Goed bestuur in Afrika op een rijtje

De Mo Ibrahim Index is een initiatief van de Mo Ibrahim Stichting, een organisatie die werd opgericht door voormalige Sudanese telecom gigant, Mo Ibrahim, om goed bestuur en degelijk leiderschap in Afrika te stimuleren. Aan de hand van verschillende indicatoren meet de index de kwaliteit van bestuur in Afrika.  
Elk Afrikaans land wordt onderworpen aan een onderzoek dat gebaseerd is op vier pijlers: veiligheid en de rechtstaat; participatie en mensenrechten; duurzame economische mogelijkheden; en humanitaire ontwikkeling. Die vier categorieën worden nog eens onderverdeeld in 88 indicatoren.
Dit jaar werd voor het eerst ook gekeken naar het bestuur rond HIV/AIDS en water en sanering, alsook de statistische capaciteit van een land en gender.
‘De vier pijlers omvatten de verplichtingen die een overheid heeft ten aanzien van haar burgers’, stelt Mo Ibrahim.

Nood aan een gebalanceerde ontwikkeling

De index geeft weer dat er in 40 van de 53 landen sprake is van een vooruitgang op het vlak van economie en humanitaire ontwikkeling. Door een betere gezondheidszorg en welzijnsbeleid is de levenskwaliteit in Afrika er in de laatste vijf jaar op vooruit gegaan. Hoewel de positieve trend niet voor alle landen opgaat, onderstreept Ibrahim dat er evenmin een grote achteruitgang is in de overige 13 landen.
Op het vlak van politieke rechten, veiligheid en het functioneren van de rechtsstaat is er echter een negatieve tendens. Mo Ibrahim betreurt dit en stelt dat ook deze factoren kunnen bijdragen aan een betere levenskwaliteit.
Het politieke beleid in de Afrikaanse landen mag daarom volgens Ibrahim niet verwaarloosd worden. ‘We mogen de politieke achteruitgang niet negeren of rationaliseren als een prijs die betaald moet worden voor economische ontwikkeling. De ervaring leert dat als politiek en economisch bestuur van elkaar afwijken, een algemene ontwikkeling onhoudbaar is.’

Trio met de grootste vooruitgang

Er staan weinig verrassingen in de lijst van 2010. Mauritius siert de eerste plaats, gevolgd door de Seychellen en Botswana. Somalië sluit het rijtje af, voorafgegaan door Tsjaad en de Democratische Republiek Congo. Er Er gaat speciale aandacht uit naar Liberia, Togo en Angola die respectievelijk op de plaatsen 36, 39 en 43 staan. Zij boekten immers de grootste vooruitgang. 
Van 1989 tot 2003 kende Liberia burgeroorlogen waarbij er meer dan 200 000 dodelijke slachtoffers vielen. In The Globe and Mail stelt Mamphela Ramphele, lid van de raad van de Stichting, dat dit land een opmerkelijke vooruitgang heeft geboekt sinds het einde van de burgeroorlog. ‘Vanaf de verkiezing van Liberia’s eerste vrouwelijke president – Ellen Johnson Sirleaf – ging Liberia er op alle vlakken op vooruit.’
In een reactie op de bekendmaking van de Mo Ibrahim Index zei president Ellen Johnson Sirleaf vooral blij te zijn met de goede score op corruptiebestrijding. ‘Dit resultaat toont aan dat de regering wel degelijk de strijd aangaat met corruptie, ondanks de vele aantijgingen van critici’, aldus de president in The Liberarian Journal.
De Mo Ibrahim Stichting geeft zelf aan dat hun index een ‘werk in uitvoering is’. Bovendien wordt de Index opgesteld aan de hand van gegevens van onder andere het Internationaal Monetair Fonds, de Wereldbank en Freedom House. Volgens Karen Del Biondo, onderzoekster bij het Centrum voor EU-Studies (CEUS) van de Universiteit van Gent, verklaart dit mee waarom de Mo Ibrahim Index nog niet zo heel erg gekend is. Het project is bovendien nog relatief jong  en er is reeds groot aantal indexen en gegevens voorhanden.
Paul Collier, een economist aan de Universiteit van Oxford, waarschuwt dat  slecht bestuur niet als typisch Afrikaans mag gezien worden. ‘Als de standaarden van de beste landen zouden gelden voor het gehele continent, dan zou Afrika een goed bestuurde regio zijn’, aldus Collier in The Globe and Mail. Mo Ibrahim begon naar eigen zeggen met zijn Stichting om iets te doen aan de negatieve beeldvorming die er rond Afrika bestaat, en de deuren die deze sluit voor investeringen.