Giftige afvalbassins bedreigen gezondheid van Chilenen

Honderden giftige afvalbassins van mijnen vormen een groot gevaar voor de Chileense volksgezondheid, zeggen experten. Dat werd onlangs opnieuw duidelijk bij de hevige overstromingen in het noorden van het land.

  • Serge (cc by-sa 2.0) Serge (cc by-sa 2.0)

Sinds begin deze maand vindt de organisatie Relaves giftige stoffen in water- en modderstalen in Copiapó, hoofdstad van de regio met dezelfde naam, 800 kilometer ten noorden van Santiago.

Daar vonden eind vorige maand overstromingen plaats als gevolg van zware regen. Copiapó ligt in de regio Atacama, die bekend staat om zijn kurkdroge klimaat – de Atacamawoestijn heet de droogste woestijn ter wereld te zijn – maar op 23 en 24 maart viel er evenveel regen als anders op drie maanden. Tientallen mensen kwamen om, duizenden mensen zijn getroffen.

Zware metalen

Copiapó “bevindt zich in een zone die verzadigd is van de afvalbassins”, zegt Henry Jurgens, oprichter van Relaves. Al voor de overstromingen kampte de regio al met vervuiling door zware metalen, zegt hij, de ramp “heeft de realiteit nu zichtbaar gemaakt.”

De Nationale Geologie- en Mijnbouwdienst (Sernageomin) zegt evenwel dat de afvalbassins en andere stortplaatsen in de regio stabiel zijn.

In een mijnafvalbassin zit een mengeling van vermalen gesteente, mineralen, water, zware metalen en chemische stoffen zoals cyanide, arseen, zink en kwik. Het afval is bijzonder schadelijk voor de mens. Arseen bijvoorbeeld is kleur-, geur- en smaakloos, waardoor mensen het kunnen binnenkrijgen zonder dat ze zich ervan bewust zijn. De aanhoudende inname van arseen kan tot long- of blaaskanker leiden.

Koper

Chili is een mijnbouwland. Zijn belangrijkste rijkdom is koper. Alleen al in 2014 produceerde het 5,7 miljard ton koper, 31 procent van de wereldwijde productie.
Per ton geproduceerd koper moet het 100 ton aarde met afval verplaatsen en opslaan.

In het hele land bestaan 449 officiële afvalbassins. Maar tientallen andere staan nergens geregistreerd, zegt Raimundo Gómez van Relaves. “Er bestaat geen echt kadaster van verlaten afvalbassins in het land. Volgens schattingen van Sernageomin zijn er negentig van deze vervuilende stortplaatsen alleen al in de regio Atacama. Dat is bijzonder veel.”

Desinformatie

“Er heerst veel desinformatie op dit punt”, zegt Gómez. “De mensen weten niet dat ze vlak bij een afvalbassin wonen, en zijn zich niet echt bewust van de gevaren voor de gezondheid en het drinkwater.”

“We zien hoeveel winst de mijnbouw heeft opgeleverd, maar de negatieve gevolgen zien we niet, en die betalen we uiteindelijk allemaal. Het is alsof je gegeten hebt en vertelt hoe lekker het was maar niet praat over wat je nadien op het toilet gedaan hebt.”

Bij de zware aardbeving die Chili trof op 27 februari 2010, raakte een volledig gezin bedolven onder tonnen toxisch lood van een ingestort afvalbassin. De slachtoffers, een echtpaar en hun twee kinderen, werkten op de boerderij in het zuidelijke Pencahue waar Henry Jurgens zes jaar lang met zijn gezin woonde zonder dat ze wisten dat ze naast een toxische en onstabiele heuvel woonden.

“Pas onlangs vernam ik dat het om een afvalbassin ging en wat de risico’s waren die dat met zich meebracht”, zegt Jurgens. “De mensen worden volledig in het ongewisse gelaten. Vaak gebruiken ze vervuild water zonder dat de bevoegde instanties hen hiervoor waarschuwen. Het is vernederend en verschrikkelijk.”

