‘Als je als asielzoeker zo lang wacht, wil je graag iets doen, sommigen doen vrijwilligerswerk, anderen kiezen voor echt werk’, aldus Keytsman. Als de asielaanvraag dan toch wordt geweigerd, blijft het een positieve ervaring om aan het werk te zijn geweest.

Colman geeft echter teleurgesteld toe: ‘Voorlopig kunnen we nog geen positieve verhalen delen over de asielprocedure van onze werknemers. Het is jammer dat mensen met een vast contract toch worden uitgewezen. Volgens ons zou dat ook een argument moeten zijn om te mogen blijven.’ Tirions begeleidt zijn werknemers eveneens met het papierwerk van de asielprocedure. ‘Het Belgisch “systeem” ‘, zo zegt hij, ‘vraagt enorm veel tijd en energie.’

‘We pleiten voor een geïntegreerd migratiebeleid’

‘We laten zien dat er niets mis is met het tewerkstellen van asielzoekers.’

Heytens: ‘Mijn grootste droom is mijn project in Congo. Ik heb geen kinderen en wou iets nalaten. Wat is mooier dan een bos planten?’ Dat niet alleen, het project bouwt ook aan een lokale economie en stelt mensen tewerk. Heytens spreekt van een vervolg op zijn engagement bij Hand in Hand. Het idee luidt: ‘Als mensen in het Zuiden meer mogelijkheden hebben, zien ze zich niet genoodzaakt te verhuizen naar een grote stad of nadien hun geluk te zoeken in Europa.’

Voorlopig zoeken vele migranten nog steeds hun weg naar Europa. ‘Sinds de migratiestop van 1974 is het moeilijk om in Europa of België te komen werken’, meent Keytsman. ‘Er is wel een Europese Blue Card, maar die wordt zelden uitgereikt.’ Vluchtelingenwerk Vlaanderen pleit daarom voor een echt migratiebeleid gericht op arbeidsmigratie, waarin het asiel een belangrijke plek krijgt.’

In vergelijking met de andere categorieën in de awards voor gastvrije initiatieven, blijken relatief weinig bedrijven gemotiveerd om zich kandidaat te stellen. Deze campagne en award moet meer bedrijven aansporen om zich in te zetten qua gastvrijheid voor asielzoekers en vluchtelingen. ‘We hopen te laten zien dat er niets mis is met het tewerkstellen van asielzoekers, integendeel’, besluit Keytsman. ‘De winnaar van vorig jaar is zo fier op de award dat het in zekere zin ambassadeur is geworden van Gastvrij Vlaanderen en Vluchtelingenwerk Vlaanderen’, voegt ze er nog aan toe.