Geheime diensten blijven wachten op telefoontap

Sinds 1 september is de BIM-wet van kracht, die de toepassing van gewone, specieke en bijzondere inlichtingenmethoden regelt. Wanneer de Staatsveiligheid of de militaire inlichtingendienst ADIV een specifieke inlichtingenmethode willen toepassen (bijvoorbeeld een publieke plaats doorzoeken met behulp van technische middelen), dan moet het hoofd van de inlichtingendienst daarvoor de machtiging geven.
In de regel wordt die machtiging vervolgens meegedeeld aan de BIM-commissie, een nog op te richten bestuurlijke commissie bestaande uit drie magistraten.
Maar nu die BIM-commissie er nog niet is, stuurt het diensthoofd van de ADIV, Michel Hellemans, zijn machtiging door naar het Comité I, voor controle op subsidiariteit en proportionaliteit.

De handtekening van De Clerck

Alain Winants, administrateur-generaal van de Staatsveiligheid, stuurde op zijn beurt de machtigingen door naar de minister van Justitie Stefaan De Clerck, die ze tekende voor kennisname. Vervolgens stuurde De Clerck ze door naar het Comité I om er opnieuw een controle op te laten doen.
Minister De Clerck zette in de eerste weken na 1 september dus zijn handtekening, maar dat doet hij intussen niet langer. Justitie-woordvoerster Lieselot Bleyenberg: ‘De minister wil die verantwoordelijkheid niet langer dragen, omdat er nu wel voldoende kandidaten zijn en er de mogelijkheid is om een BIM-commissie te vormen. De regering moet nu beslissen.’
Het Comité I toont zich alvast tevreden over de manier waarop de Staatsveiligheid en de ADIV tot nu toe de machtigingen voor de specifieke methoden hebben toegezonden.

Uitzonderlijke methoden

Voor de uitzonderlijke methoden (binnendringen in een informaticasysteem, telefoontap, openen van brieven, doorzoeken van private plaatsen niet toegankelijk voor publiek) ziet het plaatje er nog anders uit.
Zonder voorafgaandelijk akkoord van de BIM-commissie mogen die methoden gewoonweg niet worden toegepast.  Er is één uitzondering voorzien bij wet, maar daarop hebben de inlichtingendiensten -volgens onze informatie- nog geen beroep gedaan.

Geen eensgezindheid

Begin oktober berichtte De Tijd dat minister De Clerck drie magistraten had gevonden om de BIM-commissie te bevolken: de Antwerpse onderzoeksrechter Paul Van Santvliet, federaal parketmagistrate Leen Nuyts en een raadsheer van het hof van beroep van Bergen.
Maar op het daaropvolgend kernkabinet bleek geen eensgezindheid te bestaan over die kandidaturen en bijgevolg werd de BIM-commissie niet benoemd. Het heeft overigens heel wat voeten in de aarde gehad om überhaupt voldoende kandidaten te vinden: in het Belgische Staatsblad zijn daarvoor in totaal vijf oproepen verschenen.

De begeleidingscommissie van het Comiét I zal zich in de komende maanden moeten buigen over een tiental rapporten die al maandenlang in de schuif liggen.

Nieuwe begeleidingscommissie

Op 19 oktober is in de senaat de nieuwe begeleidingscommissie van het Comité I voor het eerst samengekomen: Danny Pieters (N-VA), Liesbeth Homans (N-VA), Philippe Mahoux (PS), Armand De Decker (MR) en Dirk Claes (CD&V).
Het ging om een soort kennismakingszitting achter gesloten deuren, waarin het Comité I zichzelf en zijn actuele activiteiten voorstelde aan de leden van de begeleidingscommissie.
De parlementsleden zullen zich in de komende maanden moeten buigen over een tiental rapporten die al maandenlang in de schuif liggen, waaronder rapporten over de zaak-Belliraj, de Bonvoisin, de audit van de Staatsveiligheid, spionage in het Justus Lipsius-gebouw en het Jaarverslag 2009.
Het blijft afwachten of de begeleidingscommissie aan het Comité I de opdracht zal geven een onderzoek in te stellen naar de wijze waarop de Belgische inlichtingendiensten hebben gereageerd op de toegenomen activiteiten van buitenlandse geheime diensten naar aanleiding van het Belgische EU-voorzitterschap, en naar de activiteiten van de Colombiaanse geheime dienst DAS in België.