Drinkwater vervuild

De verlaten afvalbassins vormen het grootste risico, zeggen experten, maar ook de nog werkende bassins kunnen groot gevaar opleveren. Dat is het geval in Caimanes, een dorp van duizend inwoners.

Op 8 kilometer van Caimanes ligt het bassin El Mauro van het mijnbedrijf Los Pelambres, de zesde koperproducent van Chili, eigendom van de familie Luksic, de rijkste familie van het land.

Het bassin is met zijn 7 kilometer lengte en 270 meter hoge wand de grootste chemische stortplaats van Latijns-Amerika.

Toxische metalen

Andrei Tchernitchin van de Universiteit van Chili onderzocht in 2011 het drinkwater bij El Mauro. Hij vond een hoge concentratie toxische metalen. “Bij de Caimanesbrug was de hoeveelheid ijzer 50 procent hoger dan de norm en ook het mangaanstaal was bijna het dubbele van wat voor drinkwater is toegestaan”, zegt hij.

Bij een tweede onderzoek, in februari 2012, vond hij in een poel die zich enkele centimeters boven een grondwaterlaag bevond, mangaanniveaus die de internationale normen fors overschreden. “De norm is 100 microgram mangaan per liter: we vonden 9477 microgram. Ook de limiet voor ijzer werd met 30 procent overschreden”, zegt hij.

Centrale zenuwstelsel

Als deze graad van verontreiniging aanhoudt, dan kunnen de gevolgen voor de volksgezondheid ernstig zijn, waarschuwt hij. “Langdurige blootstelling aan mangaan veroorzaakt diverse aandoeningen van het centrale zenuwstelsel zoals psychoses, Parkinsonisme en dementie.”

Het Comité voor de Verdediging van Caimanes diende al in 2008 klacht in tegen het mijnbouwbedrijf. Op 6 maart dit jaar bepaalde een plaatselijke rechtbank dat het afvalbassin verwijderd moet worden.

Het bedrijf ging in beroep. Daardoor moet het regionale Hof van Beroep zich hierover binnenkort uitspreken.

Sterke wet nodig

Volgens Jurgens en Gómez is een nieuwe wet nodig. Die moet de werkende en verlaten afvalbassins in kaart brengen en aangeven welke chemische stoffen ze bevatten. “Er is enerzijds een sterke wet nodig, en anderzijds moeten de mensen ook geïnformeerd worden.

“Het is bijzonder paradoxaal dat we onszelf als een mijnbouwland beschouwen en het altijd hebben over de hoeveelheid koper die we gaan exporteren, maar niemand is zich bewust van de hoeveelheid afval die we produceren”, zegt Gómez.

“We moeten de negatieve gevolgen van de mijnbouw leren meten en ons bewust worden van het grote aantal afvalbassins en van het materiaal dat letterlijk over het hele land wordt gedumpt.”

Maak MO* mee mogelijk.

Word proMO* net als 2789   andere lezers en maak MO* mee mogelijk. Zo blijven al onze verhalen gratis online beschikbaar voor iédereen.

Ik word proMO*    Ik doe liever een gift

Met de steun van

 2789  

Onze leden

11.11.1111.11.11 Search <em>for</em> Common GroundSearch for Common Ground Broederlijk delenBroederlijk Delen Rikolto (Vredeseilanden)Rikolto ZebrastraatZebrastraat Fair Trade BelgiumFairtrade Belgium 
MemisaMemisa Plan BelgiePlan WSM (Wereldsolidariteit)WSM Oxfam BelgiëOxfam België  Handicap InternationalHandicap International Artsen Zonder VakantieArtsen Zonder Vakantie FosFOS
 UnicefUnicef  Dokters van de WereldDokters van de wereld Caritas VlaanderenCaritas Vlaanderen

© Wereldmediahuis vzw — 2024.

De Vlaamse overheid is niet verantwoordelijk voor de inhoud van deze website.